Morgunblaðið - 29.04.2005, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. APRÍL 2005 31
HÆKKUN sjávarstöðu um allt að
90 sentímetra til ársins 2100, sem
skýrsla Norðurskautsráðsins sýndi
og var birt í Reykjavík í fyrra, mun
auka verulega tíðni og áhrifamátt
hættulegra flóða og leiða til þess að
þau stærstu munu ná lengra inn til
landsins en áður hefur þekkst. Því
er ráðlegt að sveitarfélögin og ríkið
geri ráð fyrir hækkandi sjávar-
stöðu í sínum skipulagsákvörðun-
um.
Þetta kom fram í fyrirlestri
Trausta Valssonar, prófessors við
Háskóla Íslands, á ráðstefnu sem
haldin var í húsi Verkfræðideildar
HÍ í gær um áhrif sjóflóða og
hækkunar sjávarstöðu á skipulag.
Auk skólans stóðu Skipulagsstofn-
un og Siglingastofnun að ráðstefn-
unni, sem var öllum opin.
Trausti vitnaði til niðurstaðna
vísindamanna um að land væri að
síga um ca 15 sentímetra á öld á
Suðvesturlandi en risi hins vegar
allverulega á Suðausturlandi.
Vegna hækkunar á sjávarborði
hefði í skipulagsreglugerð verið
mælt með 50 cm meiri hæð á ný-
framkvæmdum við strönd en 65 cm
á lágsvæðum, þar sem hætt er við
sjávarflóðum. Ábendingar um að
tillit skyldi taka til þessara þátta
hefðu komið inn í skipulagslög á
árunum 1997 og 1998 en Trausti
sagði erfiðlega ganga að fá nægt
tillit tekið til þessa hjá ýmsum
sveitarfélögun.
Þarf að komast inn
í skipulagsdrög
Samkvæmt niðurstöðum Norð-
urskautsráðsins um 90 cm hækkun
sjávarborðs til ársins 2100 sagði
Trausti að eðlilegast væri að ráð-
lögð hæð skipulagsreglugerðar á
lágsvæðum hækkaði úr 65 í 105
cm.
„Þó skýrslan miði við árið 2100
eru líkur taldar á að hlýnunin haldi
áfram fram yfir það ár. Í ljósi þess
virðist ráðlegt að sveitarfélög og
ríki geri ráð fyrir enn meiri hækk-
un sjávarstöðu á lágsvæðum þegar
um skipulagsákvarðanir er að
ræða, sem munu hafa áhrif langt
fram í tímann. Þarf þetta að kom-
ast inn í þau skipulagsdrög sem
áætlað er að verði lögð fram á Al-
þingi nú í vor,“ sagði Trausti. Hann
sagði ennfremur
að sú staðreynd
að flestar lægðir
nálguðust landið
úr suðvestri
þýddi að sjávar-
flóðahætta á Ís-
landi væri lang-
mest á svæðinu
frá Akranesi og
austur um til
Víkur í Mýrdal. Það hversu land
væri víða lágt á þessu svæði hefði
leitt til þess að sjávarflóð hefðu
orðið hér með ca 11 ára millibili.
Trausti sagði það sérstakt
áhyggjuefni að náttúrulegar brim-
varnir við ströndina myndu sum-
staðar láta undan. Brimið yrði þá
fljótt að skola lausum jarðvegi á
haf út, jafnvel á stórum svæðum.
„Gæti þetta t.d. gerst á svæðum
lauss jarðvegs í Flóanum eða Ölf-
usinu. Með þessu mundu síðan
sjávarflóð sumstaðar ná alllangt
inn til landsins og gætu jafnvel tek-
ið í sundur vegi og mengað vatns-
ból,“ sagði Trausti ennfremur.
Kvosin í hættu
ef ekkert er að gert
Hann nefndi nokkra staði á höf-
uðborgarsvæðinu sem væru í
hættu vegna sjávarflóða, ef engar
ráðstafanir yrðu gerðar. Í fyrsta
lagi er það Kvosin, en árið 2100 er
talið að í hverju stórstraumsflóði
verði sjórinn við Reykjavíkurhöfn
50–60 cm hærri en landið í Kvos-
inni. Það myndi þýða flóð í mið-
borginni ef ekkert væri að gert.
Sagði Trausti að í ljósi þessa þyrfti
t.d. að endurskoða skipulag ráð-
stefnu- og tónlistarhússins við
Austurhöfnina, sem ætti að hafa
undir sér tvöfaldan bílakjallara. Af
öðrum lágsvæðum nefndi Trausti
m.a. Álftanesið, vestasta hluta Sel-
tjarnarness, bryggjuhverfið í Graf-
arvogi og áætlaðar landfyllingar
við Gufunes, Granda og Ánanaust.
Í erindi sínu greindi Snorri
Baldursson hjá Náttúrufræðistofn-
un Íslands frá viðamikilli alþjóð-
legri skýrslu um hækkun sjávar-
stöðu sem von væri á á næstu
vikum. Hefur skýrslan verið fjögur
ár í vinnslu og 300 vísindamenn
komið nálægt henni, þar af 10 ís-
lenskir. Birtir hafa verið útdrættir
úr skýrslunni og þeir m.a. sýnt að
hitastig mun hækka verulega á
næstu 100 árum og mun meira á
norðurhveli jarðar en annars stað-
ar.
Litlar líkur á
öðru Básendaflóði
Básendaflóðið við Eyrarbakka
árið 1799 bar nokkrum sinnum á
góma á ráðstefnunni í gær, enda
stærsta sjávarflóð Íslandssögunnar
að því er heimildir herma. Er talið
að yfirborð sjávar hafi þá hækkað
um heila sex eða sjö metra. Sveinn
Valdimarsson verkfræðingur
kynnti rannsóknir þeirra Jónasar
Elíassonar um líkur á sjávarflóð-
um, til lengri tíma litið, á suðvest-
urhorni landsins. Sveinn sagði
hverfandi líkur á því að álíka flóð
og árið 1799 myndi skella á strönd-
um Íslands á komandi árum. Hins
vegar mætti búast við fimm metra
háum flóðum einu sinni til tvisvar á
öld, og oftar ef sjávarstaðan héldi
áfram að hækka. „Þannig verður
Kvosin til vandræða eftir eina eða
tvær aldir,“ sagði Sveinn brosandi
en bætti við að auðveldlega mætti
bregðast við með hærri sjóvarnar-
görðum og landfyllingum.
Gísli Viggósson hjá Siglinga-
stofnun kynnti upplýsingakerfi
sem stofnunin starfrækir um veður
og sjólag og getur reiknað út flóða-
hæðir á mörgum stöðum kringum
landið. Hann sýndi í sínu erindi
tölvumyndir yfir sjávarflóð sem
skall á suðurströnd landsins 9. jan-
úar árið 1990. Olli flóðið miklu tjóni
í Vestmannaeyjum og í Grindavík
og Þorlákshöfn. Gísli sagði að hefði
djúp lægð, sem fór yfir landið, farið
örlítið vestar hefði það getað þýtt
mikil flóð í höfnunum við Faxaflóa.
Fjallað var um áhrif hækkaðrar
sjávarstöðu á skipulag á höfuð-
borgarsvæðinu og voru þau sögð
töluverð á næstu áratugum, ef spár
vísindamanna gengju eftir. Þannig
sagði skipulags- og byggingar-
fulltrúi Hafnarfjarðar, Bjarki Jó-
hannesson, að hækkandi sjór
myndi hafa áhrif á mannvirki við
ströndina í Hafnarfirði. Til að
standast svonefnd 100 ára flóð,
sem í framtíðinni gætu orðið tíðari,
þyrfti að gera ráðstafanir.
Hægt er að nálgast flest erindin
á ráðstefnunni frá í gær á með-
fylgjandi tengli á vefsíðu Háskól-
ans.
Áhrif allt að 90 cm hækkunar á sjávarstöðu til ársins
2100 rædd á ráðstefnu í Reykjavík í gær
Morgunblaðið/Júlíus
Hætt er við að sjávarflóð líkt og hér varð í Grindavíkurhöfn fyrir fjórum árum verði algengari á næstu áratug-
um, gangi spár vísindamanna eftir. Huga þarf að hækkun sjávarborðs við hönnun mannvirkja í framtíðinni.
Trausti Valsson
Mælst til þess að sveitarfélögin og ríkið geri ráð fyrir
hækkandi sjávarstöðu í sínum skipulagsákvörðunum
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
TENGLAR
.............................................
www.hi.is/page/flod
Aukin tíðni og máttur
hættulegra flóða
rir lífið
ið þá
tt pólitík.
na krefj-
ki annað
ér að því
mér,“
ð hún
ollalegg-
nlega
ólitík.
Halla að
góð við-
un sinni.
ilning að
efjandi
og stutt
ðu sumir
yndu sjá
a-
t var um
ýmsum
m frá því
n, þar á
ð-
yni.
bæj-
em Sjálf-
hreinan
a for-
sagði
enni vel
ar í nýju
pp úr í
stjóri
er þetta
ábært
bæj-
ismenn
Garða-
í Sjálf-
æ. Ég
na sam-
m leggur
ð ná ár-
að að fá
m ár og
ttu og
itthvað
artaræt-
er búið
kt,“
dóttir.
Björn segir ráðstefnuna á Egils-
stöðum, sem fram er haldið í dag,
fyrst og fremst snúast um að efla
samstarf slökkviliða og fá stærri
slökkvilið til að aðstoða hin minni í
auknum mæli, sérstaklega hvað eld-
varnaeftirlit varðar. Meðal umfjöll-
unarefna í dag eru bruninn í Fiski-
mjöli og lýsi í Grindavík, kynning
Alcoa á framkvæmdum við álver í
Reyðarfirði, áhættumat og slökkvi-
starf í veggöngum, brunavarnir í
landbúnaði og umræður um sam-
vinnu slökkviliða.
Björn segir þvingunarúrræði
slökkviliðs gagnvart eldvörnum
þung í vöfum og erfitt að nota þau.
„Í lögum um brunavarnir er það svo
að slökkviliðsstjóri má beita vissum
þvingunarúrræðum, s.s. loka mann-
virki ef stórhætta liggur fyrir eða
beita dagsektum. Þetta er eitthvað
notað en ekki nægjanlega og vilji er
til að gera úrræðin skarpari og nýta
þau betur.“ Í gögnum Brunamála-
stofnunar kemur fram að 1981 til
2004 hafi bætt brunatjón tvöfaldast
sé mið tekið af föstu verðlagi.
arnaeftir-
t það vart
must upp
arnaeftir-
arstjórna.
a ábyrgð
kkur taki,
g slökkvi-
eigendur
rið er að
örn. „Það
ulla og al-
sé að lög-
þá ábyrgð.
ggingaeig-
r að vera
ir séu að
rartrygg-
vélatrygg-
upp í topp
helmings-
ri á haus-
ndur húsnæðis harðlega fyrir trassaskap
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Um 50 manns sátu ráðstefnu slökkviliðsstjóra á Egilsstöðum í gær og var
hiti í umræðunni. Í forgrunni er dr. Björn Karlsson brunamálastjóri.
„ÉG rak mig í dag og réði annan,“ sagði Jón
Helgi Guðmundsson, fráfarandi forstjóri
BYKO, en undir það heyra einnig Hús-
gagnahöllin, Elko og Intersport, í samtali við
Morgunblaðið í gærkvöldi. Átti hann þar við
að hann hafi gengið frá ráðningu Ásdísar
Höllu Bragadóttur í starf forstjóra í sinn stað.
Spurður hvers vegna fyrirtækið hafi fengið
Ásdísi Höllu til að sinna þessu starfi segir Jón
Helgi: „Ég hef mikla trú á henni sem leiðtoga
og stjórnanda. Ég hlakka mikið til að fá að
vinna með henni og fá hana til liðs við okkur
enda öflug kona.“
Jón Helgi sagði að hann yrði áfram forstjóri
Norvikur-samsteypunnar, móðurfélags
BYKO, Húsgagnahallarinnar, Elko, Inter-
sports, Kaupáss o.fl. Hann hefur undanfarið
sinnt yfirstjórn nokkurra dótturfyrirtækjanna
líka, en sagði að með þessari breytingu verði
þau sjálfstæðari undir stjórn Ásdísar Höllu.
Mikið álag fylgdi því að stýra svo mörgum fyrirtækjum og því hafi
hann skimað eftir öflugu fólki í nokkurn tíma. „Með þessu erum við að
búa til ákveðin kynslóðaskipti í BYKO og [þeim fyrirtækjum] sem því
tengist.“
Leitaði að leiðtoga
og stjórnanda
Jón Helgi
Guðmundsson
NÆR öruggt er að Gunnar Einarsson verði
nýr bæjarstjóri Garðabæjar þegar Ásdís
Halla Bragadóttir lætur af störfum í lok maí,
en fjallað verður um tillögu meirihluta Sjálf-
stæðisflokks þar að lútandi á fundi bæjarráðs
nk. þriðjudag.
Gunnar hefur starfað sem forstöðumaður
fræðslu- og menningarsviðs Garðabæjar síð-
astliðin tíu ár. „Meirihlutinn virðist hafa
kunnað að meta mín störf þar og óskaði eftir
því við mig að ég sinnti þessu verkefni. Ég
tók mér smá tíma til umhugsunar, en sagði
svo bara já, og er þakklátur fyrir það traust
sem mér er sýnt og mun reyna að leysa þetta
eins vel og ég get,“ sagði Gunnar í samtali
við Morgunblaðið í gær.
Spurður um væntanlegar breytingar í
Garðabæ undir hans stjórn sagði Gunnar:
„Það er erfitt að segja á þessari stundu. Ég mun að sjálfsögðu fram-
fylgja núverandi stefnu, en það verða alltaf áherslubreytingar með nýj-
um mönnum. Ég mun leggja áherslu á að vera í mjög góðu sambandi
við bæjarbúa og vera sýnilegur.“
Gunnar sagði að í starfi sínu hafi hann lagt mikla áherslu á starf
barna og ungmenna, sem eflaust muni fylgja honum í nýtt embætti.
„En auðvitað er ég bæjarstjóri allra bæjarbúa, eldri borgurum fer
fjölgandi og það þarf að sinna þeim vel. Auk þess eru mjög spennandi
málefni fram undan í skipulagsmálum, ég nefni þar miðbæinn sér-
staklega sem stórt verkefni á því sviði. [...] Ég mun í mínum störfum
leggja mikla áherslu á það að vera í góðu samstarfi við starfsmenn
bæjarins og að dreifa valdinu.“
Spurður hvort ráðning hans sem bæjarstjóra þýði að hann muni
sækjast eftir forystuhlutverki í sveitarstjórnarmálum Sjálfstæðisflokks-
ins í Garðabæ fyrir næstu sveitarstjórnarkosningar sagði Gunnar það
óráðið á þessum tímapunkti. „Það eina sem ég stend frammi fyrir núna
er að taka að mér þessa bæjarstjórastöðu og sinna henni eins vel og ég
get. Framtíðin verður að skera úr um annað.“
„Alltaf áherslu-
breytingar með
nýjum mönnum“
Gunnar Einarsson