Morgunblaðið - 08.06.2004, Qupperneq 16

ERLENT
16 ÞRIÐJUDAGUR 8. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
S k o ð i ð V i ð e y
www . f e r j a . i s
ÞÚSUNDIR stuðningsmanna
Hugo Chavez, forseta Venesúela,
komu saman í miðbæ Caracas á
sunnudag til að hlýða á kosninga-
ræðu hans en andstæðingar forset-
ans hafa safnað nægum undir-
skriftum til löglegrar þjóðarat-
kvæðagreiðslu sem skera á úr um
það hvort forsetinn sé hæfur til að
gegna embættinu. Andstæðingar
Chavez fögnuðu á götum úti á
laugardag í tilefni af því að yf-
irvöld staðfestu að þjóðaratkvæða-
greiðsla yrði haldin en tveimur og
hálfri milljón undirskrifta hafði
verið safnað til að knýja hana
fram.
Chavez fullyrti í ræðu sinni að
hann myndi vinna mikinn kosn-
ingasigur. Forsetinn lagði áherslu
á hlutleysi fjölmiðla, hann myndi
fylgjast vel með umfjöllun þeirra
og grípa til aðgerða ef þeir gerð-
ust hlutdrægir en hann myndi
hlíta úrslitum kosninganna.
Einræði að hætti Kastrós?
Andstæðingar Chavez saka hann
um að reyna að koma á einræði í
landinu að hætti Fídels Kastrós
Kúbuleiðtoga sem hann dáist mik-
ið að.
Chavez var kjörinn forseti árið
1998 og endurkjörinn árið 2000.
Hann stóð sjálfur að því að sett
yrði það ákvæði í stjórnarskrána
að efna mætti til kosninga um hæfi
forseta til embættis ef nægar und-
irskriftir fengjust.
Forsetinn þykir lítt hallur undir
fulltrúalýðræði og virðist hafa það
að miklu leyti í hendi sér, sam-
kvæmt fréttaskýringu breska
tímaritsins The Economist, sem
segir stuðningsmenn hans stjórna
kosningaráði landsins og meiri-
hluta dómstólanna. Undirskriftar-
reglum hafi þar að auki verið
breytt þannig að þeir sem „sjái
eftir því“ að hafa skrifað undir geti
tekið undirskriftina til baka.
Forsetinn hefur haldið því fram
að undirskriftirnar séu illa fengnar
og að skilríki fólks hafi verið föls-
uð en stjórnarandstaðan verst öll-
um slíkum ásökunum.
Andstæðingar forsetans afhentu
kosningaráðinu hálfa fjórðu millj-
ón undirskrifta í desember síðast-
liðnum en ráðið ógilti tæpan helm-
ing þeirra. „Ég hætti starfi mínu,“
sagði ríkisstarfsmaðurinn Roxana
Bolívar í viðtali við The Economist
þar sem hún beið þess í þrjár
klukkustundir að geta skrifað und-
ir og óttaðist afleiðingar þess.
Óvissa ógnar
olíumarkaði
Venesúela er fimmti stærsti hrá-
olíuútflytjandi heims og fer mikill
hluti olíunnar til Bandaríkjanna.
Samskipti ríkjanna hafa verið stirð
undanfarin tvö ár vegna stjórn-
arfarsins í landinu sem gæti haft
áhrif á heimsverð á hráolíu. And-
stæðingar Chavez halda því fram
að hann sé að leggja efnahag hins
mikla olíuríkis í rúst en stuðnings-
menn hans segja hann koma fá-
tækum til bjargar.
Dagblaðið The Washington Post
bendir á það í umfjöllun sinni um
ástandið að Chavez sé jafnvel bú-
inn að tryggja sér sigur með því
að auka fjárframlög til menntunar
og heilbrigðismála og tryggja sér
þannig atkvæði hinna fátæku í
landinu. Stjórnarandstæðingar
þvertaka fyrir að hann hafi bætt
aðstæður fátækra.
Samtök Ameríkuríkja komust að
því samkomulagi í fyrra, fyrir
milligöngu Jimmy Carters, fyrr-
verandi forseta Bandaríkjanna, að
þjóðaratkvæðagreiðsla um hæfi
forsetans væri besta lausnin á
stjórnmálavanda Venesúela en lík-
legt er talið að atkvæðagreiðsla
fari fram hinn 8. ágúst á þessu ári.
Hálf þriðja
milljón vill
Chavez frá
Reuters
Hundruð þúsunda stuðningsmanna Hugo Chavez, forseta Venesúela, fylltu
eina af breiðgötum höfuðborgarinnar Caracas á sunnudag.
Caracas. AFP.
IYAD Allawi, forsætisráðherra Íraks,
greindi frá því í gær að samið hefði
verið um að herflokkar í landinu yrðu
leystir upp. Þeir myndu ýmist ganga
til liðs við öryggissveitir stjórnvalda
eða gerast óbreyttir borgarar fyrir
byrjun næsta árs. Allawi greindi frá
þessu í yfirlýsingu og sagði sam-
komulagið taka til herflokka sem nú
störfuðu og ríkisvaldið hefði enga
stjórn á. Samkomulagið hefði verið
gert við níu stjórnmálaflokka sem
flestir eiga fulltrúa í nýrri bráða-
birgðastjórn Íraks. Liðsafla hins rót-
tæka leiðtoga sjíta, Moqtada Sadr,
var ekki getið á lista sem birtur var í
gær og tilgreindi hópa þá sem samið
hefði verið við. Þar var ekki heldur að
finna uppreisnarhópa sunní-múslima
sem haldið hafa uppi árásum á er-
lenda hernámsliðið í Bagdad og norð-
ur og vestur af höfuðborginni.
Í yfirlýsingunni sagði að 90% hóp-
anna myndu verða leyst upp fyrir jan-
úar 2005 þegar kosningar fara fram í
Írak. Aðrir hópar yrðu leystir upp
nokkrum mánuðum síðar. Þeir
myndu ýmist ganga til liðs við örygg-
issveitir stjórnvalda víðs vegar um
Írak eða gerast þátttakendur í borg-
aralegu lífi. Alls ræddi þar um á að
giska 100.000 manns. Margir óttast
að borgarastríð brjótist út og hefur
verið vísað til þess að sjítar, súnnítar
og Kúrdar ráði allir yfir öflugum her-
flokkum.
Íraskir
herflokkar
leystir upp
Bagdad. AFP.
LEIÐTOGI Fatah-hreyfingar Pal-
estínumanna á Vesturbakkanum,
Marwan Barghuti, sem talinn er
einn helsti skipuleggjandi upp-
reisnar Palestínumanna gegn her-
námi Ísrelsmanna, hlaut á sunnu-
dag fimmfaldan lífstíðarfangelsis-
dóm fyrir morð. Lögfræðingur
Barghutis segist ekki munu áfrýja
dóminum, sem var byggður á ásök-
unum um að Barghuti bæri ábyrgð
á fjórum árásum hryðjuverka-
manna sem hefðu kostað fimm
manns lífið.
Þá fékk Barghouti tuttugu ára
fangelsisdóm fyrir aðild að bönn-
uðum hryðjuverkasamtökum og
annan 20 ára dóm fyrir samsæri og
undirbúning fleiri árása.
Þegar Barghuti, sem er 45 ára
gamall, var leiddur út úr dómsaln-
um sagði hann að intifada, uppreisn
Palestínumanna, myndi bera ár-
angur og sýndi sigurmerki með
fingrum beggja handa. Þegar hann
gekk inn í dómsalinn veifaði hann
miða sem á stóð: „Þjóð okkar mun
sigra og við munum sigrast á her-
náminu.“ Barguthi studdi á sínum
tíma Óslóar-
samningana frá
1993 en skipti um
skoðun og mælti
síðar með andófi
gegn Ísraelum.
Hann segist þó
aldrei hafa mælt
með drápum á
vopnlausum, ísr-
aelskum borgur-
um.
Lögmaður Barghutis sagðist
ekki myndu áfrýja dómnum. Saeb
Erekat, samningamálaráðherra
Palestínumanna, sagði að dómurinn
yfir Barghuti væri ólöglegur og ísr-
aelski dómstóllinn hefði ekkert vald
til að dæma hann, enda væri Barg-
huti kjörinn fulltrúi á palestínska
heimastjórnarþinginu.
Þegar byrjað var að lesa upp
dóminn óskaði Barghuti eftir að fá
að ávarpa dóminn. Það var heimilað
og Barghuti talaði í fimm mínútur.
Sagði hann m.a. að uppreisn Palest-
ínumanna væri eina leiðin til að öðl-
ast sjálfstæði. Hernám Ísr-
aelsmanna væri versta nýlendu-
stefna sem heimurinn hefði séð en
það hernám væri deyjandi og Ísr-
aelsmenn gerðu best í að fara að
undirbúa jarðarförina.
Barguthi hlaut
lífstíðarfangelsi
Tel Aviv. AFP, AP.
Marwan
Barghouthi
FRANK Gardner, fréttamaður BBC,
breska ríkisútvarpsins, lá í gær með-
vitundarlaus á sjúkrahúsi í Riyadh,
höfuðborg Sádi-Arabíu, eftir að hafa
verið særður mörgum skotsárum á
götu í borginni. Írskur tökumaður
hans, Simon Cumbers, lét lífið í árás-
inni en talið er að íslamskir öfgamenn
hafi verið að verki.
Læknir á sjúkrahúsinu sagði að tví-
sýnt væri um líf Gardners en hann
var skotinn mörgum kúlum í kvið og
fætur í fyrrakvöld er þeir Cumbers
voru fyrir utan heimili eftirlýsts öfga-
manns í einu fátækrahverfa Riyadh-
borgar. Voru þeir þar í fylgd „leið-
sögumanns“ og ökumanns frá innan-
ríkisráðuneyti Sádi-Arabíu en þeir
sluppu heilir á húfi. Er nú verið að
kanna hvort þeir hafi átt einhverja að-
ild að fyrirsátinni.
Gardner hefur einkum flutt fréttir
af öryggismálum og stríðinu gegn
hryðjuverkum en Cumbers var laus-
ráðinn blaðamaður og tökumaður,
sem mikið hefur unnið fyrir BBC.
Talar Gardner arabísku reiprennandi
og hefur lagt stund á arabísk og ísl-
ömsk fræði.
Tony Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, harmaði í gær þennan atburð
og sagði, að ekkert mætti gefa eftir í
baráttunni við hryðjuverkamenn.
Í dái eftir
árás í
Riyadh
Riyadh. AFP.