Morgunblaðið - 02.04.2005, Síða 45

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. APRÍL 2005 45
MINNINGAR
hvernig þú hlóst bara góðlátlega ef ég
gerði einhver mistök í fjósinu og hvað
þú varst natinn við kýrnar. Ég get
aldrei gleymt því þegar enginn vildi
fara með mér upp í fjall og ég æddi
upp í herbergið hennar mömmu vol-
andi. Þá komst þú og sagðist geta far-
ið með mig upp í fjall og allt í einu
höfðu allir tíma til að koma með.
Fyrst fórum við upp að fossi og síðan
sýndir þú okkur litla hellinn og hvar
þú hafðir leikið þér.
Elsku afi, þú varst sá eini sem vild-
ir gefa þér tíma í miðjum heyskap til
að sinna frekjunni í mér. Þú varst
alltaf svo mikill dýravinur og ekki síð-
ur mannvinur. Þú varst alltaf svo
bjartsýnn. Þú varst okkur svo góður
og ég vona að við fáum að njóta nær-
veru þinnar aftur einhvern tímann,
en þangað til verðum við bara að
sakna þín.
Elsku afi, þú hefðir átt að fá að lifa
miklu lengur.
Ásgrímur.
Það fyrnist lítt yfir kynni af sumum
mönnum og Stefán Jónsson er einn
þeirra. Hann kom til starfa að tónlist-
armálum Skagfirðinga fyrir um ald-
arfjórðungi þegar nokkuð lá við og
þannig kynntumst við sem stjórnar-
menn í Tónlistarfélaginu.
Það var hlýlegt koma heim til
þeirra hjóna til rabbs og ráðagerða
og Skagfirðingar voru stoltir af
hljómdiskasafni Stefáns þangað sem
tónlistarmenn sóttu til að heyra nýj-
asta diskinn hans.
Blönduhlíðarfjöllin skapa börnum
sínum skjól undir feiknabrúnum sín-
um og það var ævintýri að fá að kynn-
ast bóndanum Stefáni, tónlistinni og
tónlistarþekkingunni sem hann safn-
aði þar að sér.
Samúðarkveðjur sendi ég fjöl-
skyldu Stefáns.
Ingi Heiðmar Jónsson.
Árin líða fram svo sem þungur
straumur Héraðsvatna og menn og
minningar hverfa í aldanna skaut.
Minningu á ég, skýra í huga. Það var
verið að binda heim af Enginu á
Framnesi og flutt á tveimur hesta-
lestum. Er á daginn leið lagði þoku
yfir Eylendið, mýrarnar og heim á
túnið. Búið var að ganga frá eftir síð-
ustu lest og beðið þeirrar næstu.
Ekkert sáum við til hennar vegna
þokunnar en þar kom að við greind-
um söng sem skýrðist smám saman
og loks sáum við lestina. Með hana
fór Stefán Jónsson í Hjaltastaðakoti,
nú Grænumýri, og söng við raust nýj-
ustu dægurlögin. Þetta munu hafa
verið ein mín fyrstu kynni af þessum
hægláta, ljúfa og góða dreng. Er árin
liðu urðu kynni okkar meiri og vin-
átta þróaðist með okkur, sem aldrei
bar skugga á.
Stefán ólst upp í Grænumýri og
átti þar ljúfa og góða æsku hjá sínum
ágætu foreldrum. Þar var ekki auður
í garði, frekar en á öðrum bændabýl-
um í þá daga, en fjölskyldan var
ánægð með lífið og tilveruna og horfði
björtum augum fram á veginn.
Stefán stundaði nám við Héraðs-
skólann á Laugum í Reykjadal á ár-
unum 1950 til 1952, seinni veturinn í
smíðadeild. Sem unglingur og ungur
maður vann hann að búi foreldra
sinna en einnig utan heimilis. Á þeim
vettvangi mun hann fyrst hafa unnið
við byggingu Gönguskarðsárvirkjun-
ar og síðan um nokkurt skeið við
vega- og brúargerð og heima, við bú-
ið, um helgar. Þá stundaði hann einn-
ig sjó frá Suðurnesjum og vann þar
við fiskvinnslu. Stefán tók við búi af
foreldrum sínum árið 1961, ásamt
sinni ágætu konu Ingu Ingólfsdóttur,
og stundaði það til æviloka. Hann var
natinn bóndi, ræktaði gott tún, hóf
slátt yfirleitt fyrstur manna og átti
því ætíð mikil og góð hey og fóðraði
skepnur sínar vel. Hann fylgdist vel
með öllum tækninýjungum og var
umhugað um að nýta sér þær bestu
vélar, sem fáanlegar voru á hverjum
tíma, fyrir sinn búrekstur. Græna-
mýri er nú snyrtilegt og arðsamt býli,
sem sómir sér vel í sinni sveit.
Stefán var maður vorsins og gró-
andans, hafði yndi af að fylgjast með
lífinu kvikna og dafna, sá það fagra og
góða í tilverunni og undi vel við sitt
hlutskipti. Hann var nokkur einfari
og átti sér sína drauma sem hann
fáum sagði frá. Hann trúði á mátt
moldarinnar og varð að trú sinni.
Stefán sinnti félagsmálum á sviði tón-
listar- og kirkjumála. Hann var í
sóknarnefnd Flugumýrarsóknar í sex
ár, frá 1965 til 1971 og tók um tíma
virkan þátt í starfi Tónlistarfélags
Skagafjarðarsýslu og var formaður
þess félags 1981–1983. Að öðru leyti
helgaði hann alla sína krafta fjöl-
skyldu sinni og búrekstri en fylgdist
vel með öllu á sviði félagsmála. Hann
var mörgum góðum hæfileikum bú-
inn eins og hann átti kyn til, var fé-
lagshyggju- og samvinnumaður en
stóð fast á sínu, þætti honum á sig
hallað. Frekar var Stefán alvörugef-
inn en glettinn gat hann verið og
gamansamur á góðri stund. Hann var
minnugur á menn og málefni og
kunni frá mörgu að segja af þeim
vettvangi. Orðvar var hann og gætinn
í allri umræðu og hafði ætíð í huga að
aðgát skal höfð í nærveru sálar. Hann
var trúmaður, trúði á líf eftir dauðann
og í öðrum heimi fengi hver verkefni
við hæfi.
Stefán var tæplega meðalmaður á
hæð, svaraði sér vel og var fríður sýn-
um. Hann var ræktunarmaður og
hafði gaman af skepnum en mest yndi
hafði hann af tónlist. Við hana undi
hann allar stundir sem hann mátti.
Byrjaði snemma að safna hljómplöt-
um og mun hafa átt eitt besta og
stærsta hljómplötusafn í einkaeign
hér á landi. Hann kunni mjög góð skil
á því og las allt um tónlist og tón-
skáld, sem hann komst yfir. Um tíma
sá hann um tónlistarþátt í Ríkisút-
varpinu og fórst það svo vel að eftir
var tekið. Hann hafði góða rödd fyrir
útvarp og flutti mál sitt vel. Það var
skaði að hann skyldi ekki geta sinnt
starfi þessu meira en annir heima fyr-
ir bundu enda á hans ágæta starf á
þessum vettvangi. Stefáni var mikil
sæmd af verki þessu.
Það var gaman að koma í Grænu-
mýri, þiggja kaffi í eldhúsinu og ræða
við þau hjón um landsins gagn og
nauðsynjar. Að því loknu lá leiðin, yf-
irleitt, inn í stofu þar sem hlustað var
á nokkur valin lög og rætt um nýjustu
hljómplöturnar áður en kvatt var. Í
stofunni ríkti, á þessum stundum,
kyrrð og friður og blær umhyggju og
vináttu lék um mann. Þetta voru góð-
ar stundir, sem ekki gleymast og eru
mér mikils virði.
Það fólk, sem fætt var á fyrrihluta
síðustu aldar, kveður nú hvert af öðru
og með því fer mikil saga, sem unga
fólkinu í dag er í mörgum tilfellum
erfitt að skilja. Þetta fólk ásamt alda-
mótakynslóðinni skilaði þjóðinni til
þess að verða ein af ríkustu þjóðum
heimsins. Hjónin í Grænumýri eiga
þar sinn stóra og góða þátt. Það er
fallegt í Grænumýri, þegar sólin kast-
ar kvöldgeislum sínum inn Fjörðinn
og marga ferðina átti Stefán um tún
og haga á þannig stundum. Ég hygg
að sjaldan hafi honum liðið betur en
þegar hann kom þreyttur heim eftir
annasaman dag og leit til baka yfir
dagsverkið af hlaðinu í Grænumýri.
Hann gat svo sannarlega tekið undir
með þjóðskáldinu, Davíð Stefánssyni,
þar sem hann segir í kvæði sínu um
bóndann:
Þú fannst, að það er gæfa lýðs og lands
að leita Guðs og rækta akra hans.
Í auðmýkt naust þú anda þeirra laga,
sem öllum vilja skapa góða daga.
Í dagsverki og þökk hins þreytta manns
býr þjóðarinnar heill og ævisaga.
Fyrir nokkrum árum greindist
Stefán með krabbamein, sjúkdóm
sem hann tókst á við af mikilli þraut-
seigju og karlmennsku. Hann skyldi
hafa sigur í þeirri baráttu og gerði
sínar áætlanir samkvæmt því fyrir
komandi ævikvöld og stefndi að því
að verða skógarbóndi og klæða hlíð-
ina fyrir ofan Grænumýri. En hans
tími var kominn. Ég þakka Stefáni
langa og góða samfylgd, tryggð hans
og vináttu og kveð hann að sinni.
Hann hefur nú horfið okkur, sem eft-
ir lifum, inn í kvöldroðann, til æðri
heima og nýrra verkefna, eftir falleg-
an dag hér á jörðu. Við, sem eftir lif-
um, yljum okkur við minningarnar
um góðan dreng, sem öllum vildi gott
gera. Blessuð sé minning Stefáns
Jónssonar í Grænumýri. Guð styrki
og leiði hans ágætu fjölskyldu í gegn-
um þennan erfiða tíma.
Sigtryggur Jón Björnsson
frá Framnesi.
✝ Helga Engilberts-dóttir fæddist í
Hnífsdal 3. mars
1912. Hún lést á öldr-
unardeild Fjórðungs-
sjúkrahússins á Ísa-
firði 23. mars
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru Þór-
dís Óladóttir, f. 28.
ágúst 1884 á Ánastöð-
um í Hjaltastaða-
hreppi í S-Múlas., d.
30. mars 1930 á Ísa-
firði, og Engilbert
Sigurðsson, f. 9. júlí
1890 á Svarthamri í
Súðavíkurhreppi, d. 11. júlí 1968 á
Ísafirði. Systir Helgu er Sigríður, f.
28. apríl 1914.
Helga giftist 13. des. 1935 Jóni
B. Jónssyni skipstjóra, f. 19. apríl
1908, d. 20. des. 1997. Börn Helgu
og Jóns B. eru: 1) Ingibjörg, f. 30.
nóv. 1932, var gift
Oddi J. Bjarnasyni, d.
9. okt. 2004, og eiga
þau fimm börn. 2)
Hulda, f. 23. júlí 1934,
gift Jóni Kristmanns-
syni og eiga þau
fimm dætur. 3) Vign-
ir Örn, f. 31. ágúst
1935, kvæntur Láru
Helgadóttur og eiga
þau þrjú börn. 4) Jón
Þór, f. 8. des. 1942,
og á hann fjögur
börn, sambýlismaður
hans er Guðmundur
Ingi Guðnason. 5)
Margrét, f. 25. jan. 1951, gift
Guðna Geir Jóhannessyni og eiga
þau tvo syni en Margrét á þrjú
börn frá fyrra hjónabandi.
Útför Helgu fer fram frá Ísa-
fjarðarkirkju í dag og hefst athöfn-
in klukkan 14.
Fyrsta minning mín um Helgu föð-
urömmu mína er úr græna húsinu.
Græna húsinu við Pollinn sem varð
fjölskyldumiðstöð æsku minnar.
Helga fæddist þó auðvitað miklu
fyrr og mánuði fyrir tímann. Hún var
vafin inn í bómull og sökum þess að
móðir hennar veiktist hastarlega við
barnsburðinn var hún send vikugöm-
ul að Kambsnesi í Álftafirði, til föð-
urömmu sinnar, Helgu Einarsdóttur,
og eftir henni var hún skírð. En það
reyndist vera töggur í þessari litlu
snót.
Amma ólst upp í Álftafirði, þeim
fallega firði, allt til fullorðinsára.
Bærinn á Kambsnesi var úr torfi og
timbri, sagði amma mér dag einn fyr-
ir um tíu árum þegar ég settist hjá
henni með blað og blýant. Eldavél
var í baðstofu uppi, hlóðir niðri. Tún-
ið var lítið og óslétt og sagðist amma
oft hafa bölvað þegar hún þurfti að
raka. Hún hafði hins vegar gaman af
því þegar hún var send inn að Eyri í
Seyðisfirði með bréf en þá var hún að
flytja póst áfram frá Súðavík.
Eldhúsið í græna húsinu var nú-
tímalegra en á Kambsnesi og þangað
hlupum við barnabörnin stundum úr
Íshúsinu í kaffítímum.
Þegar Helga amma var átján ára
dó Þórdís móðir hennar úr krabba-
meini. Um svipað leyti fluttist föð-
uramma hennar á annan bæ, innar-
lega í Álftafirði vestanverðum.
Sautján ára gekk amma út í Súðavík
til að stunda fiskvinnu og telst það
dágóður spölur. Hún varð iðulega að
brjóta klaka ofan af fiskikörunum til
þess að geta byrjað að vaska. Um
tíma vann hún við að breiða saltfisk
og þá kynntist hún afa, Jóni B. Jóns-
syni, sem var við sjóinn. Skömmu síð-
ar fer amma inn á Ísafjörð í vist og
þar byrja þau Jón B. að búa. Fyrsta
barnið fæðist þegar amma er tvítug.
Þegar hún ber þriðja barnið undir
belti búa þau í einu herbergi með að-
gangi að eldhúsi í Sólgötu á Ísafirði.
Einn mánuðinn gerist það að þau
geta ekki borgað leiguna á réttum
degi og er þeim þá umsvifalaust hent
út og standa á götunni með tvö lítil
börn. Þau bregða á það ráð að fara
yfir á Dvergastein í Álftafirði og því
fæðist pabbi þar. Afi stundaði hins
vegar áfram sjóinn frá Ísafirði. Einn
daginn sjá börnin mann koma niður
dalinn fyrir ofan Dvergastein og
verða hálfskelkuð, halda að huldu-
maður sé á ferð. En þess í stað er það
hvunndagshetjan Jón B. sem er kom-
in gangandi yfir skarðið frá Ísafirði.
Eina helgi koma þau yfir á Ísafjörð
til að gifta sig. Það er í desember
1935 og fer athöfnin fram hjá sr. Sig-
urgeiri Sigurðssyni. Á eftir er kaffi
fyrir þau hjá Jónu systur Jóns B.,
öðrum var ekki boðið og gjafir voru
engar. Einum eða tveimur dögum
síðar halda þau á ný inn í Álftafjörð.
„Við fórum með mjólkurpósti á
skektu yfir fjörðinn,“ sagði amma.
„Þegar við komum upp á miðjan
hálsinn skall á þreifandi bylur og
frost. Ég hélt ég mundi aldrei kom-
ast þetta.“ Þannig var brúðkaups-
ferðin þeirra. Um ferðalög tengd
græna húsinu syngur Grafík lagið
„Mér finnst rigningin góð“. Það grét
stundum eins og í laginu, einkum í
vestanátt og þá kom það fyrir að
kjallarinn fylltist af sjó.
Amma og afi skrifuðu einn kaflann
í útgerðarsögu Ísafjarðar með því að
stofna ásamt tvennum hjónum öðr-
um útgerðarfélagið Gunnvöru sem
enn er rekið þótt okkar ætt komi þar
lítt að lengur. Afi var farsæll skip-
stjóri á fyrsta bát útgerðarinnar en
hlutskipti ömmu var uppeldi
barnanna fimm, auk þess sem hún
brá sér í síld norður á Siglufjörð og
vann í frystihúsinu. „Jón var alltaf á
sjónum,“ sagði hún um fyrstu árin
þeirra. „Maður vissi ekkert hvort
hann var ofan sjávar eða neðan. Þá
var ekkert útvarp, ekki einu sinni tal-
stöð. Maður vissi ekkert fyrr en hann
kom inn að rúmstokknum. Ég svaf
oft ekki á nóttunni ef vont var veður.“
Við græna húsið gerðust atburðir
sem gæddu æsku ungs manns töfr-
um. Þar smíðaði hann ásamt vini sín-
um bát úr spýtum sem afi og amma
„lánuðu“ þeim og á honum hriplekum
reru þeir um allan Poll. Þar horfði
hann á bátana hans afa uppi í fjör-
unni neðan við húsið þegar hann var
að þrífa þá og mála. Og svo alltaf
kaffi og með því í eldhúsinu hjá
ömmu, við gluggann sem vissi út að
Pollinum.
Síðustu árin voru ömmu ekki
þrautalaus. Skrokkurinn olli oft
ómældum þjáningum en kollurinn
var skýr fram í andlátið. Henni þótti
alla tíð gaman að taka í spil og í fór-
um mínum á ég myndbandsupptöku
af henni að spila ólsen-ólsen við syni
mína í fyrra. Hún lét ekki aftra sér
þótt hún ætti orðið erfitt með að
halda á spilunum. Nú skömmu fyrir
páska veiktist hún, lagði frá sér spilin
og tók sína stóru ákvörðun.
Rúnar Helgi Vignisson.
Þá er komið að kveðjustund sem
ég hef kviðið fyrir. Elskuleg amma
mín var orðin 93 ára gömul og maður
vissi að tími hennar væri senn á enda.
Samt er erfitt að sleppa, því hún hef-
ur verið stór partur af mínu lífi frá
því að ég fæddist. Sem barn var ég
mikið hjá ömmu og afa og var dag-
urinn ekki fullkominn nema koma við
hjá þeim eftir skóla og fá lagaköku og
mjólk hjá ömmu og ekki var verra ef
hægt væri að spila einn Hornafjarð-
ar-manna. Það var svo merkilegt að
lagakakan hennar ömmu var engri
lík. Þó að mamma reyndi að baka
hana eftir sömu uppskrift þá varð
hún aldrei eins, hún var best hjá
ömmu.
Amma var mikil spilamanneskja
og naut hún þess fram á síðasta dag
að spila við sína nánustu.
Af mörgu er að taka þegar ég
hugsa til baka um samveru okkar
ömmu og erfitt er að hugsa til þess að
þessar stundir séu á enda. Það var
svo gott að vera hjá ömmu. Amma
hafði ákveðnar skoðanir á hlutunum
og þegar ég fyrir tæpum þremur ár-
um ákvað að mennta mig meira og
láta drauminn rætast og verða ljós-
móðir þá skildi hún ekkert í því
hvernig mér dytti þetta í hug, að vera
langtímum saman í Reykjavík fjarri
manni og börnum. En fáir voru stolt-
ari en hún þegar ég kláraði námið og
fylgdist hún vel með starfi mínu.
Fyrir nokkrum árum fór heilsu
hennar að hraka og hún þurfti á
meiri aðstoð að halda. Bjó hún þá um
skeið á þjónustudeild Hlífar en síðan
alfarið á öldrunardeild sjúkrahúss-
ins. Þar var vel hugsað um hana og á
starfsfólk Hlífar og sjúkrahússins
þakkir skilið fyrir góða umönnun í
gegnum árin.
Ég veit að nú líður ömmu vel og ég
trúi því að hún sé komin til afa.
Kvöldið áður en hún dó sagðist hún
vera fyrir löngu tilbúin til að kveðja.
Lífið heldur áfram hjá okkur sem eft-
ir lifum, við eigum fjársjóð af minn-
ingum um góða konu og við getum
verið stolt af því að vera afkomendur
hennar. Börnin mín þrjú eiga alltaf
eftir að muna eftir langömmu sinni
og mun ég gera mitt besta til að
halda minningu hennar á lofti um
ókomin ár.
Ásthildur.
Í dag kveð ég þig, elsku amma
mín, og minnist allra okkar samveru-
stunda. Alla þá tíð sem ég man eftir
hefur þú verið miðja eða sól stórfjöl-
skyldunnar. Ég man fyrst eftir þér í
græna húsinu sem stóð við Hafnar-
stræti þar sem nú er hringtorg bæj-
arins okkar og þegar ég fer þar um
hugsa ég oft um þig og húsið.
Í minningunni þegar ég var krakki
var oft eitthvað spennandi við að
gista hjá þér. Það kom stundum ým-
islegt upp á, sérstaklega man ég
sterkt eftir þegar þú vaktir mig
snemma morguns til að hjálpa afa að
tína upp smokkfisk sem þá hafði
gengið á fjörur. Svo kom oft fyrir að
það flæddi sjór inn í kjallarann á
stórstraumsflóði og einnig er það
sterkt í minningunni þegar þú varst
að taka slátur á haustin og sauðst það
í stórum kolasuðupotti í kjallaranum.
Það var alltaf gott að koma til
ömmu. Þegar við elstu barnabörnin
fórum að vinna í Íshúsfélaginu um
fermingaraldur þá var alltaf hlaupið
yfir til ömmu í kaffitímum þó að við
önguðum af fiskilykt en það kunni
hún bara vel við enda var hún sjálf
hörku fiskvinnslukona. Alla tíð síðan
var gott að kíkja inn í kaffisopa til þín
og eru það ótalmargir kaffitímar og
þótt þú segðir að þú ættir ekkert al-
mennilegt með kaffinu voru það í
mínum huga alltaf kræsingar sem
voru á boðstólum.
Það er ætíð sárt að missa ástvin en
ég veit að þú varst orðin þreytt.
Ég veit þú hefðir sagt mér að herða huga
minn.
Ég hugga mig sem best, til að gera vilja
þinn.
Ég geymi hvert þitt bros í minning minni.
Ég man og skal ei gleyma samvist þinni.
(Hannes Hafstein.)
Þinn dóttursonur
Jón Benjamín Oddsson.
HELGA ENGIL-
BERTSDÓTTIR
Morgunblaðið birtir minningargreinar
alla útgáfudagana.
Skil Minningargreinar skal senda í
gegnum vefsíðu Morgunblaðsins:
mbl.is (smellt á reitinn Morgunblaðið í
fliparöndinni – þá birtist valkosturinn
„Senda inn minningar/afmæli“ ásamt
frekari upplýsingum).
Skilafrestur Ef birta á minningar-
grein á útfarardegi verður hún að ber-
ast fyrir hádegi tveimur virkum dög-
um fyrr (á föstudegi ef útför er á
mánudegi eða þriðjudegi). Ef útför
hefur farið fram eða grein berst ekki
innan hins tiltekna skilafrests er ekki
unnt að lofa ákveðnum birtingardegi.
Þar sem pláss er takmarkað getur
birting dregist, enda þótt grein berist
áður en skilafrestur rennur út.
Lengd Minningargreinar séu ekki
lengri en 2.000 slög (stafir með bilum
- mælt í Tools/Word Count). Ekki er
unnt að senda lengri grein. Hægt er
að senda örstutta kveðju, HINSTU
KVEÐJU, 5-15 línur, og votta þeim
sem kvaddur er virðingu sína án þess
að það sé gert með langri grein. Ekki
er unnt að tengja viðhengi við síðuna.
Minningargreinar