Morgunblaðið - 15.06.2004, Page 4

FRÉTTIR
4 ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Veldu náttúruliti
frá Íslandsmálningu
Allar Teknos vörur framleiddar
skv. ISO 9001 gæðastaðli.
ÍSLANDS MÁLNING
akrýlHágæða
málning
Íslandsmálning
Sætúni 4
Sími 517 1500
Útimálning
Viðarvörn
Lakkmálning
Þakmálning
Gólfmálning
Gluggamálning
Innimálning Gljástig 3, 7, 20
Verð frá kr. 298 pr.ltr.
Gæða málning á frábæru verði
Veggfóður og borðar
Skandinavísk hönnun
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
dæmdi í gær dauð og ómerk tvenn
ummæli Davíðs Oddssonar forsætis-
ráðherra í tengslum við sölu Jóns
Ólafssonar á Norðurljósum. Davíð
var hins vegar sýknaður af kröfu
Jóns um að hann yrði dæmdur til
greiðslu sektar fyrir ummælin og að-
dróttanir um skattsvik og þjófnað
sem í þeim voru sögð felast. Þá hafn-
aði dómurinn kröfu Jóns um 3 millj-
óna króna miskabætur.
Hin umdeildu ummæli voru látin
falla annars vegar í viðtali við RÚV
21. nóvember 2003 og hins vegar í
viðtali við Morgunblaðið 22. nóvem-
ber. Ummælin á RÚV voru svohljóð-
andi: „Og maður hefur þá tilfinningu
að þar með sé auðvelt að skjóta und-
an fjármunum þannig að ríkisvaldið
eigi miklu erfiðara ef að skattaálagn-
ing verður í samræmi við skattrann-
sókn að ná til sín þeim fjármunum
sem þarna eru á ferðinni. Þetta hafði
allt þann brag að þarna væri verið að
kaupa og selja þýfi í mínum huga.“
Ummælin í Morgunblaðinu voru
svohljóðandi: „Þann sama dag sem
skattrannsóknarstjóri skilar af sér
rannsókn sem snýst um grunsemdir
um að það blasi við að maður nokkur
sé mesti skattsvikari Íslandssögunn-
ar stendur þessi banki fyrir því að
losa hans eignir héðan.“
Heimilt að láta í ljós áhyggjur
Í dómi héraðsdóms eru rakin þau
fimm ákvæði hegningarlaga sem Jón
telur að Davíð hafi brotið. Er Davíð
sýknaður af þeim sakargiftum.
Þannig telur héraðsdómur að Dav-
íð hafi hvorki með ummælum sínum í
RÚV eða Morgunblaðinu brotið gegn
235. og 236. gr. laganna um ærumeið-
andi ummæli og rógburð. Telur dóm-
ari að Davíð hafi verið heimilt að tjá
sig um þau skattalegu málefni Jóns
sem fram komu í skýrslum skatt-
rannsóknarstjóra. Einnig telur dóm-
ari, m.a. með hliðsjón af þeim fjár-
hæðum sem um hafi verið að ræða, að
sem fyrirsvarsmanni almannahags-
muna hafi Davíð verið heimilt að láta
í ljósi áhyggjur af því að erfitt yrði að
innheimta álagða skatta Jóns, ef
skattálagning yrði í samræmi við nið-
urstöður skattrannsóknar. „Var hér
ótvírætt um að ræða málefni sem
skipti almenning miklu í þeim skiln-
ingi sem um ræðir í kafla VI. hér að
framan. Eins og áður greinir verða
umrædd ummæli ekki skýrð á þá leið
að fullyrt hafi verið án nægilegs fyr-
irvara að stefnandi hafi öðlast eignir
sínar með refsiverðum eða óheiðar-
legum hætti. Fólust þannig hvorki
rangar fullyrðingar né órökstuddar
ásakanir um háttsemi, sem stefnandi
hefur ekki verið fundinn sekur um
fyrir dómi, í umræddum ummælum.
Þá verður einnig að líta til þess að
ummælin voru höfð í frammi í beinum
tilsvörum stefnda við spurningum
fjölmiðlamanna og átti stefndi þess
ekki kost að fara yfir eða endurskoða
ummæli sín,“ segir m.a. í héraðsdómi.
Varðandi ummælin í Morgun-
blaðinu segir m.a. í dómi héraðsdóms
að í skýrslum skattrannsóknastjóra
um skattskil Jóns og félags hans
komi fram grunsemdir um vangoldna
skatta upp á 3,2 milljarða króna. Fyr-
ir liggi í málinu að í einni skýrslunni
séu færð rök fyrir því að Jón kunni
m.a. að hafa gerst sekur um brot
gegn þágildandi ákvæðum laga um
tekju- og eignaskatt og 262. gr. hegn-
ingarlaga með því að láta rangfæra
bókhald og skattframtal Jóns Ólafs-
sonar og co sf. Samkvæmt því sem
fram hafi komið í málinu sé þetta brot
talið varða allt að 1,2 milljörðum
króna sem teldist „stórfellt brot, ef
sannað væri“, eins og segir í dómn-
um. Síðan segir:
„Að mati dómara var meginefni
ummæla stefnda 22. nóvember 2003
[Í Morgunblaðinu] fullyrðing um að í
skýrslum skattrannsóknarstjóra
kæmi fram rökstuddur grunur um að
stefnandi hefði gerst sekur um stór-
fellt brot á skattalögum, líklega stór-
felldasta brot hérlendis fyrr og síðar.
Ekki verður annað séð en að sú full-
yrðing fái almennt staðist þótt aðeins
sé litið til fyrirliggjandi upplýsinga
um skýrslu skattrannsóknarstjóra
um skattskil Jóns Ólafssonar og co sf.
Getur dómari þannig ekki fallist á að
með orðalaginu „mesti skattsvikari
Íslandssögunnar“ hafi stefndi rang-
lega sakað stefnanda um refsiverða
háttsemi án nægilegs fyrirvara, enda
kemur skýrlega fram í ummælum
stefnda að um er að ræða grunsemdir
byggðar á skattrannsókn sem
stefnda var heimilt að ræða opinber-
lega, eins og að framan greinir.“
Héraðsdómur telur Davíð ekki
hafa brotið gegn 234. gr. hegningar-
laga, þar sem segir að hver sá sem
meiðir æru annars manns með móðg-
un í orðum eða athöfnum, og hver
sem beri slíkt út, sæti sektum eða
fangelsi allt að einu ári. Dómari skýr-
ir þessa grein á þá leið að í opinberri
umræðu um málefni sem varði al-
menning miklu megi einnig hafa í
frammi skoðanir sem kunna að
móðga eða hneyksla samborgarana.
„Enda þótt dómari telji að stefnda
hefði verið hægðarleikur að orða og
setja hugsun sína fram með öðrum og
kurteislegri hætti verður hann ekki
sviptur rétti til að hafa persónulega
skoðun á gildi þeirra athafna stefn-
anda sem hér voru til umfjöllunar og
færa þá skoðun í orð án þess að baka
sér refsiábyrgð,“ segir í dómi héraðs-
dóms.
Þá telur héraðsdómur að Davíð
hafi ekki brotið gegn 237. gr. hegn-
ingarlaga, um að það varði sektum að
bregða manni brigslum án nokkurs
tilefnis, þótt hann segi satt. Að mati
dómara er málatilbúnaður stefnanda
ósamrýmanlegur því að um brigsl sé
að ræða. Stefnandi, Jón, hafi engin
sjálfstæð rök fært fram til stuðnings
því að Davíð hafi brotið gegn um-
ræddu ákvæði.
Davíð er sömuleiðis ekki talinn
hafa brotið gegn 229. gr. hegningar-
laga, um að hver sá sem skýrir op-
inberlega frá einkamálefnum annars
manns, án þess að nægar ástæður
séu fyrir hendi er réttlæti verknað-
inn, sæti sektum eða fangelsi allt að
einu ári. Bendir héraðsdómari á að
Jón hafi sjálfur átt frumkvæði að því
að ítarleg umfjöllun um skýrslur
skattrannsóknarstjóra hafi verið
birtar í Morgunblaðinu. Þegar af
þeirri ástæðu verði ekki talið að um-
ræddar skýrslur, eða ásakanir í þeim,
hafi talist til einkamálefna Jóns þeg-
ar Davíð viðhafði hin umstefndu um-
mæli í nóvember 2003.
Ráðherra vandi
framsetningu orða sinna
Í almennum athugasemdum dóm-
ara um stöðu málsaðila, kemur m.a.
fram að með hliðsjón af stöðu Davíðs
Oddssonar verði að leggja til grund-
vallar að ummæli hans á opinberum
vettvangi hafi að jafnaði veruleg áhrif
á þjóðfélagsumræðu og mótun á við-
horfum fólks til manna og málefna. Í
ljósa þessara áhrifa verði að gera þá
kröfu til hans að hann vandi til inn-
taks og framsetningar orða sinna.
Sérstaklega eigi þetta við þegar hann
tjái sig um málefni einstaklinga eða
annarra aðila sem ekki eru beinir
þátttakendur í hefðbundinni stjórn-
málaumræðu.
Málið dæmdi Skúli Magnússon
héraðsdómari. Lögmaður Jóns Ólafs-
sonar var Sigríður Rut Júlíusdóttir
hdl. og lögmaður Davíðs Oddssonar
Eiríkur Elís Þorláksson hdl.
Sýknaður af sakargiftum um brot á fimm ákvæðum hegningarlaga í máli Jóns Ólafssonar
Tvenn ummæli ráðherra dæmd
dauð og ómerk í héraðsdómi
Dómari telur
fullyrðingu um
„mesta skattsvik-
ara Íslandssög-
unnar“ standast
Morgunblaðið/ÞÖK
Fréttamenn ræða við Sigríði Rut Júlíusdóttur, lögmann Jóns Ólafssonar,
að lokinni dómsuppsögu í Héraðsdómi Reykjavíkur í gærdag.
GRÉTAR Ólafsson,
fyrrverandi yfirlæknir
hjarta- og lungna-
skurðdeildar Land-
spítala – háskóla-
sjúkrahúss, lést
aðfaranótt 14. júní á
krabbameinsdeild
Landspítalans á sjö-
tugasta og fjórða ald-
ursári.
Grétar lauk emb-
ættisprófi í læknis-
fræði við Háskóla Ís-
lands 1958. Að loknu
kandídatsári og hér-
aðsskyldum hér heima
lá leiðin til Svíþjóðar vorið 1960 þar
sem hann aflaði sér sérmenntunar í
almennum handlækningum og
brjóstholsskurðlækningum. Hann
starfaði á nokkrum sjúkrahúsum í
Svíþjóð, lengst af í Malmö, uns hann
hélt heim til starfa við Landspítala
Íslands sumarið 1969. Honum var
veitt sérfræðistaða við brjóstholsað-
gerðadeild Landspítalans 1970 og
1973 var hann settur til að gegna
stöðu yfirlæknis við sömu deild.
Sama ár var hann settur til að gegna
dósentsstöðu í brjóstholsskurðlækn-
ingum við Háskóla Íslands. Grétar
gegndi dósentsstöðu sinni til 1996 og
lét af störfum sem yfirlæknir sökum
aldurs 31. október 2000.
Hann var ötull bar-
áttumaður þess og aðal-
hvatamaður að því að
opnar hjartaaðgerðir
hæfust hérlendis. Það
markmið náðist fyrir
réttum 18 árum, hinn 14.
júní 1986, að fyrsta opna
hjartaaðgerðin var
framkvæmd hérlendis
undir stjórn Grétars.
Hann var kjörinn heið-
ursfélagi Skurðlækna-
félags Íslands og var
veitt gullhjarta Lands-
samtaka hjartasjúk-
linga.
Grétar Ólafsson gegndi mörgum
trúnaðarstörfum fyrir lækna og há-
skólamenn, sat m.a. í stjórn lækna-
ráðs Landspítalans um árabil og var
formaður ráðsins 1978–1982. Hann
sat í launanefnd sjúkrahúslækna og
var um skeið formaður hennar og
átti sæti í stjórn lífeyrissjóðs lækna í
mörg ár. Árin 1986 til 1990 var Grét-
ar formaður Bandalags háskóla-
manna og jafnframt formaður Sam-
bands háskólamanna á Norður-
löndum (NAR) 1986–1987 og vara-
formaður 1987–1990.
Grétar kvæntist 1958 eftirlifandi
eiginkonu sinni Hólmfríði Magnús-
dóttur lækni. Hann lætur eftir sig
eina uppkomna dóttur, Sólveigu.
Andlát
GRÉTAR ÓLAFSSON
Utanríkisráðherra
Hefur
komið
áhyggjum
á framfæri
„ÉG HEF þegar rætt þetta
mál við sendiherra Bandaríkj-
anna hér á landi og komið á
framfæri áhyggjum Íslend-
inga út af þessu máli,“ segir
Halldór Ásgrímsson utanrík-
isráðherra inntur eftir við-
brögðum við áskorun, sem
honum hefur verið send, um
málefni fanga við Guant-
anamoflóa á Kúbu.
Ellefu aðilar standa að
áskoruninni en í henni er
skorað á ríkisstjórn Íslands að
koma mótmælum á framfæri
með formlegum hætti við rík-
isstjórn Bandaríkjanna „vegna
þeirra mannréttindabrota sem
nú viðgangast í herstöðinni við
Guantanamo-flóa á Kúbu“,
eins og segir í ályktuninni.
„Ég hef komið þessum
áhyggjum á framfæri,“ ítrekar
Halldór aðspurður.
– En finnst þér það nægi-
legt?
„Á, þessu stigi, já,“ segir
Halldór.
SIGRÍÐUR Rut Júlíusdóttir, lögmaður Jóns Ólafssonar, segir dóminn sigur
fyrir skjólstæðing sinn, þótt hún segist ekki sátt við að stefnandanum hafi
ekki verið dæmdur málskostnaður eftir að hafa unnið málið í aðalatriðum.
Hún segir dóminn hljóta að hafa áhrif á stöðu forsætisráðherra að því
leyti að trúverðugleiki hans hafi beðið nokkurn hnekki.
„Stöðu sinnar vegna er hann yfirmaður stjórnsýslunnar og ýmissa rann-
sakenda,“ segir Sigríður Rut. „Með þessum ummælum sínum er hann að
brjóta gegn grundvallarrétti þegns í þjóðfélaginu að vera saklaus uns sekt
sé sönnuð með dómi. Það hlýtur að vera varhugavert að maður, sem er yfir
rannsakendum í máli manns sem ekki hefur verið dæmt í, láti hafa eftir sér
að það blasi við að maðurinn sé sekur um þá háttsemi sem honum er gefið
að sök. Þetta verður vonandi til þess að valdhafar í þjóðfélaginu hugsi sig
tvisvar um áður en þeir viðhafi ummæli sem þessi.“
Eiríkur Elís Þorláksson, lögmaður Davíðs Oddssonar, vildi ekki tjá sig
um dóminn þegar Morgunblaðið leitaði viðbragða hans í gær.
„Hlýtur að hafa áhrif
á stöðu ráðherra“