Morgunblaðið - 15.06.2004, Side 28
28 ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
KOSNINGAR til ESB-þingsins voru um
margt athyglisverðar, ekki síst í Bret-
landi. Stefnumótun Íhaldsflokksins
gagnvart ESB birtist í hnotskurn í eft-
irfarandi slagorði Michaels Howards,
formanns flokksins, sem víða sást á
prenti dagana fyrir kosningar, t.d. í The
Daily Telegraph 9. júní s.l: ,,I want to
see powers returned from Brussel to
Britain. – Ég vil að völdum sé skilað aft-
ur frá Brussel til Bretlands.“ Þetta segir
formaður þess flokks sem leiddi Bret-
land inn í Evrópubandalagið (nú ESB)
og segir mikið um reynslu Breta af
ESB-aðild í þrjátíu ár.
Íhaldsflokkurinn fékk mest fylgi
breskra flokka í kosningunum til ESB-
þingsins eða rúm 27% en tapaði samt
nokkru fylgi. Ekki er þó því kennt um að
formaðurinn hafi tekið of stórt upp í sig
hvað varðar ESB heldur einmitt þvert á
móti. Michael Howard liggur undir
þungum ásökunum fyrir að hafa ekki
gengið lengra og sagt það berum orðum
að Bretar hverfi úr ESB ef ekki takist
að stöðva þá sívaxandi valdasamþjöppun
sem fram fer í ESB. Annar flokkur,
Sjálfstæðisflokkurinn breski, bauð betur
lands að ES
tveir styðja
ingin verðu
ESB sætta
fyrir gildist
því að hafn
hún gildi í s
um ekki. Þj
bersýnilega
að þjóðin gr
arskrá sem
þessar mun
koma upp t
var talið sjá
Staðan í
sem við bla
hafa vinstri
og sópaði til sín fylginu
með því beinlínis að boða
tafarlausa úrsögn Breta úr
ESB og varð hann þriðji
stærsti flokkurinn með tæp
17% atkvæða.
Vissulega voru það heil-
mikil tíðindi þegar aðild-
arríkjum ESB í austur-
hluta álfunnar fjölgaði
mjög nú fyrir skemmstu.
En þróunin í norðvestur
hluta álfunnar er ekki síður
athyglisverð og bendir
ótvírætt til þess að þar séu
víða straumhvörf í aðsigi. Ákvörðun
meirihluta sænsku þjóðarinnar á sl. ári
að hafna evrunni en halda í krónuna
sýndi þá gífurlegu óánægju sem þar
kraumar undir niðri vegna sívaxandi
valdatilfærslu til ESB á æ fleiri sviðum.
Nú er það sama að koma upp á yfirborð-
ið í Bretlandi og hefur andstaðan þar
gegn frekari innlimun í stórríki ESB
aldrei verið magnaðri enda sýna skoð-
anakannanir að mikill meirihluti bresku
þjóðarinnar er andvígur upptöku evr-
unnar og nýjum drögum að stjórnarskrá
ESB.
Við sjáum því móta skýrt fyrir þeim
straumhvörfum sem þar eru að verða
þótt auðvitað sé langt í frá ljóst hvaða
Straumhvörf í Bre
Ragnar Arnalds skrifar um
kosningarnar til Evrópuþingsins
Ragnar Arnalds
MEÐFERÐ OG ENDURHÆFING
GEÐSJÚKRA
Elín Ebba Ásmundsdóttir,forstöðuiðjuþjálfi á geð-deild LSH, sagði frá at-
hyglisverðum hugmyndum um
meðferð og endurhæfingu geð-
sjúkra í Morgunblaðinu sl. sunnu-
dag. Beinast þær að því að efla
sjálfstraust og sjálfsvirðingu sjúk-
linga og gera þeim kleift að bera
ábyrgð á eigin lífi og læra að lifa
með sjúkdómi sínum.
Elín Ebba heldur því fram að
hér á landi hafi menn „ofurtrú á
lyfjum og læknisfræðilegum inn-
gripum“ og segir „sjúkrahús bein-
línis bataletjandi fyrir geðsjúka“.
Hún telur geðdeild Landspítalans
alltof stóra eftir sameiningu
sjúkrahúsanna, segir að „við eig-
um bara að hafa bráðaþjónustuna
innan sjúkrahússins, en færa allt
annað starf þaðan. […] Ég efast
ekki um að kerfi, sem skipti með-
ferð geðsjúkra upp á þennan hátt,
yrði miklu skilvirkara til lengri
tíma litið“, segir hún. „Þar að auki
er það undarleg ráðstöfun að hafa
bráðaþjónustu og alla endurhæf-
ingu, barna- og unglingageðdeild
og langdvalardeildir, undir sömu
stjórn. Slíkt þætti áreiðanlega
ekki góð latína ef um einhvern
annan sjúkdóm væri að ræða.“
Elín Ebba virðist óneitanlega
hafa mikið til síns máls hvað mál-
efni geðsjúkra varðar. Hún segir
það staðreynd „að í allt að 60–70%
tilvika [séu] geðsjúkdómar krón-
ískir sjúkdómar sem fólk þarf að
lifa með alla ævi, en kerfið ætlar
ekki að losna úr því fari að með-
höndla þá alltaf sem bráðatilfelli“.
Í stað slíkrar bráðameðferðar hef-
ur Elín Ebba og samstarfsfólk
hennar um atvinnusköpun fyrir
geðsjúka, svonefnt Hlutverkaset-
ur, lagt til að gæðaeftirlit á með-
ferð geðsjúkra hefjist hér á landi í
sumar. Í því eftirliti er ætlunin að
„nýta þekkingu og reynslu geð-
sjúkra sjálfra til að leggja mat á
þjónustuna“, sem geðsjúkir fá.
„Með því að nýta reynslu og þekk-
ingu geðsjúkra erum við einfald-
lega að fara sömu leið og við-
skiptalífið fann fyrir löngu, að
nýta rýnihópa til að átta okkur á
hvað megi betur fara,“ segir hún.
Því má aldrei gleyma, að eins og
Elín Ebba bendir á, eru geðsjúk-
dómar þess eðlis að sá sem við
sjúkdóminn glímir missir iðulega
samfara veikindum sínum sjálfs-
traust sitt og um leið getuna til að
taka ábyrgð á eigin lífi. Þegar svo
er komið er hætt við að viðkom-
andi einstaklingur festist í víta-
hring lyfjanotkunar og þeirrar
forræðishyggju sem oft á tíðum
einkennir sjúkrastofnanir, ekki
síst þegar verið er að meðhöndla
geðsjúkdóma, og bati láti á sér
standa. Að sjálfsögðu eru til þeir
einstaklingar sem ætíð eru mjög
veikir og þurfa jafnvel stöðugt á
þjónustu inni á sjúkrahúsum að
halda. Þeir eru þó ekki svo stórt
hlutfall af heildinni. Það er því
augljóst að ef sá sem við geðræn-
an vanda stríðir getur lært að
þekkja sjúkdóm sinn, einkenni
hans og ferli eru töluverðar líkur á
því að hann geti jafnframt hagað
lífi sínu þannig að sjúkdómurinn
sé viðráðanlegur.
Það hlýtur að vera meginhlut-
verk heilbrigðiskerfisins að sinna
öllum sem við sjúkdóma glíma
þannig að þeir geti tekið ábyrgð á
sjálfum sér, séð um sig sjálfir og
lifað með sjúkdómi sínum þ.e.a.s.
ef ekki tekst að lækna hann. Með-
höndlun við geðsjúkdómum hefur
fleygt fram á síðustu áratugum og
afar mikilvægt að sú jákvæða þró-
un sem átt hefur sér stað haldi
áfram. Eins og Elín Ebba bendir á
búa geðsjúkir yfir mikilvægri
reynslu sem auðvitað á að nýta
þeim til framdráttar. Það er því
full ástæða til að rannsaka hvaða
leiðir, aðrar en lyfjagjöf, eru lík-
legastar til að skila varanlegum
árangri og búa þannig um hnútana
að þróuð séu mismunandi úrræði
er henta ólíkum þörfum þess
breiða hóps einstaklinga er eiga í
miserfiðri glímu við geðsjúkdóma.
KB BANKI STÆKKAR
KB banki hefur keypt danskanbanka fyrir 84 milljarða
króna. Þessi viðskipti leiða til þess
að KB banki tvöfaldast að stærð,
er nú langstærstur íslenzkra
banka og hefur jafnframt haslað
sér völl á fjármálamarkaðnum á
Norðurlöndum með afgerandi
hætti.
Útþensla fyrst Kaupþings og síð-
an KB banka á erlendum vettvangi
hefur vakið athygli hin síðari ár.
Augljóst er að mikil útrás bankans
er að takast og starfsemi bankans
er nú orðin býsna öflug á öllum
Norðurlöndum. Ekki fer á milli
mála að innan KB banka hefur orð-
ið til mikil þekking á bankastarf-
semi á alþjóðavettvangi sem hefur
gert bankanum kleift að ná þeim
árangri sem nú blasir við og þá
ekki sízt með kaupum á danska
bankanum sem er af svipaðri stærð
og KB banki var fyrir þessi kaup.
Ef að líkum lætur láta stjórn-
endur KB banka ekki staðar numið
hér. Vísbendingar hafa komið fram
um að þeir hyggist efla starfsemi
sína mjög í Bretlandi. Bankinn er
nú kominn í þá stöðu að geta litið á
Norðurlöndin öll sem sinn heima-
markað og ekki ósennilegt að for-
ráðamenn hans stefni að umsvifum
sem eftir verði tekið í Evrópu allri.
Það er ástæða til að óska stjórn-
endum og starfsfólki KB banka til
hamingju með þennan athyglis-
verða árangur í starfi bankans.
V
ið berum ábyrgð á því að flugvöllurinn sé
rekinn 24 tíma á dag, sjö daga vikunnar,
að hann sé alltaf opinn og rekinn á
öruggan hátt,“ segir Arnór Sig-
urjónsson, yfirmaður Íslensku frið-
argæslunnar, en fyrr í mánuðinum tók Ísland við
stjórn alþjóðaflugvallarins í Kabúl í Afganistan fyrir
hönd Atlantshafsbandalagsins.
„Alþjóðaflugvöllurinn í Kabúl skiptir sköpum fyrir
árangur NATO og alla starfsemi alþjóðlegra hjálp-
arstofnana í Afganistan,“ segir Hikmet Çetin, fulltrúi
NATO í Afganistan. „Að auki er flugvöllurinn eina
hlið Afganistan út í heim og því skiptir hann miklu
máli fyrir efnahagslega og félagslega þróun í Afgan-
istan. Loks er mikilvægt að sýna samfélagi þjóðanna
að hlutirnir séu aftur að færast í eðlilegt horf í Afgan-
istan,“ segir Çetin.
Miklu stærra verkefni en Kosovo
Íslendingarnir sautján sem vinna á flugvellinum
sinna ýmsum störfum á vellinum, tveir eru flug-
umferðarstjórar, fimm slökkviliðsmenn, aðrir starfa
við ýmis önnur verkefni, auk þess sem margir yfir-
menn á flugvellinum eru íslenskir, þar á meðal flug-
vallarstjórinn sjálfur, Hallgrímur N. Sigurðsson.
Markmiðið er að koma flugvellinum í hendur Afg-
ana og eru 26 Afganir í þjálfun hjá slökkviliði vall-
arins. Þá munu Nýsjálendingar líklega taka að sér að
kenna heimamönnum flugumferðarstjórn. Ekki var
talið ráðlegt að taka eingöngu unga Afgana í þjálfun
þar sem meiri virðing er borin fyrir mönnum eftir því
sem þeir verða eldri í Afganistan og því ekki talið rétt
að hunsa elstu kynslóðina.
Hallgrímur hefur áður stýrt flugvellinum í Pristina
í Kosovo á vegum Íslensku friðargæslunnar. „Þetta er
öðruvísi, þetta er meira miðað við hernaðaraðgerð
hérna. Þetta er náttúrulega hliðið inn í Afganistan
fyrir alla herina, þannig að allir birgðaflutning
hér í gegn. Þetta er miklu stærri verkefni en í
ég hafði 120 manna lið í Kosovo, en er með um
manns hérna undir minni stjórn,“ segir Hallgr
Alþjóðabankinn ætlar að leggja rúma sjö mi
íslenskra króna í uppbyggingu á flugvellinum
2–3 árum. Hallgrímur situr í nefnd ásamt fullt
afganskra yfirvalda og Alþjóðaflugmálastofnun
innar og er hlutverk nefndarinnar að forgangs
verkefnum og ákveða hvernig peningunum ver
varið. Hann segir að það sé lítið mál þar sem æ
verkefni séu fyrir hendi.
Allt fullt af jarðsprengjum
í kringum flugbrautina
„Völlurinn er illa farinn og það þarf að bygg
upp frá grunni, byggja nýja flugstöð, malbika
brautina og akbrautina og sprengjuhreinsa í k
Hér er allt fullt af jarðsprengjum í kringum flu
brautina og hér í kringum allt. Við erum búnir
hreinsa hér þúsundir sprengna, en það er sam
Alþjóðaflugvöllurinn í Kabúl skiptir sköpum
Markmiðið að k
inum í hendur
Hallgrímur N. Sigurðsson og Arnór Sigurjóns
lendingar höfum engar áhyggjur af því að við
Fulltrúi Atlantshafsbanda-
lagsins í Afganistan segir al-
þjóðaflugvöllinn í Kabúl
skipta sköpum fyrir árangur
NATO og alla starfsemi al-
þjóðlegra hjálparstofnana í
Afganistan. Sjö Íslendingar
starfa á flugvellinum og hafa
stjórn á rekstri hans.