Morgunblaðið - 07.05.2005, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 7. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Bergmál
Ragnhildar
á morgun
FRUMVARP Ágústs Ólafs Ágústs-
sonar, þingmanns Samfylkingarinn-
ar, um afnám fyrningarfrests vegna
kynferðisbrota gegn börnum undir
fjórtán ára aldri var afgreitt frá alls-
herjarnefnd þingsins í gær. Allsherj-
arnefnd er þó tvíklofin í málinu.
Meirihluti hennar, þ.e. þingmenn
Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks
og Frjálslynda flokks, telur of langt
gengið með því að fella niður fyrning-
arfrest í öllum kynferðisbrotum gegn
börnum. Hann leggur þess í stað til,
sem fyrsta skref, að viðmiðunarald-
urinn, þ.e. það aldursmark sem fyrn-
ing hefst í slíkum brotum, verði færð-
ur úr fjórtán árum í átján. Minnihluti
nefndarinnar, þ.e. þingmenn Sam-
fylkingarinnar, leggur hins vegar til
að frumvarp Ágústs Ólafs verði sam-
þykkt óbreytt.
Gert er ráð fyrir því að nefndaráliti
meirihlutans og minnihlutans verði
dreift á Alþingi í dag eða eftir helgi.
Jónína Bjartmarz, þingmaður Fram-
sóknarflokks og varaformaður alls-
herjarnefndar, ritar undir nefndarálit
meirihlutans með fyrirvara. Hún
kveðst í samtali við Morgunblaðið
áskilja sér rétt til þess að leggja fram
frekari breytingar á frumvarpinu við
aðra umræðu þess. Ekki er þó víst,
skv. upplýsingum Morgunblaðsins, að
það takist að afgreiða frumvarpið og
væntanlegar breytingartillögur við
það á þessu vorþingi.
Í núgildandi lögum er kveðið á um
það að sakir geti fallið niður að
ákveðnum tíma liðnum, vegna fyrn-
ingar. Sérstaklega er kveðið á um það
að fyrningarfrestur vegna kynferðis-
afbrota gegn börnum hefjist ekki fyrr
en frá þeim degi er brotaþoli nái fjór-
tán ára aldri. Fyrningartími er frá
fimm árum upp í fimmtán ár; hann fer
m.ö.o. eftir refsingu brotanna.
Samkvæmt núgildandi lögum eru
öll kynferðisbrot gegn börnum fyrnd
við 29 ára aldur. Nái breytingar
meirihlutans fram að ganga fyrnast
þau hins vegar við 33 ára aldur.
Heldur áfram baráttunni
Ágúst Ólafur sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær að mikill sigur
væri unninn með því að ná málinu út
úr nefnd, en þar hefði það „sofnað“ á
síðasta þingi. „Það eru hins vegar
mjög mikil vonbrigði að stjórnar-
meirihlutinn skyldi ekki viðurkenna
sérstöðu þessara brota með því að
gera þau ófyrnanleg. Um það snýst
málið.“ Minnihluti allsherjarnefndar
segir m.a. í nefndaráliti sínu að eðli
málsins samkvæmt komi umrædd
brot gagnvart börnum oft mjög seint
fram í dagsljósið.
Ágúst Ólafur vonast til þess að
meirihluti þingmanna sýni frumvarp-
inu skilning í lokaafgreiðslu þess og
samþykki það óbreytt. „Ég mun
halda áfram þessari baráttu og reyna
að sannfæra þingmenn um að þessi
brot eigi að vera ófyrnanleg.“
Bjarni Benediktsson, formaður
allsherjarnefndar þingsins, segir að
meirihlutinn telji of langt gengið að
fella niður fyrningarfrest í öllum kyn-
ferðisbrotum gegn börnum. Hann
segir að til séu aðrar og heppilegri
leiðir til að ná því markmiði sem að er
stefnt með frumvarpinu. Til dæmis sé
hægt að taka út alvarlegustu kynferð-
isbrotin og afnema fyrningarfrestinn
einungis í þeim málum. Meirihlutinn
beinir því til dómsmálaráðuneytisins
að skoða þessi mál samhliða endur-
skoðun hegningarlaganna.
Bjarni segir að með fyrrgreindri
breytingartillögu meirihlutans, um að
færa aldursmörkin upp um fjögur ár,
sé verið að koma til móts við þau sjón-
armið að brotaþolar, þ.e. börn undir
átján ára aldri, séu almennt ekki bún-
ir að ná þeim þroska sem þarf til að
gera sér grein fyrir alvöru brotsins.
„Við leggjum líka áherslu á að haga
okkar löggjöf í þessu efni í einhverju
samræmi við það sem gerist til að
mynda á hinum Norðurlöndunum.
Þar hafa menn valið að miða við átján
ára aldur.“
Refsiramminn hækki?
Jónína Bjartmarz kveðst ekki geta
stutt frumvarp Ágústs Ólafs óbreytt
m.a. vegna þess að í því sé enginn
greinarmunur gerður á því um hvers
konar kynferðisbrot sé að ræða. Hún
segir mikinn mun á þessum brotum.
Það komi m.a. í ljós þegar refsiramm-
inn sé skoðaður. Hann sé frá tveggja
ára og upp í sextán ára fangelsi. Væg-
ustu brotin geti verið kynferðisleg
áreitni, sem fram fari einu sinni, en
þyngstu brotin geti verið samræði
eða önnur kynferðismök, sem fram
fari jafnvel árum saman. „Ég tel að
rök séu fyrir því að afnema fyrning-
arfrestinn í grófustu brotunum en sé
ekki rökin fyrir því að afnema hann í
þeim vægustu. Það þjónar ekki hags-
munum þolenda grófustu brotanna að
leggja þetta allt undir einn hatt.“
Jónína segist því áskilja sér rétt til
að leggja fram breytingartillögu við
aðra umræðu um frumvarpið sem
miðist að því að afnema fyrningar-
frestinn í grófustu brotunum gagn-
vart börnum. Hún segir þó einnig
koma til greina að bíða með frekari
breytingu á núgildandi lögum fram til
haustsins í ljósi þess að mikill vilji sé
til þess að hækka refsirammann í
kynferðisbrotum gagnvart börnum
og gera aðrar breytingar á kynferð-
isbrotakafla hegningarlaganna.Verði
sú endurskoðun t.d. til þess að mesta
refsing hækki t.d. í ævilangt fangelsi
leiði það til þess að fyrningarfrestur-
inn falli brott.
Sigurjón Þórðarson, þingmaður
Frjálslynda flokksins, stendur einnig
að áliti meirihluta allsherjarnefndar.
Hann segir, eins og Jónína, að kyn-
ferðisbrotin séu misalvarleg og að
ekki sé rétt að afnema fyrningarfrest-
inn í þeim öllum. „Það má þó gera
verstu brotin ófyrnanleg með því að
hækka refsirammann,“ segir hann.
Frumvarp um afnám fyrningarfrests afgreitt úr allsherjarnefnd, en ekki var samstaða í nefndinni
Tillaga um að lengja frestinn um 4 ár
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is
Ágúst Ólafur
Ágústsson
Bjarni
Benediktsson
ÞINGMENN lýstu yfir miklum
áhyggjum af aukinni lyfjanotkun
barna í umræðum á Alþingi í gær.
Jón Kristjánsson heilbrigðis-
ráðherra tók undir þær áhyggju-
raddir. „Ég deili þeim áhyggjum
sem þeir [þingmennirnir] hafa af
þessari þróun,“ sagði hann. Ráð-
herra tók þó fram að lyf gætu verið
nauðsynleg í mörgum tilfellum. „En
ég vildi beina því til fólks almennt
að vera á verði í þessum efnum.“
Hann sagði ennfremur að innan
ráðuneytisins væri vilji til þess að
efla sálfræðiþjónustuna í gegnum
heilsugæsluna. „Við höfum eflt hana
eftir því sem við höfum haft fjár-
hagsramma til.“
Einhvers staðar
er pottur brotinn
Ásta R. Jóhannesdóttir, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, var málshefj-
andi umræðunnar í gær. Tilefni
hennar var nýlegt skriflegt svar
ráðherra við fyrirspurn hennar um
lyfjanotkun barna. Í svarinu kemur
m.a. fram að notkun metýlfenídats-
lyfja hafi aukist umtalsvert hér á
landi á undanförnum árum en slík
lyf eru aðallega gefin börnum sem
hafa verið greind með athyglisbrest
og ofvirkni.
Ásta sagði að þessi þróun væri
ekki eðlileg. Einhvers staðar væri
pottur brotinn. Þingmaðurinn vitn-
aði í grein sem birtist í Morgun-
blaðinu í mars sl. og sagði: „Níu
mánaða stúlkubarn var sett á forða-
töfluna rítalín SR í forvarnaskyni
vegna þess að fjögurra ára bróðir
hennar hafði greinst ofvirkur og
verið settur á lyf, þrátt fyrir að
framleiðandi lyfsins taki fram að
það sé ekki ætlað börnum undir sex
ára. Þetta kemur fram hjá fjöl-
skylduráðgjafanum Karen Kinchin í
Morgunblaðinu í mars sl. en fyrir
fjórum árum varaði hún við þeirri
þróun sem kemur fram í svari ráð-
herra ef ekki yrði brugðist við.“
Farin að sjúkdómsvæða
eðlilega hegðun barna?
Fleiri þingmenn tóku undir
áhyggjur Ástu. Jón Gunnarsson,
samflokksmaður hennar, sagði að
þessi mikla aukning á notkun lyfja
hlyti að vekja áleitnar spurningar.
„Getur verið að við séum farin að
sjúkdómsvæða eðlilega hegðun
barna?“ spurði hann. „Getur verið
eðlilegt ef barn er ódælt, til vand-
ræða í skóla og fyrirferðarmikið,
eins og það var kallað hér í gamla
daga, að þá sé ráðið það að ávísa á
lyf, ávísa á dóp? Er það það sem við
viljum sjá? Ég held ekki.“
Drífa Hjartardóttir, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, sagði óhugnan-
legt að lesa fyrrgreint svar ráð-
herra. Hún vitnaði einnig í umfjöll-
un Tímarits Morgunblaðsins, frá því
um síðustu helgi, þar sem greint var
frá því að notkun serótónín-
geðdeyfðarlyfja hefði margfaldast
jafnt og þétt á síðustu árum. „Á
hvaða leið erum við? Er ekki hægt
að leita einhverra annarra leiða en
að setja þjóðina nánast alla á geð-
deyfðarlyf?“ spurði hún.
Guðjón A. Kristjánsson, þingmað-
ur Frjálslynda flokksins, sagði um
ískyggilega þróun að ræða. „Ég
held að við þurfum að líta til fjöl-
skyldunnar, hvernig hún hagar lífi
sínu, hvernig vinnutíma er hagað
hér á landi og hvernig byggð er upp
ákaflega mikil pressa á foreldrana.“
Guðrún Ögmundsdóttir, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, sagði hins
vegar að ekki mætti gleyma því að
lyf gætu verið ágætislausn. „Það er
afar brýnt að við tökum heildstætt á
þessum málum og við þurfum líka
auðvitað að varast það að foreldrar
fái sektarkennd yfir því að hafa
börn sín á lyfjum, ég hvet til þess að
við dettum ekki í þann pyttinn.“
Hafa áhyggjur af auk-
inni lyfjanotkun barna
Morgunblaðið/Golli
Alþingismenn eru önnum kafnir þessa dagana enda styttist í að þing-
störfum ljúki í vor. Í dag hefst þingfundur kl. hálfellefu og eru 24 mál
skráð á dagskrá þingsins, m.a. umræða um samkeppnismál.
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is