Morgunblaðið - 29.04.2005, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. APRÍL 2005 19
ERLENT
LIEN Chan, leiðtogi stjórnarand-
stöðunnar á Taívan, segist líta svo á,
að það sé „söguleg skylda“ sín að
koma á friði milli Kína og Taívans en í
dag mun hann eiga fund með Hu
Jintao, forseta Kína, í Peking. Verður
hann sá fyrsti með leiðtogum komm-
únista og kínverskra þjóðernissinna,
Koumintang-flokksins, í 60 ár en
borgarastyrjöldinni í Kína fyrir miðja
síðustu öld lauk með því, að þjóðern-
issinnar undir forystu Chang Kai-
cheks flýðu til Taívans 1949.
Lien var tekið með kostum og
kynjum er hann kom fyrr í vikunni til
Nanjing í Kína í sinni átta daga frið-
arferð en heima á Taívan eru skoð-
anir á henni mjög skiptar. Félagar
Liens í Koumintang sýna henni skiln-
ing, hafa raunar alltaf haldið því
fram, að Kína og Taívan séu í raun
eitt ríki, en Chen Shui-bian, núver-
andi forseti Taívans, fordæmdi hana
harðlega í fyrstu. Chen, sem var kjör-
inn forseti árið 2000 og endurkjörinn í
fyrra, varð fyrstur manna til að rjúfa
óslitinn valdaferil Koumintangs á Ta-
ívan í rúma hálfa öld. Eru hann og
stuðningsmenn hans hlynntir algeru
sjálfstæði eyjarinnar og því í litlum
metum hjá yfirvöldum í Peking, sem
velja honum jafnan hin verstu orð.
Á síðustu dögum hefur Chen dreg-
ið úr gagnrýni sinni á Kínaferð Liens,
raunar samþykkt hana í orði kveðnu,
og er talið, að það sé ekki síst vegna
þrýstings frá Bandaríkjunum. Scott
McClellan, talsmaður Bandaríkja-
stjórnar, sagði í fyrradag, að hún
fagnaði beinum viðræðum milli
áhrifamanna í Kína og Taívan enda
væru þær upphafið að og eina leiðin
til að leysa deilumálin með frið-
samlegum hætti.
Bandaríkjamenn hafa lengi
ábyrgst öryggi Taívans gagnvart
Kína en þeim hrýs að sjálfsögðu hug-
ur við hugsanlegum hernaðarátökum
við kínverska kommúnista. Á því eru
kannski ekki miklar líkur en Peking-
stjórnin hnykkti þó heldur á slíkum
hótunum á dögunum er hún lét þingið
gefa sér beina heimild til hernaðar-
íhlutunar á Taívan.
Hálfsjálfstætt en án
alþjóðlegrar viðurkenningar
Koumintang eða kínverskir þjóð-
ernissinnar undir stjórn Sun Yat-
sens komust til valda í Kína 1911 er
þeir steyptu Qing-keisaraættinni en
flýðu síðan undan herjum kínverskra
kommúnista og Mao Zedong og sett-
ust að á Taívan 1949. Nokkru áður,
eða 1945, áttu þeir Chang Kai-chek
og Mao með sér árangurslausan fund
um að binda enda á borgarastríðið.
All tíð síðan hefur Taívan verið
stjórnað sem sjálfstæðu ríki en þjóð-
ernissinnar héldu því alltaf fram, að
Kína og Taívan væru eitt og þeir hinir
einu löglegu stjórnendur ríkisins.
Voru þeir viðurkenndir sem slíkir
framan af, einkum á Vesturlöndum,
en með árunum hefur þeim ríkjum,
sem hafa stjórnmálasamband við Ta-
ívanstjórn, fækkað og má nú líklega
telja þau á fingrum annarrar handar.
Vegna þess, að engar beinar flug-
samgöngur eru á milli Kína og
Taívans verður Lien að fara fyrst til
Hong Kong og þaðan til Nanjing í
Kína. Var það með sínum hætti nokk-
uð táknrænt því að sú borg var höf-
uðborg Kína meðan þjóðernissinnar
réðu landinu. Var honum vel fagnað
af nokkrum þúsundum manna en eitt
af hans fyrstu verkum var að vitja
grafar Sun Yat-sens, stofnanda
fyrsta kínverska lýðveldisins.
Lien sagði við komuna, að þjóðern-
issinnar á Taívan horfðu ekki lengur
um öxl, heldur fram á veg. „Kínverjar
allir vilja frið og það er söguleg
skylda okkar að stefna að því marki.“
Ekki er búist við neinum áþreif-
anlegum árangri af fundi þeirra Li-
ens og Hus enda hefur Lien ekkert
umboð til samninga af neinu tagi.
Andstæðingar hans á Taívan halda
því raunar fram, að með ferðinni sé
hann fyrst og fremst að hugsa um
sína pólitísku arfleifð auk þess sem
Koumintang-flokkurinn og kínverska
kommúnistastjórnin eigi sér það
sameiginlega áhugamál að grafa und-
an Chen, núverandi forseta Taívans.
Hvað sem því líður er fundurinn í dag
sögulega mjög merkilegur. Með hon-
um er hugsanlega verið að stíga skref
í átt til beinna viðræðna milli stjórn-
valda á Taívan og Kína.
Fréttaskýring | Lien Chan, leiðtogi þjóðernissinna á Taívan, hefur ekkert umboð til samninga við kommúnistastjórnina í
Kína að því er fram kemur í grein Sveins Sigurðssonar. Fyrsti fundur þessara fornu fjenda í Peking er samt talinn vera
tímamótaatburður, sem jafnvel kann að verða upphafið að öðru meira. Fundurinn fer fram í dag.
Fyrsti vísir að betri sam-
skiptum Kína og Taívans?
Reuters
Lien Chan (t.v.) á fundi með Jia Qinglin, fjórða æðsta manni kínverska
kommúnistaflokksins. Á veggnum er mynd af Forboðnu borginni, aðsetri
Kínakeisara um aldir. Lien Chan hittir Hu Jintao, forseta Kína, í dag.
’Kínverjar allir viljafrið og það er söguleg
skylda okkar að stefna
að því marki.‘