Morgunblaðið - 07.05.2005, Blaðsíða 24

24 LAUGARDAGUR 7. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FERÐALÖG
Suður-Afríka er paradís ájörðu fyrir ferðamenn. Veð-urfar er með besta móti.Landslag, gróðurfar og
dýralíf er fjölbreytt. Fólkið er gest-
risið og tala flestir ensku og verðlag á
vöru og þjónustu er mjög lágt fyrir
Íslendinga,“ segir Stefán Helgi Vals-
son, sem ílengdist í Höfðaborg í heil
þrettán ár þar sem hann nam m.a.
ferðamálafræði og starfaði sem leið-
sögumaður hjá þarlendum ferðaskrif-
stofum.
Greiðar flugsamgöngur eru til Jó-
hannesarborgar og Höfðaborgar frá
London, Amsterdam og Frankfurt og
er algengt að flugfargjaldið alla leið
frá Íslandi nemi um 100 þúsund krón-
um þó lægstu fargjöld geti farið allt
niður í 60 þúsund krónur.
Suður-Afríka er, eins og nafnið
gefur til kynna, syðsta land Afríku.
Það er stórt á íslenskan mælikvarða
eða um ellefu sinnum stærra en Ís-
land. Fjarlægðin milli tveggja helstu
borga landsins, Jóhannesarborgar og
Höfðaborgar, er svipuð og frá
Reykjavík til Lundúna. Nágrannar í
norðri eru Namibía, Bótsvana, Sim-
babve og Mósambik. Strandlengjan,
sem er um 2.500 km löng, er bæði
fjölbreytt og falleg. Atlantshaf að
vestan og Indlandshaf að austan
mætast suður af landinu.
Mjó láglendisræma liggur með-
fram allri ströndinni. Við taka tvö
þúsund til fjögur þúsund metra háir
fjallgarðar og þegar þeim sleppir tek-
ur við hásléttukrans, sem liggur í
1.000–1.700 metra hæð yfir sjáv-
armáli áður en landið lækkar til norð-
urs í áttina að Khalahari-eyðimörk-
inni.
Öfugar árstíðir við Ísland
Að sögn Stefáns þurfa ferðamenn,
sem hyggjast sækja landið heim, að
gefa veðurfari gaum áður en lagt er
í’ann þar sem árstíðir á suðurhveli
jarðar eru öfugar við okkar. Því gæti
verið tilvalið fyrir Íslendinga að halda
jólin á ströndum S-Afríku. Veðurfar
þar væri hins vegar breytilegt eftir
landsvæðum. Á meðan regntíminn
stæði yfir í Jóhannesarborg frá októ-
ber til mars, kæmi rigningin til
Höfðaborgar í maí til ágúst. Með-
alhitinn í þessum borgum væri hins
vegar svipaður eða um 20°C á sumrin
og um 13°C á veturna.
„Besti tíminn til að ferðast til
Höfðaborgar er frá október til mars.
Hins vegar ef markmiðið er að skoða
villt dýr í Krüger-þjóðgarðinum er
betra að fara í júní, júlí eða ágúst. Þá
er þægilegra hitastig, minna af mosk-
ítóflugum og auðveldara að sjá dýrin
vegna þess að þau hópast við helstu
vatnsból vegna lítillar úrkomu á þess-
um tíma árs.“
Þjóðir og ættbálkar
Um 45 milljónir manna búa í Suð-
ur-Afríku skv. opinberum tölum og
þótt stjórnmálamenn tali stundum
eins og ein þjóð búi í landinu, fer því
víðs fjarri því íbúarnir skiptast í hópa
eftir litarhætti, að sögn Stefáns.
Svartir Suður-Afríkubúar eru um 35
milljónir, hvítir um 4,3 milljónir, lit-
aðir um fjórar milljónir og fólk af ind-
verskum uppruna rúm ein milljón. Í
ofanálag skiptast svo svartir upp í
fjórar þjóðir: Sotho, Nguni, Shanga-
an-Tsonga og Venda. Innan þessara
þjóða eru fjölmargir ættbálkar.
Xhosa og Zulu ættbálkarnir tilheyra
báðir Nguni-þjóðinni. Nelson Mand-
ela, fyrsti svarti forseti S-Afríku, er
Xhosa og Shaka Zulu, frægasti höfð-
ingi landsins, er Zulu.
Höfðaborg er án efa fallegasta
borg S-Afríku. Yfir borginni gnæfir
eitt þúsund metra hátt fjall, sem heit-
ir Borðfjall og er friðlýst nátt-
úruvætti og vinsæll útivistarstaður.
Þegar evrópskir sæfarar litu fjallið
fyrst augum frá sjónum, sýndist þeim
það vera flatt að ofan. Þess vegna
gáfu þeir því nafnið Borðfjall. Flestir
ferðamenn í Höfðaborg nýta sér
tæknina og svífa upp á fjallstoppinn í
svissneskum kláfi á örfáum mínútum,
en þeir sem vilja ganga, geta valið úr
rúmlega 300 kortlögðum gönguleið-
um, sem liggja upp á fjallið. Í upphafi
byggðist borgin allt í kringum fjallið,
sem var í senn vatnsforðabúr, timb-
urgeymsla og heyhlaða. Um þrjár
milljónir manna búa nú í Höfðaborg.
Fyrst byggðist borgin við fjallsræt-
urnar, en þegar landið þar var full-
nýtt, dreifðist búsetan út á sand-
sléttu, sem eitt sinn var á
sjávarbotni.“
Mikill lífsgæðamunur
Lífið í S-Afríku er um margt frá-
brugðið því sem við þekkjum á Ís-
landi. Mesta undrun vekur stétta-
skiptingin og hinn gífurlegi
lífsgæðamunur milli annars vegar
götubúa og hins vegar íbúa víggirtra
húsa með öryggisvörðum. Í landi þar
sem opinberar tölur segja að atvinnu-
leysi sé 40%, en allir vita að er hærra,
er ekki skrýtið að glæpir eru tíðir.
Öreigum stendur mörgum hverjum
ekkert til boða annað en að sjá sér
farborða með því að stela frá þeim
sem meira mega sín, segir Stefán.
Á dögum aðskilnaðarstefnunnar
fóru fáir ferðamenn til S-Afríku nema
helst til þess að heimsækja ættingja.
Í dag ferðast þangað ferðamenn frá
öllum heimshornum sem sækjast eft-
ir því að sjá fjölbreytt gróður- og
dýralíf og njóta hins góða loftslags og
verðlags í landinu, segir Stefán.
„Einkenni ferðaþjónustu í S-
Afríku eru að nokkru leyti þau sömu
og hérlendis. Í fyrsta lagi hefur alltaf
verið frekar dýrt fyrir Evrópubúa að
ferðast til S-Afríku vegna fjarlægða.
Á hinn bóginn eru hótel, bíla-
leigubílar, matur og afþreying mun
ódýrari en við eigum að venjast. Í
öðru lagi leggur mestmegnis ferða-
vant fólk leið sína til S-Afríku og til
Íslands.“
Gripdeildir og moskítóbit
Að lokum var Stefán spurður hvað
ferðamenn á þessum slóðum eigi sér-
staklega að varast.
„Fyrir óvarkára er Suður-Afríka
hættulegt land. Morðtíðni í landinu er
ein sú hæsta í heimi og þjófnaðir og
gripdeildir daglegt brauð.
Sum svæði eru þó, eðli sínu sam-
kvæmt, hættulegri en önnur, t.d. fá-
tækrahverfin í nágrenni borga. Óráð-
legt er fyrir ferðamenn að heimsækja
fátækrahverfin nema í fylgd kunn-
ugra. Þá þarf að verjast mosk-
ítóbitum með öllum tiltækum ráðum
því moskítóflugur geta borið malaríu.
Sérstaklega á þetta við ef ferðast er
um Krüger-þjóðgarðinn á tímabilinu
frá október til maímánaðar.
Þoka læðir sér inn í miðborg Höfðaborgar. Stefán Helgi Valsson í Krüger-þjóðgarðinum með litla skjaldböku.

SUÐUR-AFRÍKA
Paradís ferða-
mannsins
Mannlíf Suður-Afríku er með því allra fjölbreyttasta í veröldinni enda hafa
menning og trúarbrögð frá öllum heimshornum blandast þarna saman. Stefán
Helgi Valsson bjó í Höfðaborg í þrettán ár.
join@mbl.is
Manndómsvígsla Xhosa-drengja. Töfralæknir umsker drengi, sem eiga svo að sjá um sig sjálfir í óbyggðum í
nokkra daga og læra siði ættbálksins til að komast í fullorðinna manna tölu.
Lyfjabúð galdralæknis, en þeir njóta hylli margra S-Afríkubúa.