Morgunblaðið - 18.07.2004, Blaðsíða 9

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. JÚLÍ 2004 9
ÚT-
SALA
hefst á morgun,
mánudaginn 19. júlí
MINNST 40% AFSLÁTTUR
AF ÖLLUM VÖRUM
Lokað sunnudag
Kringlunni 7, sími 588 4422
- SPENNANDI VALKOSTUR
Stangarhyl 3, 110 Reykjavík, sími 591 9000
www.terranova.is
Akureyri, sími 461 1099
Bændaferðir kynna:
Síðustu sætin í ferðir okkar í sumar
Sumar 8
ÍTALÍA OG FRAKKLAND
16.-30. ágúst
Flogið er til Milano og ekið til Verona þar sem gist er í 2 nætur. Næst er það
borgin Rapallo, þar er gist í 5 nætur á glæsihótelinu Europa. Skoðunarferðir
t.d. til Pisa, Riamaggiaore, Vernazza og Monterosso. Ekið til San Remo og
gist í 5 nætur á Hótel Nazionale. Þaðan eru ferðir til Frakklands og Monaco.
Að lokum er haldið til Como vatns og gist á Hotel Continental í tvær nætur
áður en haldið er heim á leið.
Innifalið: Flug og skattar, gisting í 2ja manna herbergi (aukagjald fyrir eins manns herbergi),
allur akstur erlendis, skoðunarferðir flesta daga, morgun- og kvöldverður alla daga.
Íslenskur fararstjóri með hópnum.
Verð 144.400 kr.
LÍKÖN til að meta snjóflóðahættu
geta komið að góðu gagni hér á landi
og nýst vel með fyrri leiðum til slíks
mats. Þegar spáð er fyrir um snjó-
flóðahættu hefur aðallega verið lagt
mat á veðurspá og snjóalög en lík-
önin geta aukið öryggi slíkra spáa
svo um munar. Snjóflóðahættumat
er venjulega unnið fyrir þéttbýlis-
staði þar sem hætta á snjóflóðum er
fyrir hendi en líkönin gætu einnig
nýst til að spá fyrir um snjóflóð utan
þéttbýlis, t.d. á vegum og upp til
fjalla.
Í doktorsritgerð sinni, Snjór, skaf-
renningur og snjóflóðahætta í vind-
asömu loftslagi, skoðaði Svanbjörg
Helga Haraldsdóttir jarðeðlisfræð-
ingur slík líkön. Svanbjörg byggði at-
huganir sínar á snjóflóðasögu á Ís-
landi með það fyrir augum að auka
öryggi snjóflóðaspáa.
Aðeins fimm snjóflóðadagar
sem líkanið greindi ekki
Svanbjörg notaði líkan sem nefnist
SAFRAN-Crocus-MEPRA (SCM)
og hefur verið þróað til að meta snjó-
flóðahættu á skíðasvæðum í Ölpun-
um og Pyreneafjöllum en það er
nokkuð algengt að skíðamenn komi
af stað snjóflóðum. Líkanið þurfti að
laga að íslenskum aðstæðum enda
loftslagið um margt ólíkt því sem
gerist í Ölpunum. Hér á landi er
t.a.m. mun vindasamara og oft hvasst
þegar snjóar auk þess sem sveiflur
milli frosts og þíðu eru algengar á
veturna. Svanbjörg tók áhrif vinds á
eðlisþyngd nýsnævis og mælda úr-
komu inn í útreikninga sína og skoð-
aði jafnframt þau áhrif sem breyti-
legt hitastig getur haft. Fjallavindur
var notaður sem merki um skafrenn-
ing með niðurstöðum SCM-líkan-
anna. Fengust þannig niðurstöður
sem voru skoðaðar með hliðsjón af
snjóflóðum á norðanverðum Vest-
fjörðum fyrir tvo vetur og voru að-
eins fimm snjóflóðadagar sem líkanið
greindi ekki. Skafrenningslíkan
verður tekið í notkun með SCM inn-
an skamms.
Mest snjósöfnun þegar horn
milli vindstefnu og garðs er 60°
Svanbjörg bendir á að ef snjór
safnast ofan við snjóflóðavarnargarð
minnkar varnargildi hans og snjó-
flóðin geta jafnvel farið yfir garðinn.
Einnig getur snjór safnast vegna
skafrennings á varða svæðið. Snjó-
söfnun er bæði háð vindstyrk og
vindstefnu en sem fyrr segir hefur
skafrenningur mikil áhrif á snjó-
flóðahættu hér á landi.
Til að athuga áhrif vindstefnu voru
nýtt stór vindgöng í Nantes í Frakk-
landi sem eru 25 m löng, 10 m breið
og 7 m há. Vindgöng bjóða upp á
rannsóknir á áhrifum veðurs og þar
er mögulegt að setja á svið snjókomu,
rigningu, rok og þá skafrenning, hita,
kulda og svo framvegis. Til viðmið-
unar var forhönnun á snjóflóðavarn-
argarði í Neskaupstað. Athuganirnar
leiddu í ljós að snjósöfnun er ekki
meiri við sveigðan garð en við beinan.
Svanbjörg gerði jafnframt tilraunir
með vindstefnu og skoðaði aðstæður
þar sem 30°, 45°, 60° og 90° horn er
milli stefnu garðs og vindstefnu. At-
huganirnar leiddu í ljós að snjósöfn-
un verður mest þegar hornið er 60°
en ekki þegar vindurinn blæs beint á
garðinn, þ.e. þannig að hornið sé 90°.
Leiðbeinandi Svanbjargar var dr.
Haraldur Ólafsson, prófessor við Há-
skóla Íslands, og dr. Harald Norem,
prófessor við NTNU í Noregi leið-
beindi um námsefni. Auk þeirra sat
dr. Magnús Tumi Guðmundsson,
prófessor við HÍ, í doktorsnefndinni.
Andmælendur í doktorsvörn Svan-
bjargar voru dr. Yngvar Gjessing,
prófessor við Háskólann í Bergen, og
dr. Thomas Thiis sem vinnur á rann-
sóknarstofnun byggingariðnaðarins í
Ósló.
Fjallar um snjóflóðahættumat í nýrri doktorsritgerð
Líkön geta aukið öryggi
snjóflóðahættuspáa
LÖGUN snjóflóðavarnargarða get-
ur verið mismunandi. Á Flateyri
hafa verið reistir svokallaðir leiði-
garðar en þeir eru byggðir þannig
að snjórinn rennur meðfram görð-
unum og framhjá byggðinni. Að-
stæður leyfa ekki slíkt alls staðar
og í Neskaupstað þurfti t.a.m. að
byggja varnargarð þvert ofan við
byggðina. Athuganir Svanbjargar
Helgu Haraldsdóttur jarðeðlisfræð-
ings á snjósöfnun í kringum varnar-
garða sem eru byggðir þvert leiddi
í ljós að snjósöfnun er ekki meiri í
sveigðum garði, sem fellur betur að
náttúrunni, en í beinum.
Ekki meiri snjór
í sveigðum garði
Fréttasíminn 904 1100
AÐ meðaltali hefur í júní verið brot-
ist inn á heimili á hverjum degi og
ríflega það. Meðal þess sem inn-
brotsþjófar sækjast helst eftir eru
fartölvur, líkt og fram kom í Morg-
unblaðinu í vikunni. Til að stemma
stigu við slíkum þjófnaði hafa Skýrr
hf. og Opin kerfi boðið tölvueigend-
um þjófavörn fyrir fartölvur og
heimilistölvur.
Er þjófavörninni hlaðið inn á tölv-
una af geisladiski sem kaupandinn
fær afhentan, auk leyniorðs sem
opnar fyrir samband við sérstaka
vaktstöð sem opin er allan sólar-
hringinn. „Hugbúnaðurinn er auð-
veldur í notkun og getur eigandinn
sett hugbúnaðinn upp sjálfur með
skráningu nafn síns og lykilorðs,“
segir Sigurður Erlingsson, fram-
kvæmdastjóri sölu- og markaðssviðs
Epta.Lab AG, í Sviss, sem er fram-
leiðandi búnaðarins. Hugbúnaðurinn
kemur í veg fyrir að hægt sé að for-
sníða harðan disk tölvunnar og er
hvergi hægt að sjá á tölvunni að
búnaðurinn sé í gangi.
Sé tölvu með slíkri þjófavörn stol-
ið gerir eigandinn vaktstöðinni við-
vart á þar til gerðri vefsíðu og notar
til þess leyniorðið, en í framhaldi af
því gefur öryggisvaktstöðin síðan
lögreglu upp nákvæma staðsetningu
á tölvunni. Þjófavörnin getur einnig
sagt til um sé fundarstaðurinn er-
lendis og sér þá vaktþjónusta tiltek-
ins lands um að hafa samband við
lögreglu.
Þjófavörn til þriggja ára kostar
um 5.600 krónur fyrir hverja tölvu.
Fyrirtæki geta einnig nýtt sér þjón-
ustuna og er verðið þá miðað við
fjölda tölva. Segir Sigurður not-
endur á Íslandi nú vera um 1.000
talsins, en þeir séu alls um 2,5 millj-
ónir, víðs vegar um heiminn. Hafi
sala á þessum hugbúnaði farið hægt
af stað, en aukist nú hratt.
Tæknilega er hægt að elta
uppi stolnar fartölvur
ÓHEMJUMIKIÐ er um hval fyrir
norðan land þessa dagana. Þorgeir
Baldursson, skipverji á rækjutog-
aranum Rauðanúpi, segist aldrei
hafa séð annað eins. „Maður hefur
getað séð 5–6 blástra í einu. Það er
greinilegt að það er nóg æti fyrir
hvalinn.“
Rauðinúpur er staddur um 70 míl-
ur norður af Horni. Þorgeir segir að
í kringum hann hafi verið steypi-
reyður og hnúfubakur en einnig
talsvert af hnísum og höfrungum.
Myndin er tekin úr hvalaskoð-
unarbát frá Húsavík fyrir skömmu.
Morgunblaðið/Þorgeir Baldursson
Mikið af hval í kringum rækjuskipin