Morgunblaðið - 02.04.2005, Blaðsíða 33

VIÐ Íslendingar teljum það ekki
eftir okkur að ferðast um víða veröld
enda eyjarskeggjar, sem hafa mikla
þörf fyrir að kynnast
framandi menningu og
þjóðum sem eru um
margt ólíkar okkur. Við
eigum langa sögu að
baki í ferðalögum til
heitra sólarstranda
Miðjarðarhafsins og í
skíðabrekkur Mið-
Evrópu, svo dæmi séu
tekin. En hvernig
stöndum við okkur,
þegar ferðalög um föð-
urlandið eiga hlut að
máli?
Þegar kannanir eru
skoðaðar kemur í ljós
að lítil aukning er frá
ári til árs í ferðalögum
landsmanna innan-
lands. Það kemur í ljós
að við erum afar treg til
að nýta okkur afþrey-
inguna, sem ferðaþjón-
ustan um allt land er að
bjóða upp á. Við sækj-
um helst í sund og
gönguferðir. Afþrey-
inguna viljum við helst
skipuleggja sjálf og
leggja land undir fót
þegar það hentar okk-
ur. Við höfum allt of lítið samband við
upplýsingamiðstöðvar ferðaþjónust-
unnar, sem eru um allt land. Þær eru
mannaðar vel menntuðu starfsfólk
sem býr yfir miklum fróðleik og
kunnáttu, tilbúið til að leiðbeina okk-
ur og benda á allt það skemmtilega
og forvitnilega sem viðkomandi svæði
hefur upp á að bjóða.
Við verðum að fara að líta á ferðir
okkar um landið sem frí á sama hátt
og fjölskyldan gerir þegar hún fer til
Spánarstranda. Við eigum ekki að
aka eins og byssubrennd milli staða.
Við megum ekki sitja á buddunni eða
fela kortið á ferðum okkar um landið.
Afþreying sem innlenda ferðaþjón-
usta býður upp á er afar hóflega
verðlögð miðað við það sem gerist er-
lendis. Gefum ferðaþjónustunni tæki-
færi og kynnumst öllu því skemmti-
lega og fróðlega sem starfsfólk
ferðaþjónustunnar leggur fyrir okk-
ur á ferð um landið. Maður fær þá
beint í æð allan fróðleikinn um nátt-
úru og sögu landsins eða upplifum
hvali leika listir sínar í fjörðum og fló-
um eða skoðum mik-
ilfenglega náttúru
óbyggða sitjandi á fót-
vissum íslenskum hesti.
Við vitum að Íslend-
ingar vilja ferðast meira
um eigið land. Ferða-
þjónusta landsmanna
sækir stöðugt í sig veðr-
ið, eykur breiddina og
fjölbreytnina í afþrey-
ingunni allt umhverfis
land. Árlega koma fram
nýir ferðamöguleikar
og fjölbreyttar uppá-
komur í öllum lands-
hlutum. Samtímis þessu
tekur fagmennskan
miklum framförum frá
ári til árs.
Ferðamálasamtök
landshlutanna sem
sameinast í Ferðamála-
samtökum Íslands hafa
eftir megni aðstoðað
fyrirtæki um allt land
við að auka þjónustuna
við ferðamanninn, ekki
bara þann útlenda held-
ur og við hinn innlenda.
Í ár er markaðstorg
innlendrar ferðaþjón-
ustu, Ferðatorg 2005, haldið í fjórða
sinn í Vetrargarði Smáralindar nú
um þessa helgi, 1. til 3. apríl. Vonandi
sjá sem flestir sér fært að heimsækja
Ferðtorgið til að ræða við fulltrúa frá
öllum landshlutum um áhugaverða
og skemmtilega ferða- og afþreying-
armöguleika innanlands í sumar.
Ferðaflóran hefur aldrei verið glæsi-
legri og áhugaverðari en nú í upphafi
sumars.
Góðar viðtökur almennings á
Ferðatorginu undanfarin ár sýna og
sanna að þessi árlegi viðburður
Ferðamálsamtaka Íslands þjónar
þörfum og væntingum fólksins.
Sjáumst á Ferðtorginu. Góða ferð um
Ísland í vor og sumar.
Ferðaflóra
Íslands – aldrei
glæsilegri en nú
Pétur Rafnsson fjallar
um Ferðatorg 2005
’Við verðum aðfara að líta á
ferðir okkar um
landið sem frí á
sama hátt og
fjölskyldan
gerir þegar hún
fer til Spánar-
stranda.‘
Pétur Ólafur Rafnsson
Höfundur er formaður
Ferðamálasamtaka Íslands.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. APRÍL 2005 33
UMRÆÐAN
HINN 23. apríl nk. kjósa íbúar
Borgarfjarðar og Mýra um samein-
ingu í eitt sveitarfélag ásamt einum
hreppi af Snæfellsnesi
– Kolbeinsstaðahreppi.
Það furðar sig margur
núverandi og fyrrver-
andi íbúi Snæfellsness
á því, hvers vegna íbú-
ar í þessari sveit vilja
með allt sitt suður á
Mýrar og í Borg-
arfjörð. Löngum hefur
legið það orð á Kol-
hreppingum, að þeir
vilji ekki sameinast
neinu öðru sveitarfé-
lagi, heldur búa vel að
sínu. Nokkuð er til í því
en hefðbundinn búskapur hefur hald-
ist þar á öllum jörðum um langt skeið
og íbúatala verið stöðug.
Landbúnaður, skólamál
og samgöngur
Ekki veit ég hvað mínir gömlu
sveitungar eru að hugsa í þessum
sameiningarmálum; kannski virðist
grasið einfaldlega grænna í Borg-
arfirðinum og þeim finnst leiðin til
Reykjavíkur styttast með samein-
ingu í suður? Talað er um að öll þjón-
usta sé sótt í Borgarnes, en þannig
var það alla síðustu öld og enginn tal-
aði um sameiningu við Borgarnes.
Um hvað snúast
hagsmunir þessa sveit-
arfélags þá? Sé litið á
lifibrauðið; hefðbund-
inn landbúnað, eru
byggðirnar í Dölum á
sama báti og þar er
barist við að halda uppi
vinnslu mjólkur og
kjöts. Af hverju snúa
Kolhreppingar sér ekki
að þessum sveitum um
það sem ættu að vera
sameiginlegir hags-
munir bænda?
Þá eru það skóla-
málin. Laugargerðisskóli á bökkum
Haffjarðarár hefur nú starfað í 40 ár
– bylting síns tíma frá farskólanum. Í
sameinuðum sveitarfélögum kemur
alltaf að því, fyrr eða síðar, að sveita-
skólarnir eru lagðir niður og börnum
ekið í þéttbýlisskóla til hagræðingar.
Sá er meira en grænn sem heldur
annað. Annar skóli á sunnanverðu
Snæfellsnesi – Lýsuhólsskóli berst
nú fyrir lífi sínu, þótt nemendur þar
hafi vakið landsathygli fyrir virkjun
sína og gróðurhús. Því gæti farið svo
innan skamms tíma, að enginn
grunnskóli verði á sunnanverðu
Snæfellsnesi. Á sama tíma vex og
dafnar framhaldsskóli í Grundarfirði,
sem þegar er orðinn að héraðsstolti.
Loks er vert að nefna samgöngu-
málin. Um Kolbeinsstaðahrepp ligg-
ur leiðin vestur um Snæfellsnes og
einnig Heydalsvegur með tengingu
við norðanvert Snæfellsnes, í Dali og
áfram til Vestfjarða og Norðurlands.
Jafnframt lokar Heydalsvegur
hringleiðinni um Snæfellsnes að
austanverðu. Brýnt er að koma veg-
um um Skógarströnd og Heydal á
áætlun um bundið slitlag og brúa
Álftafjörð til að stytta leið milli Snæ-
fellsness og Dala. Samgöngubætur
hljóta að skipta máli í Kolbeins-
staðahreppi eins og annars staðar –
það er ekki nóg að aka á malbiki í
Borgarnes!
Kolbeinsstaðahreppur
á margra kosta völ
Sá sem lítur á landakort sér, að úr
Kolbeinsstaðahreppi eru svipaðar
vegalengdir, hvort sem ekið er í vest-
ur í Þjóðgarð undir Snæfellsjökli, til
Eiríksstaða í Dölum eða suður til
Reykholts í Borgarfirði. Á sama hátt
má skoða sameiningarkosti í vestur,
austur og suður. Þá er ekki mikill
munur á vegalengdum til Stykk-
ishólms, Búðardals eða Borgarness.
Svo er það héraðsvitundin. Hún á sér
væntanlega rætur allt aftur til land-
náms. Fram að þessu hafa Þing-
eyingar alltaf verið Þingeyingar,
Skagfirðingar ávallt Skagfirðingar
o.s.frv. Eins er með Borgfirðinga,
Mýramenn, Snæfellinga og Dala-
menn.
Ekki er langt síðan félagsleg,
menningarleg og atvinnuleg sam-
skipti voru mjög öflug meðal byggð-
anna við Breiðafjörð og á söguöld
náði Þórsnesþing frá Hítará í suðri til
Gilsfjarðarbotns í norðri. Með
breyttum og bættum samgöngum er
lítið mál að fara á milli staða og vega-
bætur um Skógarströnd og Heydal
myndu gera Breiðafjarðarsvæðið að
hagkvæmri heild á margan hátt.
Ég tel mig mæla fyrir munn mikils
fjölda fólks á þessu svæði og einnig
fyrrum íbúa, sem myndu harma það
mjög, ef byggðirnar á Snæfellsnesi
og við Breiðafjörð tvístrast við upp-
stokkun á núverandi skipan sveitar-
félaga, og þá liggur beinast við að
gera Vesturlandið að einu sveitarfé-
lagi og Borgarnes að höfuðstaðnum.
Kannski er það viljinn hjá Kolhrepp-
ingum og flytja um leið Eldborg suð-
ur á Mýrar?
Verða Kolhreppingar Mýra-
menn eða Borgfirðingar?
Reynir Ingibjartsson skrifar
um sameiningu sveitarfélaga ’Ég tel mig mæla fyrirmunn mikils fjölda fólks
á þessu svæði og einnig
fyrrum íbúa, sem
myndu harma það mjög,
ef byggðirnar á Snæ-
fellsnesi og við Breiða-
fjörð tvístrast við upp-
stokkun á núverandi
skipan sveitarfélaga …‘
Reynir Ingibjartsson
Höfundur er fyrrum íbúi
í Kolbeinsstaðahreppi.
Gleymum ekki að við lifum á tím-
um þar sem börn okkar og unglingar
verða fyrir sterku áreiti fjölmiðla.
Það er eflaust ómögulegt að stöðva
þann flaum auglýsinga og efnis sem
hefur áhrif á börnin og kemur víðs
vegar að úr heiminum. En við getum
verið duglegri við að gefa réttari
mynd af því hvað vímugjafar eru og
hvaða skaðsemi og áhætta fylgir
notkun þeirra.
Eins og áfengisauglýsingar koma
manni fyrir sjónir virðist
varan bæði saklaus og
freistandi, já nánast
nauðsyn.
Persónulega hef ég
valið að hluti af mínum
lífsstíl skuli vera algjört
bindindi við notkun
vímuefna. Ég gæti hæg-
lega sagt margt um kosti
þess.
En tilgangur minn
með þessum skrifum er
ekki, að þessu sinni, að
hvetja til slíkrar ákvarð-
anatöku, heldur að mæl-
ast til þess að við komum
á sameiginlegum vett-
vangi þar sem margir
aðilar geti lagt lóð sín á
vogaskálarnar í barátt-
unni gegn óábyrgri
notkun vímuefna.
Mjög margir eru ein-
huga um að við vissar
aðstæður eigi áfengi
ekki heima. Tölum hátt
um það! Segjum meira
um hvers vegna það á
ekki heima við þær að-
stæður!
Mjög margir vita að það er sam-
hengi á milli þess að bragða áfengi
snemma á lífsleiðinni og misnotk-
unar síðar meir. Á sér stað ábyrg og
markviss kennsla í skólunum um
þetta?
Á fundi framkvæmdastjórnar Al-
þjóðaheilbrigðismálastjórnarinnar
(WHO) sem haldinn var í Genf í jan-
úar sl. reyndist heilbrigðisvandi sök-
um áfengisneyslu það svið sem erf-
iðast var að komast að samkomulagi
um sameiginlega yfirlýsingu.
Í viðtali í Morgunblaðinu segir
Davíð Á. Gunnarsson, formaður
framkvæmdastjórnarinnar, að menn
hafi skipst í þrjá hópa. Norðurlöndin
með stranga áfengisstefnu, lönd
múslíma þar sem áfengisneysla er
bönnuð og önnur lönd sem hingað til
hafa ekki skilgreint mikla drykkju
sem heilbrigðisvanda. (Heimild:
Mbl.6.feb.2005.)
Líkt og á svo mörgum sviðum er
samstaða Norðurlandanna mikil í
þessum málaflokki og við getum haft
gagn af reynslu og þekkingu hvort
annars.
Börn á hættusvæði heitir áætlun
sem beinir athygli að viðhorfum for-
ráðamanna gagnvart notkun áfengis
á mismunandi skeiðum og við ólíkar
aðstæður.
Áætlunin hefur verið í þróun í
fleiri ár hjá Bláa krossinum, mjög
viðurkenndum og mikilvægum aðila í
rannsóknum á vímuefnaneyslu og
meðferðarúrræðum bæði í Noregi og
Svíþjóð. Áætlunin er ætluð full-
orðnum en fjallar um börn.
Á þessu ári verður þessi áætlun
kynnt á ráðstefnu hér á landi og
fulltrúum margra aðila verður boðið
að sitja hana.
VIÐ sjáum og þekkjum ótal dæmi
um hverju hægt er að koma til leiðar
þegar nógu margir sameinast um
einn málstað. Þetta á bæði við um
góða og vonda hluti og í þessari stað-
reynd felst bæði ógnun og von.
Heimurinn stendur nánast varn-
arlaus gagnvart ofbeldi og hryðju-
verkum og við þær
kringumstæður er
auðvelt að missa móð-
inn og segja að ekkert
sé hægt að gera.
Við erum lánsöm
sem lifum í frið-
samlegri hluta heims-
ins þar sem lög og
réttur, ró og regla eru
enn í hávegum höfð.
En einnig hér upp-
lifum við að fólk er
misnotað og beitt of-
beldi og illsku.
Ástæðurnar eru
sjálfsagt marg-
víslegar og ekki eru
til einfaldar skýr-
ingar eða lausnir á
þessum vanda.
En ef marka má
skýrslur sem gefnar
hafa verið út í kjölfar
slíkra atburða getum
við slegið því föstu að
mjög oft er að finna
sama áhrifavaldinn,
nefnilega áfengi.
Þegar við búum yf-
ir þeirri vitneskju að
áfengi kemur við sögu í mörgum al-
varlegum umferðarslysum og vitum
þar að auki að það kúgar og leggur líf
einstaklinga og heilu fjölskyldurnar í
rúst og veldur börnum og unglingum
varanlegum skaða, ættum við í sam-
einingu að geta ráðist til atlögu gegn
þessari vá með enn sterkari hætti en
gert hefur verið hingað til.
Sem betur fer er unnið mikið og
gott forvarnarstarf á ýmsum víg-
stöðvum og baráttan gegn vímuefn-
um er á stefnuskrá margra frjálsra
félagssamtaka, sem og hjá hinu op-
inbera. Allir þeir sem beita sér á
þessu sviði eiga heiður skilið.
Margar rannsóknir hafa verið
gerðar og mikið vísindastarf er unnið
á þessu sviði og því skortir ekki
þekkingu til þess að þeir sem vilja
leggja sitt af mörkum til að tryggja
betri uppvaxtarskilyrði fyrir börn og
unglinga geti látið í sér heyra til að
vara við áhrifum vímuefna.
Það er reyndar umhugsunarefni
að slíkur óvinur þjóðarinnar, sem
áfengið hefur reynst, skuli fá að vera
til staðar við margvísleg opinber
tækifæri.
Ég lít svo á að það sé einföld og
rökrétt hugsun að harðstjóri sem
veldur fólki sínu svo miklum erf-
iðleikum, svo mörgum slysum og
þjáningum, ætti að mæta skipulagðri
og sterkri mótstöðu og að alls ekki
ætti að gefa honum hýrt auga.
Sem sagt, vandamálið er marg-
slungið og ekki eru til einfaldar
lausnir. En líkt og með flestar fram-
farir sem eiga sér stað í okkar sam-
félagi er þekking lykilorðið. Við get-
um tvímælalaust gert miklu meira til
að upplýsa verðandi og nýbakaða
foreldra um skaðsemi áfengis. Ég er
líka sannfærð um að í skólakerfinu sé
mögulegt að skapa svigrúm til mark-
vissrar kennslu bæði handa börnum
og fullorðnum.
Þegar allir
leggjast á eitt
Anne Marie Reinholdtsen
fjallar um áfengisneyzlu
og vímuefni
’Við erum lán-söm sem lifum í
friðsamlegri
hluta heimsins
þar sem lög og
réttur, ró og
regla eru enn í
hávegum höfð.‘
Anne Marie
Reinholdtsen
Höfundur er yfirforingi
Hjálpræðishersins á Íslandi.