Morgunblaðið - 07.05.2005, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 7. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Skemmuvegi 48 • Kópavogi • S: 557 6677
www.steinsmidjan.is
Gunnjóna Una byggir rannsóknina áspurningalista sem hún lagði fyrir100 einstaklinga í fjórtán bænahóp-um þar sem þeir voru beðnir að meta
eigin líðan. Af þeim svöruðu 89. Til sam-
anburðar voru 100 spurningalistar lagðir fyrir
fólk sem starfar ekki með bænahóp og biður
ekki reglulega. „Ég sá enga aðra leið en að fá
fólk til að meta sjálft hvernig því líður svona
dags daglega,“ segir Gunnjóna Una. „Og ég var
svo heppin að vera með HL-prófið en það eru 32
spurningar á kvarða sem ætlað er að meta
heilsutengd lífsgæði.“
Kvarðinn er þróaður af Tómasi Helgasyni,
Júlíusi K. Björnssyni, Kristni Tómassyni og
Snorra Ingimarssyni og byggist á sjálfsmati tvö
þúsund heilbrigðra Íslendinga. „Þátttakendur
voru á öllum aldri með mismunandi menntun og
stöðu í þjóðfélaginu,“ segir hún.
Spurt var um heilsufar, einbeitingu, depurð,
samskipti, fjárhag, þrek, kvíða, líkamsheilsu,
verki, sjálfsstjórn, svefn og almenna líðan.
Marktækur munur reyndist vera á líðan
þeirra sem biðja reglulega og þeirra sem ekki
biðja. Þeir sem biðja eru alls staðar yfir með-
altali kvarðans nema á kvarðanum veikir og er
því athyglisvert að þeir telja sig búa við betri
líkamlega heilsu en samanburðarhópurinn.
„Ég lagði til samanburðar sömu spurningar
fyrir fólk í sjálfboðavinnu og meðal annars fyrir
konur í sjálfboðastarfi hjá Rauða krossinum í
Reykjavík,“ segir Gunnjóna Una. „Þetta voru
eldri konur sem voru að vinna muni fyrir basar
félagsins. Þær voru greinilega mjög ánægðar
með það sem þær voru að gera og fengu sjálfar
mikið út úr því. Þær voru að vinna saman fyrir
aðra og mældust talsvert hærra á kvarðanum
en fólkið í bænahópunum.“
Rannsóknin er BA-verkefni Gunnjónu Unu í
félagsráðgjöf en hún útskrifaðist fá Háskóla Ís-
lands í vor.
„Ég var bankastarfsmaður áður en ég ákvað
að fara í þetta nám,“ segir hún, „og þegar kom
að lokaverkefninu vildi ég vinna einhverja rann-
sókn. Ég hef sjálf kynnst krabbameini, fyrst ár-
ið 1988 og seinna árið 1996, og sótti nokkra
fundi hjá einum af stuðningshópum Krabba-
meinsfélagsins. Það var eitt sinn á fundi í hópn-
um að talið barst að bæninni og áhrifamætti
hennar eftir erindi sem krabbameinslæknir
hélt. Læknirinn hristi höfuðið og sagði að bæn
hefði engin áhrif. Ég sá að þessi viðbrögð hans
vöktu mikla reiði hjá sumum í salnum. Fólk
varð óánægt og einhverjir sögðu að ekki mætti
taka trúna af fólki. Það væri stundum það eina
sem eftir væri. Þetta atvik kom í huga minn
þegar ég fór að hugsa um BA-ritgerðina. Ég fór
að hugleiða hvort hægt væri að rannsaka áhrif
bænarinnar. Ég hef aldrei verið sérstaklega
trúuð manneskja og lítið notað bænir en ég hef
hugleitt og finnst það gera mér gott.“
Gunnjóna Una segist hafa kynnt sér ýmsar
erlendar rannsóknir um áhrif bænar og hug-
leiðslu. „Fólk hélt því fram að þetta væru ein-
hverjar kerlingabækur þangað til birt var nið-
urstaða rannsóknar R.C. Byrd í Southern
Medical Journal árið 1988 á 393 sjúklingum á
hjartadeild ríkisspítalans í San Francisco,“ seg-
ir hún. „Sjúklingunum var skipt af handahófi í
tvo hópa og var beðið fyrir öðrum í bænahring
utan spítalans. Hvorki sjúklingar né hjúkr-
unarfólk vissu að verið var að gera þessa til-
teknu rannsókn þótt sjúklingarnir hefðu veitt
samþykki sitt fyrir að rannsóknin yrði gerð.
Niðurstaðan sýndi að sjúklingum sem beðið var
fyrir vegnaði mun betur en hinum og var mun-
urinn meiri en svo að tilviljun ein gæti ráðið. Þá
sáu læknar að fyrirbæn hafði sannarlega áhrif.“
Gunnjóna Una bendir á að heilabylgjur hafi
verið þekktar fyrir 1920 þegar þýski vís-
indamaðurinn Bergera fann þær og flokkaði í
fjóra flokka; beta, alfa, þeta og delta. Þetta eru
veikar rafsegulbylgjur sem eru mælanlegar.
Þegar einstaklingur er virkur og vakandi (beta)
mælast 14–28 rið á sekúndu, í afslöppun og hlut-
lausu hugarástandi (alfa) mælast 7–14 rið á sek-
úndu. Í mjög djúpri slökun eins og bæn (þeta)
mælast 4–7 rið á sekúndu og í djúpum svefni
(delta) mælast 1–4 rið á sekúndu.
„Rannsóknir Herberts Bensons, hjartalækn-
is við Harvard-háskóla, sýna að við það að slaka
á og endurtaka bæn lækka heilabylgjur úr 14–
28 riðum niður í 4–7 rið á sekúndu og um leið
notar fólk 17% minna súrefni og hjartsláttur
hægist um þrjú slög á mínútu,“ segir Gunnjóna
Una. „Þetta er mæl-
anlegt. Nýjar þýskar
rannsóknir sem byggj-
ast á heilamyndatöku
sýndu að þegar trúaður
einstaklingur las
„Drottinn er minn hirð-
ir, mig mun ekkert bresta“ þá ljómuðu svæði í
nýberki og hvirfilsvæði heilans en ekkert gerð-
ist þegar trúlausir lásu textann. Svæðin örv-
uðust ekki. Þetta sýnir tengsl trúar og líkama
og hvað trúin hefur mikið að segja.“
Gunnjóna Una vitnar í tvíblinda rannsókn
O’Laoiers við Harvard-háskóla á 406 ein-
staklingum, en niðurstöður hennar sýndu að
þeir sem beðið var fyrir sýndu framfarir á þeim
sviðum sem beðið var fyrir, svo sem sjálfs-
trausti, kvíða og þunglyndi. „En svo var farið að
rannsaka þá nítján einstaklinga sem önnuðust
fyrirbænirnar og þá kom í ljós að þeirra ávinn-
ingur var meiri en þeirra sem beðið var fyrir.
Þarna sá ég að hugsanlega væri hægt að gera
rannsókn á áhrifamætti bænarinnar,“ segir
Gunnjóna Una.

TRÚ | Marktækur munur á líðan þeirra sem biðja reglulega og þeirra sem ekki biðja
Áhrifamáttur bænarinnar er ótvíræður
Morgunblaðið/Golli
Gunnjóna Una Guðmundsdóttir, félagsráð-
gjafi hjá Krabbameinsfélagi Íslands, hefur
rannsakað áhrifamátt bænarinnar.
Reuters
Þegar farið var að rannsaka þá sem önnuðust fyrirbænir kom í ljós að þeirra ávinningur var meiri en þeirra sem beðið var fyrir.
Niðurstaða rannsóknar Gunn-
jónu Unu Guðmundsdóttur, fé-
lagsráðgjafa hjá Krabbameins-
félagi Íslands, á áhrifum
bænarinnar á þá sem biðja hef-
ur vakið verðskuldaða athygli.
Rannsóknin sýnir að þeim sem
biðja reglulega í bænahópum
fyrir öðrum líður mun betur en
þeim sem ekki biðja.
Læknirinn
hristi höfuðið
og sagði að
bæn hefði
engin áhrif.
Eftir Kristínu Gunnarsdóttur
krgu@mbl.is