Morgunblaðið - 18.07.2004, Blaðsíða 45

MENNING
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. JÚLÍ 2004 45
ÞEGAR ég var búsett í Danmörku um nokkurra
ára skeið fyrir fáeinum árum kynntist ég fyrirbær-
inu „gamlir, góðir Danir“. Gamlir góðir Danir hafa
húmor, eru vel lesnir, fylgjast náið með listum og
gera ekki upp á milli listgreina, þeir elska djass,
bjór og rómantík. Þeir eru ekki mikið efn-
ishyggjufólk en þeim mun elskari að náttúrunni og
lífinu sjálfu. Þeir hafa stórt hjarta og hugsa stórt,
út fyrir landamærin. Þegar þeir tala verður dansk-
an fallegt tungumál, ljóðrænt og kliðmjúkt. Ungir
Danir eru allt öðruvísi og tungutak þeirra líka, en
það er önnur saga. Nú sýnir einn af þessum gömlu,
góðu Dönum myndverk sín í sal Íslenska graf-
íkfélagsins aftan til í Hafnarhúsinu við Tryggva-
götu en það er Frank Hammershöj, búsettur í Bog-
ense, fæddur 1940. Hann sýnir blýantsteikningar,
vatnslita- og pastelmyndir og þó nokkrar af þeim.
Hammershöj dvaldi á Akureyri fyrir fáeinum árum
og vann á því tímabili dagbók sem gefur að líta á
sýningunni; stuttir textar um umhverfið kallast á
við myndir innblásnar af náttúrunni. Ég er ekki frá
því að mildi danskrar náttúru eigi betur við lundar-
far listamannsins en harðneskja þeirrar íslensku en
fjallastemningar hans eru engu að síður sannfær-
andi. Listamaðurinn sýnir líka myndir frá verk-
stæði sínu og mótíf eins og fugla, manneskjur, djass
og tónlist. Best finnst mér honum takast upp í ein-
földum mótífum eins og fuglamyndum eða fólki, en
náttúrustemningar hans eru margar mjög fallegar
líka. Smámyndir Hammershöj eru að mestu fígúra-
tífar en einnig eru nokkrar ljóðrænar óhlutbundnar
stemningar. Það er ást á lífinu, manneskjunni og
náttúrunni í verkum hans og áhorfandinn skynjar
sterkan samhljóm í lífi listamannsins og list. Í
heildina er létt og ljúft yfir sýningunni og þann
heita sumardag sem ég skoðaði hana fannst mér ég
næstum heyra kliðinn af Strikinu, saxófón í fjarska
og hláturinn í fólki yfir bjór á næsta kaffihúsi ber-
ast inn um opnar dyrnar. Verðið á verkum Ham-
mershöj er mjög hófstillt og vekur spurningar um
verðlagningu myndverka hérlendis.
MYNDLIST
Salur Íslenska grafíkfélagsins
Til 18. júlí. Salur Íslenska grafíkfélagsins er opinn
fimmtudaga til sunnudaga kl.14 –18.
MYNDVERK
FRANK HAMMERSHÖJ
Morgunblaðið/Árni Torfason
Frank Hammershöj: Hlíðarfjall.
Ragna Sigurðardóttir
ORÐALEIKIR hafa löngum freist-
að skálda. Svo er með Hrafn Andr-
és Harðarson í bók hans Glerleik að
orðum. Bókin einkennist umfram
allt af þematískri umfjöllun sem
tengist með einum eða öðrum hætti
gleri. Fyrir bragðið stendur bókin
og fellur með því hvernig þessi
meginhugmynd gengur upp. Ekki
er annað hægt að segja en að skáld-
ið haldi vel á glerspöðunum og er
bókin fyrirtaks hugmyndalist.
Í bókinni eru fremur stutt og
hnitmiðuð ljóð sem byggjast gjarn-
an á einni grundvallandi mynd og
tengist hún þá með einhverjum
hætti meginviðfangsefninu. Það vill
svo til að gler er ákaflega hentugur
efniviður og fjölbreytilegur til þess
háttar ljóðræns leiks, hvort sem ort
er um glerbrot, spegla, tvöfalt gler
eða jafnvel glerhákarl, gler-
kuntuhýjung og svona mætti lengi
telja. Þetta nýtir skáldið sér til hins
ýtrasta.
Ekki þar fyrir að formþættir
meginhugmyndarinnar ráði öllu í
ljóðagerðinni.
Þvert á móti. Skáldið túlkar í
ljóðum sínum fjölbreytilegar kennd-
ir, allt frá fortíðarþrá, hryggð og
einsemd en einnig kátínu og gam-
ansemi. Ljóðin eru mörg hver nátt-
úrustemningar en einnig er kafað
nokkuð í manninn í náttúrunni og
aðstæður hans, tilfinningalíf hans,
þrár og langanir.
Kannski er þó sjálfsmyndarmál-
unin sterkust í kvæðum Hrafns. Í
ljóði sem kallast stíllega á við Jónas
Svafár og nefnist Dagblaður verður
dagblaðafarganið honum að yrk-
isefni:
Út um óglaða glugga
glerhalla
stórborga
líða marglyttar
morgunblöðrur
út í daginn
í leit að athvarfi
en springa
á lygnunum.
Glerleikur að orðum er fjöl-
breytileg bók sem þó hefur einfald-
an meginþráð. Skáldið leikur sér að
máli og myndum og nær að gæða
ljóðin lífi og dýpt.
BÆKUR
Ljóð
eftir Hrafn Andrés Harðarson.
Hlér 2004 – 56 bls.
GLERLEIKUR AÐ ORÐUM
Skafti Þ. Halldórsson
BÓK Einars Ólafs Sveinssonar pró-
fessors, Um íslenzkar þjóðsögur,
sem kom út árið 1940, markaði tíma-
mót í íslenskum þjóðfræðirann-
sóknum. Hún var fyrsta strang-
fræðilega rannsóknin sem gerð hafði
verið á þjóðsagnaarfi Íslendinga, til-
urð íslenskra þjóðsagna og eðli. Nú
á dögum munu flestir líta á þessa
bók sem klassískt fræðirit og enginn
sem hyggst rannsaka íslenskar þjóð-
sögur og fjalla um þær af skynsam-
legu viti getur litið framhjá því.
Þessi nýja enska útgáfa á bók
Einars Ólafs ber vott um vaxandi
áhuga á íslenskum þjóðfræðum og
bókmenntasögu erlendis, en er þó að
verulegu leyti unnin hér heima. Hún
er að öllu leyti vel heppnuð. Þýðing
Benedikts Benedikz er nákvæm og
vönduð og nær vel stíl íslensku
frumgerðarinnar.
Góður fengur er og að endur-
skoðun og aukningu heimilda og til-
vísanaskráa.
Er ekki að efa, að flestir áhuga-
menn um íslensk þjóðfræði, hér-
lendis sem erlendis, muni fagna
þessari útgáfu.
BÆKUR
Þjóðsögur
Einar Ólafur Sveinsson. Revised by Ein-
ar G. Pétursson. Translated by Bene-
dikt Benedikz. Edited by Anthony
Faulks. Viking Society for Northern
Research University College London
2003. 318 bls.
THE FOLK-STORIES OF ICELAND
Jón Þ. Þór