Morgunblaðið - 25.06.2005, Page 8

8 LAUGARDAGUR 25. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
A
u
g
lý
s
in
g
a
s
to
fa
G
u
ð
rú
n
a
r Ö
n
n
u
Fyrir hundrað árum,þegar íslensk skóg-rækt var að hefj-
ast, var hún í höndum fá-
einna manna og trú
almennings á verkefninu
var takmörkuð. Í dag þarf
ekki að efast lengur um
möguleika Íslands á þessu
sviði og þúsundir Íslend-
inga stunda skógrækt,
flestir sér til ánægju, en
auk þess er hér um ört
vaxandi atvinnugrein að
ræða.
Nú eru starfandi sex
landshlutabundin skóg-
ræktarverkefni í umsjón
Skógræktar ríkisins. Skógar-
bændur eru orðnir 600-700 hundr-
uð talsins og komast færri að en
vilja.
Að sögn Jóns Loftssonar, fram-
kvæmdastjóra Skógræktar ríkis-
ins, hófst þessi þróun á Héraði
með sérstökum lögum um Héraðs-
skóga árið 1990. „Suðurlandsskóg-
ur bættist við árið 1996, en þá sáu
menn að æskilegt var að semja ein
lög um málið og árið 2000 voru
samþykkt lög um landshlutabund-
in skógræktarverkefni,“ segir
Jón.
Margskonar skógar
og mikil eftirsókn
Markmið verkefnanna er í
meginþáttum tvískipt. Annars
vegar er unnið að því að koma upp
skjólskógum og hins vegar nytja-
skógum. Áherslurnar eru ólíkar
eftir landshlutum. Verkefnið á
Vestfjörðum heitir t.d. Skjólskóg-
ar Vestfjarða því vegna landkosta
þar er lögð megináhersla á að
koma upp skjólskógum til að skýla
öðrum gróðri. Skjólskógarbelti
draga mikið úr loftkælingu vinds,
vernda tún og skapa forsendur
fyrir ræktun annarra tegunda.
Að sögn Jóns eru nytjaskógarn-
ir hins vegar í forsæti í Héraðs-
skógum og Suðurlandsskógum.
Auk þess eru einnig ræktaðir
landgræðsluskógar sem sporna
gegn landeyðingu og uppblæstri.
Eins og áður sagði taka 600-700
bændur þátt í verkefninu í dag, en
að sögn Jóns eru margar umsókn-
ir í vinnslu hjá þeim. Skilyrði um-
sókna kveða á um að menn verði
að vera landeigendur að lögbýli
því þinglýstar kvaðir fylgja samn-
ingnum. Hið opinbera leggur til
97% af kostnaðinum og á móti
kemur að ríkið fær 15% af rótar-
virði skógarins þegar að skógar-
höggi kemur. Ekki er skylda að
vera ábúandi á jörðinni en ábúend-
ur hljóta þó forgang þegar að út-
hlutun kemur.
Árangur áþekkur og
á hinum Norðurlöndunum
Héraðsskógar eru lengst á veg
komnir í ræktun nytjaskóga.
Skógurinn er nú orðinn 35 ára og
grisjun orðin umtalverð. Guð-
mundur Ólafsson er fram-
kvæmdastjóri Héraðsskóga og
Austurlandsskóga. Hann segir að
tugir hektara séu nú grisjaðir ár
hvert og að meðaltali séu 1000-
1500 tré felld á hverjum hektara.
Á næstu tíu árum er áætlað að
grisjunin tífaldist.
„Í upphafi voru sett 6000-7000
tré niður á hvern hektara því
menn bjuggust við að afföllin yrðu
svo mikil. Annað hefur komið á
daginn, bæði lifun og vöxtur
trjánna er áþekk því sem gerist
annars staðar á Norðurlöndunum.
Nú gróðursetjum við 3000-3500
tré á hvern hektara,“ segir Guð-
mundur.
Hingað til hefur skógurinn ver-
ið notaður í girðingarstaura, eldi-
viðarkubba og kurl, sem gefur
ekki mikið í fjármunum. Að sögn
Guðmundar eru menn alltaf að
leita nýrra leiða til að nýta grisj-
unarviðinn. „Með aukinni fram-
leiðslu aukast möguleikarnir og
þróunin erlendis í þessum efnum
býður upp á ýmis sóknarfæri.“
Varfærnisraddir
Stundum heyrast þær raddir að
Íslendingar séu að fara of geyst í
skógræktinni og gæti ekki nægi-
lega að áhrifum hennar á lands-
lagið, fornleifar og dýraríkið.
Freysteinn Jónsson, jarðfræð-
ingur og stjórnarmaður í Land-
vernd, segir að fyrst og fremst hafi
menn gert athugasemd við ein-
rækt nytjaskóga.
„Einrækt þýðir að aðeins einni
tegund er plantað á stór svæði, en
í náttúrulegum skógum blandast
tegundirnar saman og hafa hag af
hver annarri. Stundum huga
menn ekki að áhrifum ræktunar-
innar á landslagið, gróðursetja í
beinum línum sem skera sig úr í
landslaginu og svokölluð frí-
merkjaræktun er einnig oft til
ama.“ Mikið hefur þó áunnist í
þessum efnum, að mati Frey-
steins, og ekki sami „skotgrafa-
hernaðurinn“ í gangi í dag og áður.
Björn B. Jónsson, framkvæmd-
arstjóri Suðurlandsskóga, segir að
menn séu meðvitaðir um þessi við-
horf. „Við hugsum nytjaskógana
einnig sem útivistarskóga – skóga
sem bæta mannlífið og fólk getur
notið. Við vinnum allar áætlanir
okkar með það fyrir augum að
skógarnir verði fallegir, blöndum
saman trjátegundum og reynum
að fella skógana að landslaginu. Í
skógarjaðrana gróðursetjum við
svo íslenskt birki og víði, þannig
að engin hætta er á að gamla ís-
lenska skógarásýndin hverfi,“
segir Björn.
Fréttaskýring | Markmiðið að 5% láglendis
verði skógi vaxin eftir 40 ár
Atvinnugrein
í örum vexti
Skógarbændur eru nú 600–700 og færri
komast að en vilja
Grenitimburhlaðar úr Hallormsstaðarskógi.
Skógrækt í margvíslegum
tilgangi

Áherslur í skógrækt eru
margvíslegar hér á landi og hafa
tveir aðilar umsjón með rækt-
uninni. Annars vegar Skógrækt
ríkisins sem vinnur með skóg-
arbændum að því að rækta skjól-
skóga, nytjaskóga og beitar-
skóga, og hins vegar Skóg-
ræktarfélag Íslands, regnhlífar-
samtök 50 skógræktarfélaga um
allt land, sem leggja meiri
áherslu á að rækta útivistar-
skóga fyrir almenning.
Kristján Torfi Einarsson
ANNA Kristinsdóttir, formaður
Íþrótta- og tómstundaráðs, sér ekki
fram á að breytingar verði á
Laugardalslauginni og svæðinu þar
í kring með þeim hætti sem Björn
Leifsson, eigandi World Class, hef-
ur sett fram.
Hugmyndir hans ganga m.a. út á
að reisa hótel þar sem gamla stúk-
an er nú, auk umtalsverðra breyt-
inga á laugarsvæðinu sjálfu.
Anna segir að Birni Leifssyni
hafi verið skýrt frá þessari afstöðu
borgaryfirvalda og bætir því við að
sundlaugin eigi að vera sjálfsögð
þjónusta við íbúa borgarinnar sem
geti með þessu móti orðið sér úti
um ódýra heilsurækt.
Þeirra á meðal séu margir eldri
borgarar, sem séu stór hluti fasta-
gesta laugarinnar.
Hún bendir á að uppbygging
laugarinnar hafi verið dagskrá hjá
borginni þegar framkvæmdum við
innilaugina myndi ljúka, en þeim
framkvæmdum lauk nú um áramót-
in.
Ætlunin er að endurhanna svæð-
ið og færa það í nútímalegra horf.
„Það er heilmikið sem þarf að gera.
Það eru ákveðnir þættir í innra
byrði laugarinnar sem þarf að gera
við, þó hún sé ekki ónýt eins og
Björn segir.“
Anna segir hugmyndir Björns
um ferhyrningslaga sundlaug þar
sem fólk syndir í hringi en ekki
fram og aftur ekki eiga upp á pall-
borðið hjá sundmönnum.
Hugmyndasamkeppni
um nýtingu stúkunnar
Anna segir jafnframt að það sé
heilmikið svæði sem sé ekki nýtt
sem skyldi við Laugardalslaugina
og ætlunin sé að ráða bót á því.
Varðandi stúkuna segir Anna
ljóst að hún þjóni litlu sem engu
hlutverki en það þýði þó ekki mann-
virkið verði rifið í fljótheitum. „Það
myndu rísa hér upp miklar og há-
værar raddir um það að við værum
að eyðileggja menningarverð-
mæti,“ segir Anna og bætir því við
að hugmyndir séu uppi um að setja
af stað hugmyndasamkeppni næsta
vor um hvernig mætti nýta stúk-
una.
Endurnýjun Laugar-
dalslaugar á dagskrá