Morgunblaðið - 29.04.2005, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. APRÍL 2005 27
MENNING
Hagkvæmari og einfaldari skannar á glæsilegu tilboði
Hafðu samband við söluráðgjafa Nýherja sem veita
þér faglega ráðgjöf við val á rétta skjalaskannanum.
Síminn er 569 7700 og netfangið er
prentlausnir@nyherji.is
������� ��� � ���������� �� � ��� ��������� � ���� ��� ���� � ��������������
Canon DR2080C skjalaskanni
Frumritamatari: 50 bls.
Afköst: 20 bls. á mín.
Tvíhliða skönnun.
Tenging: USB 2.
Tilboðsverð 59.900 kr.
Listaverð 89.900 kr.
Takmarkað magn. Tilboðin gilda til 30. maí 2005. Söluaðilar um land allt
SKJALASKANNAR FYRIR SKRIFSTOFUNA
Canon DR3080C skjalaskanni
Frumritamatari: 100 bls.
Afköst: 40 bls. á mín. bæði í lit og svarthvítu.
Tvíhliða skönnun.
Tenging: SCSI 2/USB2.0
Tilboðsverð 229.900 kr.
Listaverð 269.900 kr.
NÝI söngskólinn „Hjartansmál“ er
starfræktur í Ými, tónlistarhúsi við
Skógarhlíð 20 í Reykjavík. Nem-
endur skólans eru rúmlega 90 og
kennslu annast um tuttugu kenn-
arar. Skólinn fagnar 10 ára afmæli í
ár og í tilefni af því verður margt að
gerast hjá kennurum og nemendum
næstu vikur. Nýlega setti Óperu-
deildin upp óperuna Cosi fan tutte
eða Skóli elskendanna eftir Wolf-
gang Amadeus Mozart í styttri gerð
og var sýningunni mjög vel tekið af
áhorfendum, að sögn skólastjórans
Guðbjargar Sigurjónsdóttur.
Allir fá að njóta sín
Í skólanum er leitast við að gera
vel við einstaklingana sem þar nema
og hlúa að hverjum og einum. Guð-
björg segir að mikil áhersla sé á að
skólinn sé persónulegur. Stærð skól-
ans gefur kennurum og nemendum
tækifæri til að vinna náið saman og
telur Gunnar Guðbjörnsson, kennari
við skólann og óperusöngvari, það
vera sérstöðu skólans. Hann útskýrir
það frekar með dæmi úr nýafstaðinni
óperusýningu þar sem flestir nem-
endur úr framhaldsdeild skólans
tóku þátt.
Kennarar skólans eru reynslu-
miklir og koma víða að. Gunnar og
Guðbjörg eru sammála um að þó að
hæfir kennarar séu mikilvægir og
geti haft áhrif á söng nemendanna þá
séu það nemendurnir sjálfir sem
gera skólann að því sem hann er í
dag. „Bestu kennararnir eru þeir
sem láta fólkið finna hjá sjálfum sér
það sem það þarf að læra – að það
læri að læra,“ segir Gunnar um mik-
ilvægi kennslunnar. Annar reynslu-
mikill kennari við skólann er hljóm-
sveitarstjórinn og píanóleikarinn
Gerrit Schuil en hann segir skólann
vera þeim kostum prýddur að vera
laus við alla uppgerð. Gunnar tekur
undir orð kollega síns og ítrekar að í
skólanum fái einstaklingarnir að
blómstra á sínum forsendum. Að
þeirra mati er mjög mikilvægt að
hafa í huga, þegar talað er um söng-
nám, að þegar fólk stendur á sviði og
ætlar að syngja, þá er það einungis
spurning um hvort viðkomandi geti
eða geti ekki sungið, ekki um próf
eða gráður. Gerrit talar um að Ís-
lendingar séu syngjandi þjóð og það
sér dýrmætt að mennta og hvetja
fólk á öllum aldri í söng og tónmennt.
Verndari skólans er Sigurður Dem-
etz en hann hefur haft mikil áhrif á
söngmennt á Íslandi frá því hann
flutti hingað til lands árið 1955.
Skráningu fyrir næsta
skólaár að ljúka
Vegna afmælisársins verða, auk
fyrrnefndrar óperusýningar, haldnir
tvennir tónleikar. Kammertónleikar
verða mánudaginn 2. maí þar sem
nemendur koma fram ásamt hljóð-
færaleikurum og dægurlagatónleikar
verða haldnir 10. maí þar sem flutt
verða lög eftir Jón Múla Árnason.
Þrjár deildir eru í skólanum,
áhugadeild sem er öllum opin, ung-
lingadeild og einsöngsdeild. Nýlega
sigraði nemandi skólans, Hrund Ósk
Árnadóttir, í söngkeppni framhalds-
skólanna.
Einungis er hægt er að sækja um
nám við skólann gegnum rafræna
Reykjavík og áhugasömum er bent á
að fara inn á www.reykjavik.is og
sækja um þar fyrir 30. apríl fyrir
skólaárið 2004–2005.
Söngur | Söngskólinn Hjartansmál fagnar tíu ára afmæli sínu með tónleikahaldi og óperusýningu
Kennarar söngskólans Hjartansmál saman komnir í Ými.
Að læra að læra
Eftir Guðrúnu Birnu Kjartansdóttur
gudrunbirna@mbl.is
Frekari upplýsingar um skólann er
að finna á www.songskoli.is
BIRGIR Sigurðsson hefur skrifað
kennsluleikrit um ævi Friedrich
Nietzsche, um hluta heimspekikenn-
inga hans og hvernig þær eftir dauða
hans eru mistúlkaðar og misnotaðar í
þágu nasismans. Í formi verksins er
hann þó ekki hallur undir Nietzsche,
að minnsta kosti ekki þá kenningu
hans að allt líf sé barátta um vald og
barátta andstæðra viljakrafta. Þar er
engin hefðbundin dramatísk at-
burðarás með átökum milli persóna
er leiða til ris og falls. Það er í fjórtán
atriðum sem skipta má í þrjá meg-
inkafla: Kynningu á heimspeki
Nietzsche gegnum ást þá er hann
leggur á rússnesku stúlkuna Lou
Salome; þróun Nietzsche yfir í geð-
veiki; starf Elísabetar systur hans að
því að gera hann að stjörnu á himni
nasismans.
Eini gerandinn í þessu verki er El-
ísabet, og sú eina sem stjórnast af því
sem Nietzsche kallaði grunnhvöt
mannlegrar tilveru, viljanum til
valds. Hún hrekur með lygum bróð-
ur sinn útí einsemd sem leiðir til geð-
veilu og nær þannig valdi yfir honum.
Hún endurskapar verk Nietzches að
honum látnum með svikum, lygum
og prettum svo þau falli að kalli tím-
ans eftir „mystískum þjóðlegum
Messíasi“. Gegn gjörðum Elísabetar
rís varla nokkur maður nema þá
helst utansviðs. Öllu vindur fram eft-
ir hennar vilja nær átakalaust og er
því lítt leikrænt. Hér ræður orðið
ríkjum.
Stefán Baldursson, einsog búast
mátti við, kýs hinsvegar að líta svo á
að hann sé að setja upp Henrik Ibsen
og það gerir hann auðvitað á sinn
pena stofumáta. Strikar út þær sen-
ur er vísa út í samfélagið, reynir af
eljusemi að skapa einfalda heil-
steypta karaktera, búa til „sitúasjón-
ir“, og stundum fáránlegar tákn-
myndir einsog þegar Nietzche á
frjálsu falli niður í geðveiluna er
gerður að táknmynd Krists á kross-
inum og nokkurs konar dr. Stock-
mann. Þegar allt um þrýtur – eða
kannski í tilraun til að vera nútíma-
legur – hallar Stefán sér að öðrum
Skandínava, Thorbjörn Egnér, og
lætur leikara svífa einsog í Dýrunum
í Hálsaskógi – eða dansa hjákátlega í
skiptingum með leikmuni undir pen-
um útsetningum á tónlist Wagners
sem Nietzsche fyrirleit. Og undarleg
er lögnin og grunnhyggin á flestum
kvenpersónunum í þessari guðrækn-
islegu veröld nítjándu aldar. Og enn
undarlegra að láta Björn Thors gera
trúð úr tónskáldinu, vini Nietzsches,
og kippa þar með fótunum undan síð-
asta hluta verksins.
Hilmir Snær Guðnason dregur
upp í byrjun einsog beinast liggur við
mynd af Nietzsche sem nærsýnum,
veikluðum manni, sem er ekki alveg
af þessum heimi og sem kallar á um-
hyggju umhverfisins. Hann gerir
auðvitað margt vel. Til dæmis hvern-
ig hann reynir af klaufaskap að nálg-
ast ungu stúlkuna Lou. Annað miður.
Kumrandi hlátur hans á eftir hverri
vel orðaðri setningu, kæfir hugs-
unina að baki og kæfir gleði áhorf-
andans yfir hugsuninni. Verst þó
hversu einfalt þessi persóna er mót-
uð, og þessi ofuráhersla á tilfinn-
ingasemi, sem í geðveilunni leiðir
auðvitað til þess að Hilmir Snær velt-
ir bara innyflunum í sjálfum sér yfir
áhorfendur. Pínlegt er það, pínlegt
fyrir þennan góða leikara og pínlegt
fyrir áhorfandann. Og upp í hugann
kemur Sigfús Daðason og orð sem
hann lét falla eftir eina af þessum
sýningum í Iðnó í gamla daga þegar
frussað var af mikilli innlifun yfir
áhorfandann allt aftur á tíunda bekk:
Oft langaði mig til að skríða undir
sætið.
Margrét Vilhjálmsdóttir leikur að-
alhlutverkið, Elísabetu, persónu-
sköpun hennar er ekki eins einlit,
margt er gert vel, einkum í fyrri
hlutanum, þar sem maður veit ekki
alveg hvar maður hefur þessa konu
sem augsýnilega elskar bróður sinn
og vill ekki missa. En það hefði mátt,
textinn gefur tækifæri til þess, und-
irbyggja betur „vilja hennar til
valds“ yfir bróðurnum, ástæður fyrir
því að hún þróast út í ofbeldisfullt
skrímsli. Það ætti hins vegar ekki að
vera leyfilegt að leggja það á nokk-
urn leikara að leika skrímsli seinni
hlutans án nokkurs andstæðings, án
nokkurra forsendna annarra en
þeirra að Elísabet sé geðveik – þó
Birgir Sigurðsson geri það hér og
Stefán Baldursson styðji hann í því.
Þórunn Sigríður Þorgrímsdóttir
einsog oft áður gerir áhorfandanum
lífið bærilegt og gefur leikurunum
ýmsa möguleika á að leika sér, þó
það sé að verða að leiðum kæk að all-
ir verði að standa á húsgögnunum í
leikmynd hennar. Rauðan, eldrauðan
kassa, með risaháum hurðum á hlið-
unum, byggir hún inn í sviðið, og
ljósbláan bakvegg með fjórum
stórum gluggum. Þýska stofu þar-
sem allir veggirnir eru hreyfanlegir
og hreyfast utan um Nietzsche og
fyrir augum Nietzsche og eru heimur
Nietzche þarsem hann lokast inni að
lokum. Á móti því rauða teflir hún
líka djúpgrænu, sem verður í seinni-
hlutanum í nasistaheimi Elísabetar
eiturgrænt í svargrárri kuldalegri
víðáttu nasismans. Hún nýtur að-
stoðar Örnu Valsdóttur vídeólista-
manns til að vísa út fyrir leikmynd-
ina, út fyrir stofuleikinn, bæði inní
skemmtilega rómantíska fantasíu og
kuldalegan veruleika. Fillippía El-
ísdóttir lætur ekki sinn hlut eftir
liggja og gerir einstaklega fallega og
vel unna búninga sem spila vel á móti
leikmyndinni og hefðu lyft, stutt og
stækkað leikarana í annarri sýningu.
Ég er ekki sérfræðingur í kenn-
ingum Friedrich Nietzsche. Og eftir
að hafa horft á þessa sýningu er ég
ekki miklu nær. Hvaða merkingu
eiga eiginlega áhorfendur að lesa út-
úr henni? Hvað vilja menn eiginlega
segja okkur? Að vondar konur hafi
haft það lengi fyrir stafni að eyði-
leggja viðkvæma snillinga? Ekki er
það nú neitt nýtt. Eða að vondar kon-
ur hafi verið ástæðan fyrir því að
nasistar komust til valda í Þýska-
landi? Og því beri okkur að varast að
konur fái völd? Eða er þetta allegóría
um vonda dramatúrga? Hvar er
dínamítið? Ég bara spyr?
Oft langaði mig að skríða undir sætið
LEIKLIST
Þjóðleikhúsið
Eftir Birgi Sigurðsson. Leikstjóri Stefán
Baldursson. Leikmynd: Þórunn Sigríður
Þorgrímsdóttir. Búningar: Filippía El-
ísdóttir. Lýsing: Páll Ragnarsson. Víd-
eólist: Arna Valsdóttir. Leikarar: Hilmir
Snær Guðnason, Margrét Vilhjálmsdóttir,
Brynhildur Guðjónsdóttir, Björn Thors,
Baldur Trausti Hreinsson, Elva Ósk Ólafs-
dóttir, Kristbjörg Kjeld, Guðrún S. Gísla-
dóttir, Nanna Kristín Magnúsdóttir, Ívar
Örn Sverrisson, Kjartan Guðjónsson,
María Pálsdóttir og Jóhannes Haukur Jó-
hannesson.
Stóra sviðið, miðvikudag 27. apríl kl. 20.
Dínamít
María Kristjánsdóttir
„Ég er ekki sérfræðingur í kenningum Friedrich Nietzsche. Og eftir að hafa
horft á þessa sýningu er ég ekki miklu nær. Hvaða merkingu eiga eiginlega
áhorfendur að lesa út úr henni? Hvað vilja menn eiginlega segja okkur?“