Morgunblaðið - 07.12.2004, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 7. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
AIDAH er á að giska 65 ára og
hefur aldrei eignast
barn en ber nú
ábyrgð á 13 barna
hópi sem eru börn
þriggja bræðra
hennar. Hver um sig
átti þrjár konur en
allt fullorðna fólkið
er nú dáið úr al-
næmi og börnin ein
eftir. Aidah sem býr
í Rakaí-héraði í
vesturhluta Úganda
er lifandi vitnis-
burður um orð Jes-
aja spámanns; „því
að börn hinnar yfirgefnu munu
fleiri verða en giftu konunnar.“
Aidah var gift en eignaðist ekki
börn. Þegar maður hennar dó úr
alnæmi varð Aidah að flytja heim
til aldinnar móður sinnar. Hún var
allslaus þar sem ættingjar manns-
ins tóku allar sameiginlegar eigur
þeirra enda erfðaréttur kvenna lít-
ill sem enginn. Eftir
því sem fullorðna fólkið
í stórfjölskyldunni
týndi tölunni tók hún
að sér þau barnanna
sem ekki voru vaxin úr
grasi. Tvö yngstu börn-
in eru barnabörn bróð-
ur hennar en faðir
þeirra dó einnig úr al-
næmi og móðirin gafst
upp á öllu stritinu og
fór.
Ótrúlegt æðruleysi
Á ferð minni nýlega í
Úganda hitti ég Aiduh og barna-
hópinn hennar. Þrátt fyrir allt
mótlætið og sorgina hvíldi friður
yfir andliti þessarar merkilegu
konu og þakklæti var henni efst í
huga. „Hugsa sér, að í landi langt
í burtu er fólk sem hugsar til mín
og hefur hjálpað mér og börn-
unum mínum“, sagði hún og brosti
út að eyrum. Aidah á sér þá ósk
heitasta að koma barnahópnum á
legg og að þau geti öll fengið
tækifæri til að ganga í skóla og
síðar meir séð fyrir sér sjálf. Hún
viðurkennir að lífið hafi verið og
sé stundum erfitt en er þrátt fyrir
allt sátt við sitt hlutskipti og talar
yfirvegað og af auðmýkt um þá
hjálp sem hún hefur fengið. Aidah
býr nú í góðu húsi gerðu úr leir
með bárujárnsþaki, og hefur lítinn
eldaskála. Hún á nokkrar geitur
og svín og hefur akurspildu til að
rækta banana og korn. Allt þetta
er gjöf frá góðu fólki í fjarlægu
landi. Þetta eru jólagjafirnar sem
gleðja mest.
Að sigra risa
Munaðarlaus börn af völdum al-
næmis finnast í öllum löndum. Í
sumum löndum eru þau sem betur
fer fá en í Afríku eru milljónir
barna munaðarlausar og mörg
þeirra á vergangi ein og yfirgefin.
Talið er að um 13 milljónir barna í
suðurhluta Afríku sé mun-
aðarlausar eða eigi aðeins annað
foreldrið á lífi vegna alnæmis.
Þessi börn hræðast framtíðina,
stríða við sorg og missi, þunglyndi
og óöryggi. Þau eru oft misnotuð
enda enginn til að vernda þau
gegn hættum heimsins. Sum verða
eiturlyfjum að bráð. Mörg hætta í
skóla, ýmist til að hugsa um sjúka
foreldra sína eða af því þau þurfa
að leggja alla sína orku í að sjá
fyrir sér að foreldrunum látnum.
Þótt vandinn sé stór er þó hægt
að gera ýmislegt til að létta undir
og gefa þessum börnum nýtt og
betra líf. Árangurinn sem náðst
hefur með foreldralausum börnum
í Úganda á vegum Hjálparstarfs
kirkjunnar ber því vitni. Við get-
um ekki hjálpað öllum en öll get-
um við hjálpað einhverjum eins og
sagan af Aiduh sýnir svo vel. Á
fyrri helmingi þessa árs nutu um
1500 foreldralaus börn aðstoðar í
Rakaí- og Ssembabúle-héraði. Ís-
lendingar studdu verkefnið dyggi-
lega með þátttöku í jólasöfnun
Hjálparstarfsins á síðasta ári og
réð framlagið héðan úrslitum um
áframhaldandi uppbyggingu
starfsins.
Náum til fleiri barna
Með söfnunarfé um þessi jól ætlar
Hjálparstarf kirkjunnar að auka
hjálparstarf í Ssembabúle-héraði
en þar er talið að um 27% fullorð-
inna séu HIV-smituð. Fjöldi mun-
aðarleysingja eykst stöðugt og því
mikilvægt að styrkja það starf
sem þegar er hafið. Lútherska
heimssambandið, sem Hjálp-
arstarf kirkjunnar er hluti af, er
eina hjálparstofnunin sem sinnir
þessum málum í Ssembabúle. Með
því að leggja jólasöfnun Hjálp-
arstarfsins lið og greiða heim-
sendan gíróseðil gefur þú
munaðarlausum börnum nýtt og
betra líf.
Jólagjöf frá þér
og lífið verður nýtt!
Jónas Þórir Þórisson
fjallar um jólasöfnun
Hjálparstarfs kirkjunnar ’Allt þetta er gjöf frágóðu fólki í fjarlægu
landi. Þetta eru jólagjaf-
irnar sem gleðja mest.‘
Jónas Þórir Þórisson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Hjálparstarfs kirkjunnar.
MORGUNBLAÐIÐ birtir hinn
2. des. síðastliðin grein eftir Rúnar
Kristjánsson þar sem
hann gangrýnir grein
er undirritaður birti í
sama blaði nokkrum
vikum fyrr. Rúnar
setur einkum út á
tvennt.
Í fyrsta lagi er
hann ósáttur við að
ég leyfi mér að gagn-
rýna afturhaldssama
og oft mannfjand-
samlega stefnu kirkj-
unnar en í þessu til-
felli afstöðu hennar
til mannréttinda
samkynhneigðra.
Margir kristnir hafa
tekið þá afstöðu að
fólk sem er samkyn-
hneigt eigi ekki að
njóta sömu réttinda
og aðrir. Sérstaklega
gætir þessa meðal
ofstækismanna með-
al trúaðra. Ég bendi
einnig á að kristnir
menn hafa í nafni
trúarinnar haldið
ýmsu fram eða fram-
kvæmt það sem er rangt, mann-
fjandsamlegt og andstætt almenn-
um siðferðislegum gildum.
Ég get haldið langa tölu um
ódæðisverk kirkjunnar í gegnum
aldirnar eða rætt um afstöðu henn-
ar til ýmissa mál en læt nægja að
oftar en ekki hefur skoðun kirkj-
unnar verið andstæð vísindum og
náttúrulögmálum. Kirkjan taldi
jörðina flata og miðju alheimsins.
Kirkjan starfaði með blessun Hitl-
ers í Þýskalandi og kaþólskir skoð-
anabræður þeirra á Ítalíu voru
hluti af valdakerfi fasista. Sama var
upp á teningnum á Spáni á valda-
tíma fasista. Þetta leyfi ég mér að
gagnrýna og hvika ekki frá þeirri
skoðun. Þess ber að geta að á með-
al trúaðra voru einstaklingar sem
ekki studdu slíkt.
Hitt atriðið sem Rúnar er ósátt-
ur við er að ég skuli leyfa mér að
gagnrýna Biblíuna og þá sem
fylgja henni án gagnrýninnar hugs-
unar. Það er rétt að það er mikil
fjöldi manna sem leita sér leiðbein-
ingar í þeirri bók en það segir ekk-
ert til um hve góð hún er.
Biblían er skrifuð af fjölda
manna á mismunandi tímaskeiðum.
Bókin inniheldur ýmislegt gott en
ég leyfi mér einnig að benda á að
margar ljótar sögur eru í henni
sem enginn læsi fyrir börnin sín í
dag. Bókin er kvenfjandsamleg og
andstæð samkynhneigðum auk
þess fer stundum lítið
fyrir mannkærleika, þó
sérstaklega er það
slæmt í Gamla testa-
mentinu. Nýja testa-
mentið er einnig undir
gagnrýni m.a þar sem
engar sagnfræðilegar
stoðir eru fyrir þeim
sögum.
Þeir sem trúa fast á
bókina ættu að svara
einföldum spurningum:
Trúir þú að kona geti
fætt eingetið barn?
Trúir þú því að hægt
sé að ganga á vatni?
Trúir þú því að hægt
sé að lífga fólk upp
frá dauða? Ef einhver
svarar já við þessum
spurningum er sá
sami að tala gegn öll-
um viðurkenndum vís-
indalegum stað-
reyndum. Samt eru
milljónir sem trúa
þessu.
Ég vil einnig benda
á að til eru u.þ.b.
35.000 kristnir söfnuðir um heim
allan sem allir hafa sína túlkun á
Biblíunni. Hvar er hin rétta trú?
Staðreyndin er nefnilega sú að allir
þykjast hafa sannleikann í hendi
sér. Fyrir utan öll hin trúarbrögðin
sem til eru í heiminum sem öll telja
sig hinu einu réttu.
Ég er vændur um að þykjast
styðja mannréttindi en hunsa rétt
þeirra sem trúa. Hvergi fer ég inn
á slíkar hugleiðingar og hef ekki
haft slíka skoðun. Þvert á móti tel
ég að allir eiga að hafa þann rétt
að iðka trú sína eða trúa ekki. Ég
skora á alla að skoða heimasíðu
Siðmenntar á www.sidmennt.is og
dæma sjálfir.
Nú að grunnatriðunum. Eftir
sem áður stendur gagnrýni mín
óhögguð á þá frelsisskerðingu sem
samkynhneigðir búa við enn þann
dag í dag. Ég krefst sömu réttinda
þeim til handa og ég nýt í dag og
staðfest eru í Mannréttinda-
yfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna og
í Mannréttindasáttmála Evrópu
sem Ísland hefur samþykkt.
Og læt ég nú af þessari umræðu.
Siðmennt
án fordóma
Bjarni Jónsson svarar
Rúnari Kristjánssyni
Bjarni Jónsson
’Eftir sem áðurstendur gagn-
rýni mín óhögg-
uð á þá frelsis-
skerðingu sem
samkynhneigðir
búa við enn
þann dag í dag.‘
Höfundur er félagsmaður í Siðmennt.
EFTIRLITSSTOFNUN EFTA
(ESA) sendi bréf hinn 23. nóvember
síðastliðinn þar sem segir að eftir að
hafa skoðað ofan-
greinda kvörtun og að
fengnum upplýsingum
frá íslenska ríkinu hafi
stofnunin ákveðið að
ljúka málinu án frekari
aðgerða.
Kvörtunin til Eft-
irlitsstofnunar EFTA
byggðist á tveimur lið-
um: Skipulagsstofnun
hafði á sínum tíma
hafnað virkjunarfram-
kvæmdum við Kára-
hnjúka. Fram-
kvæmdaaðilar gerðu þá
úrbætur á framkvæmdaáætlun sem
var þá ekki send aftur til umhverf-
ismats, eins og lög gera ráð fyrir,
heldur tók umhverfisráðherra fram
fyrir hendurnar á Skipulagsstofnun
og gaf leyfið fyrir virkjuninni. Yfir
þessu var kvartað sem broti á til-
skipun nr. 85/337/EEC.
Annar liður kvörtunarinnar var
brot á tilskipun nr. 90/313/EEB um
frjálsan aðgang að upplýsingum um
umhverfismál, en umhverfisráðu-
neytið hafði ekki svarað bréfum aðila
að málinu eða veitt þeim tilskildar
upplýsingar. Báðar þessar tilskipanir
voru teknar upp í íslenskt lagasafn
vegna þátttöku Íslendinga í Evr-
ópska efnahagssamningnum.
Hvað fyrri lið kvörtunar varðar
kemst Eftirlitsstofnunin að þeirri
niðurstöðu að almennt sé lagasetning
og stjórnsýslumeðferð íslenskra
stjórnvalda ásættanleg og brjóti ekki
í bága við umhverfisverndarlög Evr-
ópska efnahagssamn-
ingsins. Ef einhver
brestur sé þar á vísar
hún á íslenskra dóm-
stóla. Hvað seinni liðinn
varðar kannast kæru-
nefndin við að þar hafi
ekki verið farið að ís-
lenskum lögum, en vill
meina, að það mál sé
ætlað íslenskum dóm-
stólum.
Hinar evrópsku um-
hverfistilskipanir frá
1985 geta ekki hindrað
að ríkisstjórnir á evr-
ópska efnahagssvæðinu samþykki
framkvæmdir sem valda umtals-
verðum umhverfisspjöllum. Evr-
ópsku tilskipanirnar frá 1990 sem
voru gerðar að íslenskum lögum voru
brotnar en litið er á þau lögbrot sem
innanríkismál.
Það er skoðun undirritaðrar að
þótt íslensk lög séu ásættanleg og
brjóti ekki í bága við evrópsk lög séu
brot á þessum sömu lögum sem sett
voru til samræmis við evrópsk lög
jafnframt brot á evrópska vísu. Því
annars gætu öll ríki sloppið undan
ábyrgð með því að segja að viðkom-
andi mál væru innanríkismál sem
innlendir dómstólar ættu að skera úr
um.
Ef brot á lögum sem sett voru til að
fylgja eftir evrópskum ákvæðum eiga
að teljast innanríkismál, hver er þá
tilgangurinn með evrópsku umhverf-
islögunum og EFTA-dómstólnum?
Þessi niðurstaða eyðileggur alla
hugsun í evrópska lagakerfinu með
því að afneita rétti borgara Evrópska
efnahagssvæðisins þegar þeir kvarta
yfir lagabrotum stjórnvalda sinna.
EFTA-dómstóllinn hlýtur að hafa
fátt að starfa því brot á stjórn-
sýslulögum hvers lands telst aðeins
innanríkismál.
Að endingu: Það vekur athygli að
sá sem undirritaði niðurstöðuna frá
Eftirlitsstofnun EFTA er Íslend-
ingur, sendur þangað af íslenskum
stjórnvöldum og var fyrrum frammá-
maður í félagi ungra sjálfstæð-
ismanna.
Athugasemd
Ásdís Thoroddsen fjallar um
niðurstöðu í kvörtunarmáli til
Eftirlitsstofnunar EFTA út af
Kárahnjúkavirkjun
’Þessi niðurstaða eyði-leggur alla hugsun í evr-
ópska lagakerfinu með
því að afneita rétti borg-
ara Evrópska efnahags-
svæðisins þegar þeir
kvarta yfir lagabrotum
stjórnvalda sinna.‘
Ásdís Thoroddsen
Höfundur er kvikmyndagerðarmaður
og leiðsögumaður.
ÞETTA nýyrði virðist fara mjög
fyrir brjóstið á virðu-
legum forystumönnum
Samfylkingarinnar.
Það hæfir hinsvegar
allvel gömlum aðdá-
endum Stalíns og rúss-
neska komm-
únistaflokksins. Þegar
þeim var hér áður fyrr
ekki lengur stætt á að-
dáun sinni á glæp-
samlegri stjórn í „sælu-
ríkinu“ rauða, þá var
stofnaður „Sameining-
arflokkur alþýðu, Sósí-
alistaflokkurinn“ árið
1938. Kommúnisminn
reyndist alls staðar skæður keppi-
nautur Hitlers í glæpsamlegri kúgun
þegna sinna. Íslenskir kommúnistar
högguðust samt ekki í ofsatrú sinni á
rauða og róttæka pólitík!
Síðan liðu nokkrir áratugir. Með
tilliti til vafasamrar fortíðar hinna
rauðu og róttæku var Alþýðuflokk-
urinn fenginn til sam-
starfs og nýr flokkur
stofnaður „Samfylk-
ingin“ og sérstaklega
skorað á vinstri jafn-
aðarmenn að fylkja liði.
Þetta ævintýri virtist
heppnast vel. Komm-
únistar fögnuðu nýja
nafninu og feluleikur
þeirra gat því haldið
áfram. Nú þykjast for-
ystumenn Samfylking-
arinnar alls ekki kann-
ast við að þetta nafn, á
fyrirsögn greinarinnar,
eigi nokkurn rétt á sér
um neinn af sínum flokksmönnum!
Hins vegar þori ég að fullyrða að þeir
þurfa örugglega ekki á stækkunar-
gleri að halda til að finna þónokkra!!
Þetta nýyrði á fullan rétt á sér, því
kommarnir haggast aldrei, þrátt fyr-
ir gjaldþrot kommúnismans! Þeim
hentar ávallt vel að skipta um nafn
og númer og hreiðra síðan vel um
sig. Get alls ekki gert að því, þó ég
glotti!
Kommatittir!
Guðmundur Guðmundarson
fjallar um nýyrði í pólitískri
umræðu ’Nú þykjast forystu-menn Samfylking-
arinnar alls ekki kann-
ast við að þetta nafn, á
fyrirsögn greinarinnar,
eigi nokkurn rétt á sér
um neinn af sínum
flokksmönnum!‘
Guðmundur
Guðmundarson
Höfundur er fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri og nú ellilífeyrisþegi.