Morgunblaðið - 12.08.2004, Qupperneq 12

ERLENT
12 FIMMTUDAGUR 12. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MIRALE
Grensásvegi 8
sími: 517 1020
Opið:
mán.- föstud.11-18
laugard. 11-15
Í tilefni af því að MIRALE hefur tekið við Cassina
umboðinu á Íslandi veitum við 15% afslátt
af öllum sérpöntuðum húsgögnum til 31. ágúst.
ENGISPRETTUPLÁGAN, sem
geisar í Afríku, er nú komin til Chad
og stefnir í átt til Darfur-héraðs í
Suður-Súdan þar sem meira en tvær
milljónir manna berjast við hungur-
vofuna. Fara engisprettusveimarnir
100 km á dag og munu að óbreyttu
koma til Súdans eftir viku. Sunnar í
álfunni blasir við neyðarástand
vegna þurrka og ónógrar aðstoðar.
Engisprettan hefur valdið gífur-
legu tjóni í Máritaníu, Malí og Níger
og ef vindáttin breytist ekki, munu
sveimarnir fara austur yfir Chad á
rúmri viku. Austast í landinu eru um
200.000 flóttamenn frá Súdan og
handan landamæranna í Darfur ógn-
ar hungursneyðin allt að tveimur
milljónum manna. Þar af hefur um
ein milljón manna flúið heimili sín
vegna manndrápa og hernaðar arab-
ískra sveita, sem hafa eyðilagt rækt-
arland og brunna. Engisprettufar-
aldur á þessum slóðum myndi gera
ástandið enn alvarlegra en sam-
kvæmt upplýsingum frá FAO, Mat-
vælastofnun Sameinuðu þjóðanna,
leggjast um 200.000 engisprettur á
hverja ekru, sem er 0,4 hektarar.
Stjórnvöld í Chad og Níger hafa
skorað á erlend ríki að koma þeim til
hjálpar enda eru þau vanbúin til að
fást við þessar hamfarir, sem koma
ofan í mikla þurrka í nokkur ár.
Neyð af völdum
þurrka í Kenýa
Sunnar í Afríku eru það ekki engi-
sprettur, sem ógna afkomu íbúanna,
heldur áframhaldandi þurrkatíð. Í
fyrradag óskuðu SÞ eftir alþjóð-
legum fjárstuðningi upp á 96,5 millj-
ónir dollara, um 7,7 milljarða króna,
svo forða mætti yfir tveimur millj-
ónum Kenýamanna frá hungursneyð
næsta hálfa árið. Í yfirlýsingu frá
Matvælaaðstoð SÞ (WFP) sagði,
að lítil úrkoma hefði valdið geysi-
legum uppskerubresti í Kenýa og
matarskortur því mikill í landinu.
2,3 milljónir Kenýamanna eiga
hungursneyð yfir höfði sér, þar af
hálf milljón barna, takist ekki að
dreifa 166.000 tonnum af mat í land-
inu næstu sex mánuði. Fræjum
verður dreift til þeirra landsvæða
sem misst hafa uppskeruna.
Ríkisstjórn landsins segir mat-
væladreifinguna hafa skaðast af
„skrifræðis-flöskuhálsum“. Sameig-
inleg skýrsla hennar, WFP og ann-
arra hjálparstofnana um ástandið í
sveitum Kenýa var birt í síðasta
mánuði og var ástandið talið verst í
héruðum við ströndina, í austri og
norðaustri og Rift-dalnum sam-
kvæmt skýrslunni.
60% uppskerunnar
fóru forgörðum
Forseti Kenýa, Mwai Kibaki, kall-
aði eftir alþjóðlegri matvælaaðstoð í
liðnum mánuði í kjölfar skýrslunnar
og sagði 60% uppskerunnar hafa
brugðist í fimm af átta héruðum
landsins, að því er greint er frá í
frétt á vef breska ríkisútvarpsins
BBC.
WFP og Barnahjálp Sameinuðu
þjóðanna (UNICEF) óskuðu hvor
um sig eftir matvælaaðstoð við Ken-
ýa í síðustu viku.
Í Angóla er ástandið einnig slæmt
og óttast er, að vegna ónógrar að-
stoðar verði ekki unnt að flytja
hundruð þúsunda flóttamanna aftur
til sinna heimkynna. Hefur WFP að-
eins fengið 3,2 milljarða kr. af þeim
18, sem hún hafði beðið um til þessa
verkefnis. Rætist ekki úr, munu
matarbirgðir fyrir þetta fólk klárast
í næsta mánuði.
Plágur og óáran valda
neyðarástandi í Afríku
Afkomu íbúa í mörgum löndum ógnað, en viðbrögð erlendra ríkja eru lítil
Genf. AP, AFP.
UMMÆLI Tatu Vanhanen, fyrrv.
prófessors í stjórnmálafræði og
föður forsætisráðherra Finnlands,
Matti Vanhanen, þess efnis að
greindarvísitala Afríkubúa væri
lægri en greindarvísitala Finna,
hafa vakið hörð viðbrögð almenn-
ings að sögn finnskra fjölmiðla.
Viðtal birtist við Tatu um sein-
ustu helgi í dagblaðinu Helsingin
Sanomat en í því lýsir hann um-
deildum kenningum sínum um
tengsl greindarvísitölu ákveðinna
kynþátta við efnahagsþróun. „Hin
illu örlög Afríkubúa eru ekki á
ábyrgð okkar hvítu mannanna.
Meðalgreindarvísitala Finna er 97
en milli 60 og 70 hjá Afríkuþjóð-
um,“ sagði Vanhanen í viðtalinu.
Matti, sonur Tatu, hefur lítið viljað
tjá sig um skoðanir föður síns og
bent á rétt manna til tjáningar.
Faðir forsætisráð-
herra sakaður um
kynþáttafordóma
STERAR, sem sumir íþróttamenn
hafa notað til að bæta getu sína,
veikja ónæmiskerfi líkamans og
auka hættu á krabbameini. Hefur
þetta komið fram við viðamikla
rannsókn ástralskra vísindamanna.
Rannsóknin sýndi, að jafnvel
skammtar, sem eru 50 sinnum veik-
ari en þeir, sem íþróttamenn nota,
hafa þessi alvarlegu áhrif. Þar fyrir
utan hafa sterarnir mikil áhrif á
skapferli manna, gera þá uppstökk-
ari og árásargjarnari að því er kom
fram á fréttavef BBC, breska ríkis-
útvarpsins.
Áhrif stera á skapferlið eru þau,
að samkennd með öðru fólki minnk-
ar og það alvarlegasta er kannski,
að svo virðist sem um sé að ræða
varanlega skapferlisbreytingu.
Sterar enn hættu-
legri en talið var
GEORGE W. Bush Bandaríkja-
forseti hefur fallist á beiðni um að 27
svonefnd „vinsamleg ríki“ fái lengd-
an frest til að gefa út rafræn vega-
bréf sem krafist verður af hverjum
þeim sem hyggst fara til Bandaríkj-
anna. Fresturinn er lengdur um eitt
ár og rennur út 26. október árið
2005. Hann tekur til ríkisborgara 27
ríkja þ.á m. Íslendinga.
Yfirvöld í Bandaríkjunum ákváðu
árið 2002 að frá og með 1. október
2003 yrði gerð sú krafa að íbúar
landa sem fram til þessa hafa getað
ferðast til Bandaríkjanna án sér-
stakrar vegabréfsáritunar framvís-
uðu vegabréfi með tölvulesanlegri
rönd, auk fleiri öryggisatriða sem
miða að því að koma í veg fyrir föls-
un. Tengdist þessi ákvörðun hertri
öryggisgæslu á flugvöllum í Banda-
ríkjunum eftir árásirnar 11. septem-
ber 2001.
Frestun á rafrænum
vegabréfum
HUMAN Rights Watch mannrétt-
indasamtökin segja morð, nauðganir
og rán aukast enn í Darfur-héraði í
Súdan og saka stjórnvöld landsins
um að hafa ráðið menn úr vígasveit-
um Araba, Janjaweed, til löggæslu í
héraðinu. Enn sé fólk hrakið frá
heimilum sínum.
„Löggæslusveitir ríkisins og víga-
menn úr röðum Janjaweed nauðga
og ráðast á konur og stúlkur reglu-
bundið, um leið og þeir eru komnir út
fyrir jaðra flóttamannabúða og
-bæja,“ segir í skýrslu samtakanna.
Foringi Frelsishers Súdans, Afbel
al-Nur, hvatti Bandaríkin og Bret-
land til þess í gær að senda hersveit-
ir til Súdans án tafar og bíða þess
ekki að frestur súdanskra yfirvalda
til afvopnunar vígasveita rynni út í
lok ágústmánaðar. Ástandið þyldi
ekki slíka bið.
Flóttafólkið þarf að glíma við
hungur og sjúkdóma og hefur ekki
þak yfir höfuðið í miklum rigningum.
Þar að auki ógna súdanskar orrustu-
flugvélar því. Bandaríkjaþing sam-
þykkti þingsályktun 24. júlí sl. þess
efnis að ástandið í Darfur væri
„þjóðarmorð“ en Evrópusambandið
vill ekki taka undir þá skilgreiningu.
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
(SÞ) veitti stjórn Súdans 30 daga
frest 30. júlí sl. til þess að tryggja ör-
yggi 1,2 milljóna heimilislausra.
„Í leit að gulli og olíu“
Aðeins eru örfáir dagar liðnir frá
því að stjórnvöld Súdans sögðust
ætla að afvopna uppreisnarmenn og
Janjaweed-vígasveitirnar. Segjast
þau hafa sent 6.000 lögreglumenn til
Darfur og handtekið um 300 víga-
menn. Forseti Súdans, Omar
al-Beshir, sagði í sjónvarpsávarpi í
fyrradag að Vesturlönd bæru ekki
hag Súdana fyrir brjósti. Þau væru í
leit að gulli og olíu.
Samkvæmt tölum SÞ hafa allt að
50.000 manns fallið í átökum milli
Janjaweed og uppreisnarfylking-
anna. Enn verði fólk fyrir árásum
Janjaweed og súdanskra herþyrlna.
Utanríkisráðherra Súdans sagði á
mánudaginn að tölur SÞ væru rang-
ar, fjöldi látinna væri um 5.000. Al-
mennt er þó talið að Janjaweed-
sveitirnar hafi staðið að mörg þús-
und nauðgunum og drápum í Darfur
með vitund og vilja ráðamanna í höf-
uðborginni Khartoum og hrakið yfir
milljón manna á flótta frá heimilum
sínum. Flóttamannastofnun SÞ seg-
ir flóttamenn neydda til þess að snúa
aftur til þorpa sinna.
Mannréttindasamtökin Amnesty
International saka yfirvöld Súdans
um að hafa handtekið borgara sína
fyrir það eitt að ræða við erlenda
embættismenn og blaðamenn um
ástandið, þ. á m. Colin Powell, utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna.
Breska ríkisútvarpið BBC segir
áhyggjur einnig fara vaxandi yfir
slæmum aðstæðum 200.000 flótta-
manna í nágrannaríkinu Tsjad sem
skortir matvæli, sjúkrabirgðir og
húsaskjól.
Ekkert lát á grimmd-
arverkum í Darfur
Kaíró, Kartoum. AFP.
Reuters
Chadískar konur vaða yfir á í austurhluta landsins. Hátt í 200 þúsund flóttamenn frá Darfur-héraði eru nú í Chad.
BORÍS Spassky hefur ritað
George W. Bush Bandaríkja-
forseta bréf og farið þess á leit
að Bandaríkjamenn hætti við
að krefjast framsals Bobbys
Fischers frá Japan. Fischer
sigraði Spassky í heimsmeist-
araeinvíginu í skák er fram fór
á Íslandi 1972.
Fischer er eftirlýstur í
Bandaríkjunum fyrir að hafa
virt að vettugi alþjóðlegar
refsiaðgerðir gegn Júgóslavíu
með því að tefla þar 1992. Sig-
urlaun Fischers voru rúmlega
þrjár milljónir dollara. Japanir
handtóku Fischer í síðasta
mánuði á Narita-flugvelli við
Tókýó og segja hann hafa verið
með fölsuð skilríki.
Spassky viðurkenndi í bréf-
inu til Bush að ýmsar skoðanir
Fischers kunni að hafa gert
hann óvinsælan, en sagði hann
engu að síður eiga grið skilin.
„Hann er heiðarlegur og vel-
viljaður maður. Alls engin fé-
lagsvera. Hann getur ekki sam-
ið sig að hvaða aðstæðum sem
er,“ sagði Spassky. „Það er
ekki ætlun mín að verja eða
réttlæta gjörðir Fishcers.
Hann er sá sem hann er. Ég fer
einungis fram á, að honum sé
sýnd miskunn.“
Reuters
Borís Spassky við taflborðið.
Spassky
biður Fisch-
er griða
Tókýó. AP.
BRETAR heimiluðu í gær í fyrsta
sinn klónun á mannafósturvísum í
rannsóknarskyni, að því er breska
frjóvgunar- og fósturfræðaráðið
(HFEA) greindi frá. Það eru vís-
indamenn við Lífmiðstöðina í New-
castle-háskóla sem fengið hafa
heimild til að gera tilraun til að
nota stofnfrumur, fengnar úr klón-
uðum fósturvísum, til að meðhöndla
sjúkdóma á borð við sykursýki,
Parkinson og Alzheimer. Talið er
að þetta sé í fyrsta sinn í Evrópu
sem heimilað er að klóna manna-
fósturvísa, en Suður-Kóreumenn
riðu á vaðið með þessa tækni í febr-
úar, og nokkru síðar náðist hlið-
stæður árangur í Bandaríkjunum.
Klónun í lækningaskyni er lögleg
í Bretlandi, en þetta er í fyrsta sinn
sem opinbert ráð heimilar slíkar
rannsóknir. Líklegt má telja að í
kjölfarið spretti upp á ný deilur um
siðferðislegt réttmæti þessarar
tækni.
Leyfa klónun
fósturvísa