Morgunblaðið - 11.05.2005, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. MAÍ 2005 25
HÁSKÓLANUM í Reykjavík hef-
ur verið boðin lóð án endurgjalds á
milli Öskjuhlíðar og Nauthólsvíkur.
Stjórnendur skólans taka áhættu
með því að þiggja boð um að fara á
þennan viðkvæma stað.
Í bókun okkar borgarfulltrúa
sjálfstæðismanna á fundi borg-
arstjórnar Reykjavíkur hinn 3. maí
sl. fögnum við því, að Háskólinn í
Reykjavík skuli velja
sér framtíðarsvæði í
höfuðborginni. Við
áteljum hins vegar
jafnframt harðlega
vinnubrögð meirihlut-
ans í Reykjavík vegna
málsins. Enn liggi ekk-
ert fyrir um skipulag
svæðisins eða hvað
borgin nákvæmlega
hyggist bjóða skól-
anum. Þrátt fyrir óskir
fulltrúa Sjálfstæð-
isflokksins í nefndum
og ráðum borgarinnar,
hafi enn ekki farið fram nein heild-
stæð kynning á því með hvaða hætti
eigi að vinna þetta stóra mál. Tillaga
að breytingu á svæðisskipulagi, að-
alskipulagi eða deiliskipulagi liggi
ekki fyrir og enn hafi íbúar Reykja-
víkur ekki með nokkrum hætti feng-
ið að tjá sig um þessa ráðstöfun á
þessu landi. Á meðan svo sé, hljóti
málið að vera á algjörum byrj-
unarreit.
Við lögðum til, að fyrirhuguð upp-
bygging á þessu svæði yrði send í
umhverfismat. R-listinn vísaði þeirri
tillögu frá í atkvæðagreiðslu.
Í tíð minni sem menntamálaráð-
herra beitti ég mér fyrir lagasetn-
ingu um háskólastigið, sem gerði
kleift að stofna Háskólann í Reykja-
vík. Á sínum tíma naut ég þess heið-
urs að taka fyrstu skóflustungu að
húsi skólans í Kringlunni. Ég beitti
mér fyrir því sem dómsmálaráð-
herra, að nemendur í lagadeild Há-
skólans í Reykjavík gætu öðlast
réttindi sem héraðsdómslögmenn.
Ég hef með öðrum orðum leitast við
að greiða götu skólans. Ég hef fullan
hug á að gera það áfram, en ábyrgir
borgarfulltrúar geta ekki lofað Há-
skólanum í Reykjavík lóð á milli
Nauthólsvíkur og Öskjuhlíðar. Þeir
verða fyrst að ljúka heimavinnunni.
Í afkima
Svæðið milli Nauthólsvíkur og
Öskjuhlíðar er afkimi, nema breyt-
ing þess í háskólasvæði kalli á veg
yfir Öskjuhlíð eða með ströndinni
fyrir neðan Fossvogskirkjugarð.
Líklegt er, að fimm til tíu þúsund
manna vinnustaður í þessu horni
muni krefjast fleiri aðkomuleiða en
einnar. Til frambúðar verði því ekki
unað, að aðeins verði unnt að aka að
svæðinu úr einni átt, það er um Hlíð-
arenda frá Bústaðavegi.
Háskóli Íslands á landsvæði í
Vatnsmýrinni vestan n/s brautar
flugvallarins og hefur hug á að reisa
þar vísindagarða eða þekking-
arþorp. Háskóli Íslands ber svip af
reisn gömlu háskólabyggingarinnar,
sem dregur athygli að öllu svæðinu.
Úti í Vatnsmýrarhorni milli Naut-
hólsvíkur og Öskjuhlíð-
ar getur Háskólinn í
Reykjavík aldrei hlotið
sambærilegan svip.
Við miðborgina?
Látið er í veðri vaka,
að verið sé að styrkja
miðborg Reykjavíkur
með því að flytja Há-
skólann í Reykjavík út
að Nauthólsvík. Há-
skólinn sé að verða
hluti af miðborginni.
Hvernig er unnt að
komast að þeirri nið-
urstöðu, að flutningur skóla úr
Kringlunni út að Nauthólsvík jafn-
gildi því, að hann færist nær mið-
borginni?
Háskóli Íslands er nær miðborg-
inni en Nauthólsvíkin. Í þeim há-
skóla er nú verið að hanna og reisa
sérstakt háskólatorg til að skapa
miðbæ innan háskólasvæðisins.
Umhverfisráð hundsað
Hinn 2. maí féllst umhverfisráð
Reykjavíkurborgar samhljóða á eft-
irfarandi tillögu sjálfstæðismanna:
„Umhverfisráð telur að rétt hefði
verið að hafa samráð við ráðið þegar
Háskólanum í Reykjavík var út-
hlutað lóð í Vatnsmýrinni. Lóðin er á
svæði sem hefur að hluta verið
skipulagt sem útivistar- og grænt
svæði. Þar að auki er fyrirhugað
byggingarland alveg ofan í vinsæl-
um útivistarsvæðum – Öskjuhlíð-
inni, göngustíg með ströndinni og yl-
ströndinni í Nauthólsvík – og því
enn meiri ástæða fyrir Umhverf-
isráð að taka málið til umfjöllunar.
Það sætir því furðu að það ráð sem
helst á að sinna grænum svæðum og
umhverfismálum í borginni skuli
aldrei hafa tekið málið til umfjöll-
unar og einsetur ráðið sér að láta
slíka handvömm ekki henda aftur.
Ráðið fagnar því hins vegar að Há-
skólinn í Reykjavík hefur fengið lóð í
Reykjavík.“
Umhverfisráð undir formennsku
Katrínar Jakobsdóttur, varafor-
manns vinstri/grænna, vissi ekkert
um þessa ráðstöfun á þessu svæði!
Ráðið fer bæði með umhverfismál og
samgöngumál á vettvangi borg-
arstjórnar.
Fátækleg gögn
Vegna umræðna um þetta mál á
fundi borgarstjórnar 3. maí síðast-
liðinn bað ég um öll skjöl um það úr
skjalasafni Reykjavíkurborgar. Þau
komust fyrir í einu, venjulegu A-4
umslagi. Fyrir utan kynningarbækl-
inga til að ganga í augun á Háskól-
anum í Reykjavík var undir þessu
málsnúmeri í skjalasafninu að finna
nokkrar bókanir úr borgarráði og
borgarstjórn og gögn um Vatnsmýr-
ina frá Samtökum um betri byggð.
„Einstök náttúrufegurð“
Í kynningarriti Reykjavík-
urborgar: Staðarval Háskólans í
Reykjavík, samningsgrundvöllur,
sem dagsett er í mars 2005 og ég
fékk frá skjalasafni Reykjavík-
urborgar segir meðal annars:
„Öskjuhlíð og Nauthólsvík eru ótví-
ræð tákn um það besta sem Reykja-
víkurborg hefur upp á að bjóða, ein-
stök náttúrufegurð og aðstaða til
útivistar í nánum tengslum við ið-
andi mannlíf borgarumhverfisins.“
Ég spyr: Hvers vegna tekur Katr-
ín Jakobsdóttir, formaður umhverf-
isráðs Reykjavíkurborgar og vara-
formaður vinstri/grænna, ekki undir
ósk okkar sjálfstæðismanna, að
framkvæmdir milli Öskjuhlíðar og
Nauthólsvíkur fari í umhverfismat?
Hvar á slíkt mat að fara fram í
Reykjavík, ef ekki þarna? Hver vill
bera ábyrgð á því fordæmi að hafna
umhverfismati á stað, þar sem að
mati borgaryfirvalda er að finna
„ótvíræð tákn um það besta sem
Reykjavíkurborg hefur upp á að
bjóða“?
Í aðalskipulagi Reykjavíkur er
ekki gert ráð fyrir háskóla milli
Nauthólsvíkur og Öskjuhliðar. Um-
hverfismat vegna bygginga skólans
og bílastæða hefur því ekki verið
unnið við gerð aðalskipulagsins –
ekkert slíkt umhverfismat hefur
nokkru sinni verið gert.
Án einkabíls?
Í vefblaði vinstri/grænna hinn 7.
maí mátti lesa grein eftir Sigurbjörn
Árna Arngrímsson um fyrirhugaðar
endurbætur á hinu náttúrulega
gufubaði að Laugarvatni. Gufubaðið
við vatnsbakkann minnir að sumu
leyti á Nauthólsvíkina í Reykjavík.
Sigurbjörn Árni harmar, að lóðin við
gufubaðið eigi samkvæmt deiliskipu-
lagi að verða afgirt og ekkert megi
hindra bílaaðgengi að henni. Megnið
af grænum svæðum í kringum lóðina
eigi að setja undir bílastæði. Hið
sama mun einnig gerast milli Naut-
hólsvíkur og Öskjuhlíðar.
Sigurbjörn Árni segir síðan orð-
rétt á vefsíðu vinstri/grænna:
„Alls staðar erlendis er verið að
endurheimta græn svæði t.d. í há-
skólum þar sem bílastæði eru rifin
og bílastæðahús byggð í útjaðri há-
skólasvæðanna. Fólk leggur svo þar
og hjólar eða gengur í skólann.“
Katrín Jakobsdóttir, varafor-
maður vinstri/grænna og formaður
umhverfisráðs Reykjavíkurborgar,
hefur sagt, að Háskólinn í Reykjavík
sé umhverfisvænn. Af því tilefni hef
ég spurt, hvort við Nauthólsvík verði
fyrsti háskóli heims án einkabíls.
Það er ólíklegt. Hverjum bletti, sem
ekki verður nýttur undir byggingar
milli Nauthólsvíkur og Öskjuhlíðar,
verður örugglega breytt í bílastæði.
Engin heimavinna
Í skólum skilar heimavinna góð-
um árangri – hið sama á við um
skipulagsákvarðanir. Heimavinna í
skipulagsmálum vegna Háskólans í
Reykjavík hefur einfaldlega ekki
verið unnin.
Tillögu okkar sjálfstæðismanna
um að ráðast í þessa heimavinnu
með mati á umhverfisáhrifum var
vísað frá borgarstjórn Reykjavíkur.
Í frávísuninni felst hættulegt for-
dæmi. Hún stenst ekki hlutlæga
skoðun, heldur einkennist af þeirri
hentistefnu, sem R-listinn tileinkar
sér alltof oft í skipulagsmálum.
Þegar þannig er að verki staðið,
er hætta á vandræðum. Sporin
hræða – af þessu kjörtímabili má
nefna þrjú dæmi um marklausar
ákvarðanir: Innantómar yfirlýsingar
um bílastæði undir Tjörninni, heit-
strengingar um niðurrif Austurbæj-
arbíós og fullyrðingar um sátt vegna
grisjunar gamalla húsa við Lauga-
veg.
Allar eru þessar ákvarðanir til
marks um ótrúlegan hringlandahátt
án niðurstöðu. Við velunnarar Há-
skólans í Reykjavík hljótum að hafa
uppi varnaðarorð, þegar skólinn er
dreginn út í kviksyndi R-listans í
Vatnsmýrinni.
Engin heimavinna við Nauthólsvík
Eftir Björn Bjarnason ’Þrátt fyrir óskir fulltrúa Sjálfstæð-
isflokksins í nefndum
og ráðum borgarinnar,
hafi enn ekki farið
fram nein heildstæð
kynning á því með
hvaða hætti eigi að
vinna þetta stóra mál.‘
Björn Bjarnason
Höfundur er borgarfulltrúi og
ráðherra.
nýju
á
slenskir
tugi verið
sókna á
i má
r að
þjóðanna
á landi ár-
deild Ís-
hitaskól-
gi
ess að á
alya voru
32 erindi
ar og
askólans
m 20%
allra erinda sem flutt voru á ráð-
stefnunni. Á samkomu sem skólinn
hélt nemendum sínum á ráðstefn-
unni var einkar athyglisvert að sjá
hve ánægðir allir nemendurnir voru
með dvöl sína og nám hér á landi.
Glæsilegur árangur skólans und-
anfarin 25 ár ber jafnframt vitn-
isburð um sterka stöðu jarð-
hitarannsókna hér á landi.
Endurnýjanlegir orkugjafar
í stað jarðefnaeldsneytis
Á fundinum benti ég í erindi mínu
á þýðingu jarðhitans fyrir margar
þjóðir við að draga úr notkun olíu
við orkuframleiðslu. Spáð er um
60% aukningu á orkunotkun heims-
ins fram til ársins 2030 og þar af er
gert ráð fyrir að um 85% aukning-
arinnar komi frá olíubrennslu. Mik-
ilvægt er að þjóðir heims átti sig á
og grípi til aðgerða gegn skaðlegum
loftslagsbreytingum sem til eru
komnar vegna brennslu slíks jarð-
efnaeldsneytis. Því þarf að nota öll
tiltæk úrræði til að stórauka jarð-
varmanotkun þar sem það er mögu-
legt.
Fjölmargar þjóðir búa yfir jarð-
hita sem þær nýta ekki
í dag. Aukin nýting
hans, sérstaklega til
raforkuframleiðslu, er
eitt mikilvægasta verk-
efni sem þessar þjóðir
geta ráðist í á næstu
árum til að draga úr
notkun brennsluefna
við orkuframleiðslu.
Nýting og virkjun jarð-
hita kallar oft á meiri
rannsóknir en virkjun
ýmissa annarra end-
urnýjanlegra orkulinda
eins og t.d. vatns- og vindorku.
Rannsóknum á jarðhitasviði fleygir
þó víða fram eins og glöggt kom
fram í erindum sem flutt voru á ráð-
stefnunni.
Á ráðstefnunni kynnti ég stefnu
íslensku ríkisstjórnarinnar um auk-
inn stuðning til þróunarríkja á
næstu árum. Í því samhengi verður
ekki síst hugað að þróun endurnýj-
anlegra orkulinda í þessum ríkjum
og þá einkum jarðhitans. Þá var
kynntur aukinn stuðningur ís-
lenskra stjórnvalda við starfsemi
Jarðhitaskólans en skólinn mun
halda námskeið í nokkrum þróun-
arríkjum á næstu árum. Á þessum
vettvangi er nauðsynlegt að koma á
fót öflugu samstarfi Þróunarsam-
vinnustofnunar Íslands og Orku-
stofnunar, Jarðhitaskóla Samein-
uðu þjóðanna, Íslenskra
orkurannsókna og fyrirtækisins
ENEX, sem er sam-
eiginlegt útrásarfyr-
irtæki orku- og ráð-
gjafafyrirtækja um
útflutning á íslenskri
orkuþekkingu. Er
þetta í takt við sam-
þykktir Heimsþings
Sameinuðu þjóðanna
í Jóhannesarborg ár-
ið 2002 þar sem kveð-
ið var á um að auka
skuli verulega hlut
endurnýjanlegrar
orku í orkubúskap
heimsins. Einn liður í því að fram-
fylgja þeirri samþykkt er að raf-
væðing fátækari hluta heimsbyggð-
arinnar byggist á endurnýjanlegum
orkugjöfum.
Djúpboranir
Í ávarpi mínu minntist ég einnig
á hið svokallaða djúpborunarverk-
efni, en unnið hefur verið að und-
irbúningi þess í nokkur ár. Því var
hrint úr vör árið 2000 af Hitaveitu
Suðurnesja, Landsvirkjun, Orku-
veitu Reykjavíkur og Orkustofnun.
Að mati fræðimanna á sviði jarðhita
er möguleiki á því að vinna megi
langtum meiri jarðhitaorku úr há-
hitasvæðum landsins en hingað til
hefur verið gert. Markmiðið með
slíku verkefni og tilheyrandi rann-
sóknum er að kanna möguleika á að
nýta varma úr rótum háhitakerfa á
allt að 5 km dýpi. Verkefnið er í
raun tilraunaborun niður á meira
dýpi en þekkst hefur hér á landi. Þó
er það eðlilegt framhald af þeim
grunnrannsóknum sem gerðar hafa
verið á eðli og gerð jarðhitasvæða
okkar og snýst um að reyna að meta
raunverulegan og nýtanlegan jarð-
hitaforða landsins. Það getur leitt til
þess að unnt verði að vinna marg-
falt meiri orku úr háhitasvæðum
landsins en hingað til hefur verið
gert, án þess að umhverfisáhrif á yf-
irborði yrðu nokkru meiri, eða
meira gengi á orkuforða landsins.
Er hér um að ræða alþjóðlegt sam-
starfsverkefni sem fjöldi erlendra
vísindastofnana og fræðimanna
koma að og hefur þegar vakið veru-
lega athygli.
Samstarf við aðrar þjóðir
Á meðan á ráðstefnunni stóð hitti
ég, ásamt fulltrúum frá fyrirtækinu
ENEX, marga áhrifamenn í orku-
málum annarra ríkja. Rætt var
óformlega um aukið samstarf við
rússnesk stjórnvöld og formlegir
fundir voru með indónesíska orku-
málaráðherranum og æðstu emb-
ættismönnum í orkumálum Filipps-
eyja. Báðir þessir aðilar lýstu yfir
miklum vilja til að taka upp form-
legt samstarf á þessu sviði, bæði við
rannsóknir sem og fjárfestingar í
orkuverum. Mun indónesíski ráð-
herrann koma í heimsókn hingað til
lands í sumar og er þá stefnt að því
að undirrita samstarfssamning. Þá
er einnig unnið að því að gera sams-
konar samning við stjórnvöld á Fil-
ippseyjum.
Orðspor íslenskrar
jarðhitaþekkingar
Fyrir rúmu ári var tekin ákvörð-
un um að skrifstofa og fram-
kvæmdastjórn Alþjóða jarðhita-
sambandsins yrði staðsett hér á
landi á árunum 2005–2010 og hefur
hún þegar tekið til starfa. Enginn
vafi er á því að orðspor íslenskrar
jarðhitaþekkingar og rannsókna
hefur átt hlut að þeirri ákvörðun.
Með staðsetningu skrifstofunnar
hér munu opnast auknir möguleikar
á kynningu og útbreiðslu á íslenskri
jarðhitaþekkingu, og starfsemi
hennar mun vafalaust geta leitt til
aukinna jarðhitaverkefna erlendis.
Staða okkar Íslendinga í orku-
málum á alþjóðavísu er mjög sterk
og þá sérstaklega varðandi nýtingu
jarðhitans. Ýmsir möguleikar eru á
útflutningi sérfræðiþekkingar og
reynslu okkar á nýtingu endurnýj-
anlegra orkugjafa og með aukinni
þróunaraðstoð landsins verður
verulegum hluta þeirrar aukningar
væntanlega varið til að styðja rann-
sóknir og framkvæmdir við jarðhit-
anýtingu í þessum ríkjum. Það er
því bjart yfir framtíðarverkefnum
okkar á þessum vettvangi.
ægasta
d heimsins
Valgerður Sverrisdóttir
nd-
mjög
aklega
Höfundur er iðnaðar- og við-
skiptaráðherra.
ngar í Evrópu og ég held að Indland gæti
í þeim efnum.“
ast
hafta árið 2003 sé hagkerfi Indlands að opn-
t. Upplýsingatækni færir Indverjum miklar
nn að í fyrra hafi Indverjar flutt út upplýs-
gdar fyrir um 17 milljarða bandaríkjadollara
óna). Þessi útflutningur vaxi um 30–35% á
upphæð hans verði komin upp í 50 milljarða
dlandi 8,1%, þrátt fyrir mikla þurrka á sum-
n líklega heldur minni eða um 6,9%, sem er
m að þróast á okkar hátt. Og í fyrra náði hag-
gjast að helmingi á þjónustu, sem er til merk-
Og umbætur í hagkerfinu hafa átt sér stað án
afi fylgt, enda er almenn sátt um breyting-
Indland
ssvæði
Morgunblaðið/Eyþór
ð væntanleg heimsókn forseta Indlands til
vinnu og viðskipti milli landanna