Morgunblaðið - 25.06.2005, Side 34

34 LAUGARDAGUR 25. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MESSUR Á MORGUN
ÁSKIRKJA: Guðsþjónusta kl. 11. Félagar
úr kór Áskirkju syngja. Organisti Kári Þor-
mar. Prestur sr. Karl V. Matthíasson.
BÚSTAÐAKIRKJA: Guðsþjónusta kl.
11:00. Sr. Richard M. Smith, biskup frá
Manitoba í Kanada, prédikar og þjónar fyr-
ir altari, ásamt sóknarpresti og sr. Gunn-
ari Rúnari Matthíassyni, sjúkrahúspresti.
Organisti Gísli Magnason. Eftir guðsþjón-
ustu verður kirkju-
gestum boðið upp á
kaffi í safnaðarheim-
ilinu.
DÓMKIRKJAN:
Messa kl. 11:00. Sr.
Jakob Ágúst Hjálm-
arsson prédikar. Í
messunni þjónar
einnig Paulos Shune
forseti kirkjuþings
Lúthersku kirkjunnar
í Eþíópíu en hann er
einn af gestum
Kirkjudaga. Söng-
hópur úr Dómkórnum
syngur. Marteinn H.
Friðriksson leikur á
orgel. Æðruleysis-
messa kl. 20:00. Sr.
Jóna Lísa Þorsteins-
dóttir prédikar. Sr.
Jakob Ágúst Hjálm-
arsson þjónar ásamt henni. Tónlistarfólk
frá Akureyri sér um alla tónlist en þau
ásamt sr. Jónu eru gestir Dómkirkjunnar í
tilefni Kirkjudaga.
GRENSÁSKIRKJA: Guðsþjónusta kl. 11.
Sr. Sighvatur Karlsson sóknarprestur á
Húsavík prédikar. Kirkjukór Grensáskirkju
syngur. Organisti Árni Arinbjarnarson. Sam-
skot til hjartveikra barna. Ólafur Jóhanns-
son.
GRUND dvalar- og hjúkrunarheimili:
Guðsþjónusta kl. 14:00. Organisti Kjartan
Ólafsson. Sr. Ólafur Jens Sigurðsson.
HALLGRÍMSKIRKJA: Hátíðarmessa kl.
11:00 í tilefni Kirkjudaganna í samvinnu
við söfnuði af landsbyggðinni. Sr. Elínborg
Sturludóttir sóknarprestur í Grundarfirði
prédikar og þjónar fyrir altari ásamt Óskari
H. Óskarssyni sóknarpresti í Ólafsvík og
staðarpresti sr. Jóni D. Hróbjartssyni. Sam-
eiginlegur kór safnaðanna á norðanverðu
Snæfellsnesi, Jöklakórinn, syngur undir
stjórn Friðriks Stefánssonar organista. Ein-
söngvarar Veronica Osterhammer og Hólm-
fríður Friðjónsdóttir. Gestakór frá Dan-
mörku verður í heimsókn í Hallgrímskirkju,
en hann heitir Christianskirkens Drenge-
og Mandskor frá Fredricia. Stjórnandi kórs-
ins er Hans Chr. Magaard og orgelleikari
með kórnum er Toft Eriksen. Danski kórinn
syngur ásamt Jöklakórnum í messunni en
heldur síðan stutta tónleika eftir messuna.
Ensk messa kl. 14.00 í umsjá sr. Bjarna
Þórs Bjarnasonar. Organisti verður Kári
Þormar. Forsöngvari Guðrún Finnbjarnar-
dóttir. Kristniboðavígsla kl. 16:00. Biskup
Íslands vígir Helgu Vilborgu Sigurjónsdótt-
ur og Kristján Þór Sverrisson til kristniboðs
í Eþíópíu á vegum Sambands íslenskra
kristniboðsfélaga. Vígsluvottar: Birna
Gerður Jónsdóttir, Haraldur Jóhannsson,
Paulos Shune, séra Ragnar Gunnarsson.
Skúli Svavarsson lýsir vígslu. Séra Sigurð-
ur Pálsson sóknarprestur þjónar fyrir altari
ásamt séra Ragnari Gunnarssyni. Organ-
isti Kári Þormar. Fyrstu tónleikar Sumar-
kvölds við orgelið verða kl. 20.00, en Hörð-
ur Áskelsson kantor Hallgrímskirkju heldur
fyrstu tónleikana.
HÁTEIGSKIRKJA: Messa kl. 11:00. Stól-
vers sungið af Carinu Kramer og Hrönn Haf-
liðadóttur. Organisti Douglas A. Brotchie.
Sr. Helga Soffía Konráðsdóttir.
LANDSPÍTALI Háskólasjúkrahús, Hring-
braut: Guðsþjónusta kl. 10:30. Rósa Krist-
jánsdóttir, djákni. Organisti Birgir Ás Guð-
mundsson.
LANGHOLTSKIRKJA: Kirkja Guðbrands
biskups. Hátíðamessa kl. 11 í tilefni Kirkju-
daga. Séra Pétur Þórarinsson, prófastur í
Laufási, prédikar og þjónar fyrir altari
ásamt sóknarpresti, séra Jóni Helga Þór-
arinssyni. Kirkjukórar Laufássprestakalls
og Ljósavatnsprestakalls syngja. Kórstjór-
ar og organistar eru Björg Sigurbjörnsdótt-
ir, Dagný Pétursdóttir og Petra Björk Páls-
dóttir. Kristjana Helgadóttir leikur á flautu.
LAUGARNESKIRKJA: Kvöldmessa kl.
20:00. Sigurbjörn Þorkelsson, fram-
kv.stjóri, leiðir helgihaldið, ásamt hópi
sjálfboðaliða.
NESKIRKJA: Messa kl. 11.00. Ray
Schultz, biskup lúthersku kirkjunnar í Kan-
ada, prédikar. Félagar úr Kór Neskirkju
leiða safnaðarsöng. Organisti Reynir Jón-
asson. Sr. Örn Bárður Jónsson þjónar fyrir
altari.
SELTJARNARNESKIRKJA: Guðsþjónusta
kl. 11:00. Heimsókn frá Glerárkirkju á Ak-
ureyri. Barna- og unglingakór Glerárkirkju
leiðir sálmasöng og syngur stólvers. Kór-
stjóri Ásta Magnúsdóttir. Pétur Björgvin
Þorsteinsson, djákni við Glerárkirkju, flytur
hugleiðingu. Sr. Arna Grétarsdóttir.
ÓHÁÐI SÖFNUÐURINN: Gúllasguðsþjón-
usta kl. 11:00.
FRÍKIRKJAN í Reykjavík: Kvöldguðsþjón-
usta sunnudag kl. 20. Hjörtur Magni Jó-
hannsson leiðir guðsþjónustuna. Fjölbreytt
tónlist. Allir velkomnir.
ÁRBÆJARKIRKJA: Messuheimsókn úr
Dölum. Sr. Óskar Ingi Ingason prédikar og
sr. Þór Hauksson þjónar fyrir altari. Ritning-
arlestrar og almennar kirkjubænir eru í
höndum leikmanna.Viljum við hvetja Dala-
menn nær og fjær og Árbæinga til að koma
og eiga góða stund saman í kirkjunni og á
eftir til að þiggja léttar veitingar í boði sókn-
arnefndarinnar í Árbæjarsöfnuði.
BREIÐHOLTSKIRKJA: Messa kl. 11. Sr.
Haraldur M. Kristjánsson prófastur í Vík í
Mýrdal prédikar. Prestur sr. Gísli Jónasson.
Organisti Bjartur Logi Guðnason.
DIGRANESKIRKJA: Messuheimsókn af
Héraði í tilefni kirkjudaga kl. 11. Austfirð-
ingar sérstaklega velkomnir. Prestar, kór
og organisti austfirðinga á Héraði annast
helgihald. Léttar veitingar í safnaðarsal eft-
ir messu (www.digraneskirkja.is). Kvöld-
messa í kapellu kl 20. Prestur sr. Magnús
B. Björnsson. Organisti Kjartan Sigurjóns-
son. Kór Digraneskirkju, A-Hópur.
FELLA- OG HÓLAKIRKJA: Helgistund kl.
20. Prestur sr. Svavar Stefánsson, organ-
isti Lenka Mátéova. Dagskrá Fella- og Hóla-
kirkju í tengslum við Kirkjudaga: Laugar-
daginn 25. júní: Pílagrímsganga. Mæting í
kirkjunni kl. 10 árdegis. Eftir stutta kynn-
ingu og helgistund verður gengið sem leið
liggur að Hallgrímskirkju. Þangað verður
komið síðdegis en gönguhraði ræðst að
mestu af þreki þess sem hægast fer! Píla-
grímsganga er æfing í samstöðu. Allir vel-
komnir. Klæðist eftir veðri og verið í góðum
gönguskóm. Kynnisferð í fjórar kirkjur:
Fella- og Hólakirkju, Breiðholtskirkju, Há-
teigskirkju og Dómkirkjuna. Farið verður
með rútu frá Hnitbjörgum, safni Einars
Jónssonar, kl. 11:00 og komið aftur kl.
13:00.
GRAFARVOGSKIRKJA: Ólafsfjarðarsöfn-
uður heimsækir Grafarvogssöfnuð. Séra
Sigríður Munda Jónsdóttir prédikar, séra
Elínborg Gísladóttir og séra Lena Rós
Matthíasdóttir þjóna fyrir altari. Kirkjukór
Grafarvogs og Ólafsfjarðarkirkju leiða
söng. Organisti: Hörður Bragason.
HJALLAKIRKJA: Messa kl. 11. Ferming.
Fermdir verða Sólon Kristinn Árnason og
Þorgils Freyr Gunnarsson. Sr. Íris Kristjáns-
dóttir og sr. Guðmundur Karl Brynjarsson,
sóknarprestur í Lindaprestakalli, þjóna. Sr.
Magnús Magnússon, sóknarprestur á
Skagaströnd, prédikar. Félagar úr kór kirkj-
unnar syngja og leiða safnaðarsöng. Org-
anisti Jón Ólafur Sigurðsson. Við minnum á
bæna- og kyrrðarstund á þriðjudag kl. 18
(sjá einnig á www.hjallakirkja.is).
KÓPAVOGSKIRKJA: Messa kl. 11. Fermd-
ur verður Alfreð Guðnason, sem býr í Dan-
mörku; Sunnubraut 6, Kópavogi. Sr. Ægir
Fr. Sigurgeirsson sóknarprestur prédikar
og þjónar fyrir altari. Félagar úr Kór Kópa-
vogskirkju syngja og leiða safnaðarsöng.
Organisti Þóra Vigdís Guðmundsdóttir.
Bæna- og kyrrðarstund þriðjudag kl.
12:10.
LINDASÓKN í Kópavogi: Sameiginleg
guðsþjónusta Linda- og Digranessafnaða í
Digraneskirkju kl. 20.
SELJAKIRKJA: Guðsþjónusta er kl. 16 í
Skógarbæ. Sr. Gísli Jónasson setur Aase
Gunn Guttormsen í embætti djákna á veg-
um Skógarbæjar og Seljakirkju. Prestur er
sr. Valgeir Ástráðsson. Organisti er Jón
Bjarnason. Kvöldguðsþjónusta er kl. 20.
Altarisganga. Sr. Valgeir Ástráðsson pré-
dikar. Organisti er Jón Bjarnason.
ÍSLENSKA KRISTSKIRKJAN: Samkoma
kl. 20. Mikil lofgjörð og fyrirbænir. Friðrik
Schram prédikar. Þáttur kirkjunnar „Um
trúna og tilveruna“ verður sýndur á Omega
kl. 14.
BOÐUNARKIRKJAN, Hlíðasmára 9, Kóp:
Samkomur alla laugardaga kl. 11:00.
Bænastund alla miðvikudaga kl. 20:00.
Biblíufræðsla allan sólarhringinn á Útvarp
Boðun FM 105,5. Allir alltaf velkomnir.
HJÁLPRÆÐISHERINN: Sunnudagur: Sam-
koma kl. 20. Umsjón Miriam Óskarsdóttir.
James Morris talar. Gospelsöngvarar frá
Keflavíkurvelli syngja.
FÍLADELFÍA: Almenn samkoma kl. 16:30.
Ræðum. Samúel Ingimarsson. Gospelkór
Fíladelfíu leiðir lofgjörð. Allir eru hjartan-
lega velkomnir. Bænastundir á miðviku-
dagskvöldum kl. 20:00. Bænastundir alla
virka morgna kl. 07-08. filadelfia@gospel-
.is, www.gospel.is. Ath! Hægt er að horfa á
beina útsendingu á www.gospel.is eða
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Bæjarkirkja, Borgarfjarðarsýslu.
Guðspjall dagsins:
Jesús kennir af skipi.
(Lúk. 5.)
UMRÆÐAN
Kvenkynsnafnorðið ávirð-ing merkir samkvæmtÍslenskri orðabók ‘yf-irsjón, misgerð’ enda
leitt af sagnarsambandinu e-m
verður e-ð á. Meistari Jón Vídalín
segir t.d.: hinn bakmálugi fiskar í
annarra ávirðingum. Í dæmasafni
Orðabókar Háskólans er einnig að
finna merkinguna ‘last’ frá miðri
20. öld: segja e-ð e-m til ávirðingar.
Í nútímamáli er merkingin ‘ásökun’
algeng, t.d.: skrifa að beiðni hennar
greinargerð með ávirðingum gegn
sóknarprestinum (Mbl. 28.4.05);
ávirðingar voru bornar á skóla-
meistarann (26.4.05) og í mörgum
þeim ávirðingum sem gagnaðilar
… hafa borið á málshefjanda (Mbl.
28.4.05). Hér er greinilega um nýja
merkingu að ræða.
Í 13. pistli var vikið að ofnotkun
forsetningarinnar vegna. Með of-
notkun er átt við að hún er látin
vísa til ýmiss konar tengsla þar
sem aðrar forsetningar eru venju-
lega notaðar. Þetta er best sýnt
með dæmum, innan hornklofa er
sýnd málbeiting sem samræmist
málvenju: iðgjöld vegna ársins
2004 [fyrir árið 2004]; greinargerð
vegna þróunar [um þróun] verð-
bólgu (Fréttabl. 20.2.05); deilur
sem nú standa yfir vegna nýtingar
[um nýtingu] á norsk-íslensku síld-
inni (Mbl. 4.5.05); Þverpólitísk
samstaða er meðal sveitarstjórn-
armanna vegna samgönguáætl-
unar [um samgönguáætlun] þeirr-
ar sem … (blaðið 6.5.2005); Það var
erfitt að komast áfram á hestbaki
vegna líkanna [fyrir líkunum]
(Fréttabl. 14.5.05); verða fyrir von-
brigðum vegna e-s [með e-ð] (Mbl.
21.2.05); greiða hluthöfum x millj-
ónir vegna arðs [í arð] (Útv.
13.1.04); hafa samráð vegna e-s
[um e-ð] (Frétt 1.8.03) og fréttir
vegna seinasta máls [af seinasta
máli] (Mbl. 20.6.03). Af dæmunum
má sjá að forsetningin vegna er lát-
in samsvara fjölmörgum forsetn-
ingum, m.a. fyrir, með, um, í og af.
Sumum kann að finnast þægilegt
að geta gripið til slíkrar ‘ofur-
forsetningar’, líkt og with í ensku,
en flestir hljóta þó að vera sam-
mála um að slík málbeiting ber vott
um málfátækt.
Forsetningin fyrir getur vísað til
tíma en stýrir þá þolfalli. Það er því
ekki rétt að segja: Gríðarleg
spenna ríkir fyrir þessum leik
(Fréttabl. 10.4.05). Hér kann að
gæta áhrifa frá orðasambandinu
hafa áhuga fyrir e-u en réttara er
þó að hafa
áhuga á e-u.
Sagnarsam-
bandið e-ð dugir
fyrir e-u vísar til
þess er ‘e-ð (oft
peningar)
hrekkur til’, t.d.:
Þúsundkallinn
dugir fyrir níu
lítrum af bens-
íni. Hins vegar gengur hvorki að
segja þrípútt mundi duga fyrir
sigrinum ‘til sigurs’ (Mbl. 22.3.05)
né Braust inn fyrir efnum ‘eftir
efnum; til að stela efnum’
(Fréttabl. 11.5.05).
Sagnarsambandið gangast við
e-u merkir ‘viðurkenna e-ð’, t.d.:
gangast við barni ‘viðurkenna fað-
erni’ og gangast við sekt sinni/broti
sínu ‘viðurkenna sekt sína/brot
sitt’. Sagnarsambandið ganga að
e-u er allt annarrar merkingar.
Það getur t.d. merkt ‘samþykkja,
fallast á’ [aðgengilegur], t.d.: Hann
gekk að tilboðinu/öllum kröfum.
Ekki gengur að rugla þessum sam-
böndum saman eins og gert er í eft-
irfarandi dæmi: félagið var ekki
reiðubúið að gangast við kröfum J.
(Fréttabl. 22.4.2005).
Orðasambandið rasa fyrir/(um)
ráð fram ‘flýta sér um of/meira en
skynsamlegt er’ er algengt í fornu
máli. Í Laxdæla sögu segir t.d.:
Hreystimannlega er slíkt mælt en
þó er ráðlegra að rasa eigi fyrir ráð
fram. Myndin með fyrir er einhöfð
fram á síðari hluta 19. aldar en þá
skýtur upp afbrigðinu rasa um ráð
fram og er það trúlega myndað
með hliðsjón af samböndum eins
og flýta sér um of. Af sama meiði er
orðasambandið fara að öllu af ras-
anda ráði. Í nútímamáli virðist
yngra afbrigðið býsna algengt:
Rasið ekki um ráð fram á hálli
braut fordómanna (Mbl. 14.5.05).
Umsjónarmaður telur að þeir sem
vilja vanda mál sitt hljóti að kjósa
upprunalegu myndina (rasa fyrir
ráð fram ‘ana lengra en skyn-
samlegt getur talist’) og eftirláti
öðrum að rasa um ráð fram.
Úr handraðanum
Orðasambandið oft og tíðum er
kunnugt frá 16. öld og í þessari
mynd hefur það lengstum verið
notað. Tímaþágufallið tíðum stend-
ur hér sem atviksorð, líkt og
löngum og stundum. Í nútímamáli
er allalgengt að nota myndina oft á
tíðum og virðist myndin tíðum þá
skilin sem þgf.flt. af tíð, kvk., t.d.:
enda [eru] pistlarnir oft á tíðum
beittir og skemmtilegir (Mbl.
12.2.05); sóknarleikurinn [hefur]
verið slakur oft á tíðum (Mbl.
4.5.05) og Spjall um veðrið, íþróttir
og fræga fólkið er kannski oft á tíð-
um harla innihaldsrýrt (Mbl.
26.4.05). Slík málnotkun getur ekki
talist til fyrirmyndar enda ekki í
samræmi við uppruna. — Umsjón-
armaður hefur um langt skeið safn-
að slíkum dæmum og hefur hann
einungis rekist á eitt dæmi um oft á
tíðum frá 19. öld, öll önnur eru frá
20. öld eða úr nútímamáli.
Orðasam-
bandið rasa
fyrir/(um) ráð
fram ‘flýta sér
um of/meira en
skynsamlegt
er’ er algengt í
fornu máli.
jonf@hi.is
ÍSLENSKT MÁL
Jón G. Friðjónsson 54. þáttur
ÞAÐ ER gleðiefni að bæj-
arstjórn Seltjarnarness skuli hafa
stigið fram fyrir skjöldu og gefið
bæjarbúum kost á að velja um út-
færslu skipulags á
Hrólfsskálamel.
Miklu skiptir að vel
takist til því hönnun
svæðisins verður ráð-
andi um framtíð-
arásýnd bæjarfélags-
ins.
Kosið verður um
tvær tillögur. Hafa
þær verið kynntar
bæjarbúum, en ein-
ungis með flat-
armálsteikningum og
í magntölum. Kynn-
ingin gefur mjög ein-
falda mynd, sem
hvergi nægir til að glöggva sig á
starfrænum og fagurfræðilegum
áhrifum þessara gjörólíku til-
lagna.
Því ætla ég að biðja lesendur
að koma með mér í stutta skoð-
unarferð. Byrjum á tillögu H
(íþróttavöllur á Hrólfsskálamel).
Á horni Nesvegar og Suður-
strandar mun rísa 4–6 hæða fjöl-
býlishús og er það hús sameig-
inlegt báðum valkostum. Hönnun
hússins á að verða sem glæsileg-
ust og mynda kennileiti fyrir Sel-
tjarnarnes. Horfum áfram eftir
Suðurströnd. Þar mætir auganu
annar húsgafl og ná báðir gafl-
arnir niður undir gangstétt. Við
komum nær og horfum inn á milli
þessara húsgafla. Hér rísa tvö
samhliða fjölbýlishús, sem teygja
sig vestur að lóð Mýrarhúsaskóla.
Milli húsanna myndast eins konar
gjá með töluverðri skuggamynd-
un. Sjónfæri er yfir gjána inn í
íbúðir andbýlinga.
Áfram höldum við ferðinni.
Handan við syðra fjölbýlishúsið
tekur við ríflega
fimm metra há girð-
ing og 20 metra há
flóðljósamöstur. Þeg-
ar við komum nær og
kíkjum inn fyrir girð-
inguna sést gervi-
grasvöllurinn lang-
þráði; á annan
kantinn næstum inni
í garði fjölbýlishúss,
hinum megin er
íþróttamiðstöðin, og
milli vallarins og
skólalóðar Mýró allt
að þriggja metra hár
veggur. Hægra meg-
in er tenging við skólalóðina,
hluti af leiksvæði skólabarna, en
er í raun pallar niður á völlinn.
Lækkunin svarar til ríflega einn-
ar íbúðarhæðar. Varla mjög not-
endavinsamlegt leiksvæði fyrir
lítil börn.
Þetta stingur í augun og minn-
ir landnotkun frekar á Tokyo eða
New York.
Þarf endilega að fara með land-
ið okkar á þennan hátt?
Við flýtum okkur í burtu til að
hvíla augun, en höfum ekki farið
langt þegar rekist er á þrjú fjöl-
býlishús á útivistarsvæðinu neðan
Valhúsaskóla, það vestasta í
kantinum á græna svæðinu.
Snúum okkur þá að tillögu S.
Hún gerir ráð fyrir íþróttavelli
þar sem völlurinn er nú. Húsið á
horni Nesvegar og Suðurstrandar
er það sama og í fyrri tillögunni.
En við tekur það sem ræður úr-
slitum í mínum huga. Grænt
svæði, fallega formað fjölbýlishús
og annað þar fyrir aftan. Um-
hverfi húsanna er opið og liggur
göngustígur þar um sem tenging
við aðliggjandi íbúðahverfi og
grænu svæðin handan við. Skóla-
lóðin stækkar í alvöru fyrir börn-
in (um tæpa 800 m² samanborið
við 450 m² í tillögu H), rýmra er í
kringum íbúðir aldraðra og
íþróttamiðstöðina, hönnunin er í
takt við ímynd okkar ágæta bæj-
arfélags.
Íþróttavöllurinn er á sínum
stað, en lækkaður. Rúmt er um
völlinn og tækifæri til að hanna
umhverfi hans fallega, leggja
jafnvel upphitaða skokkbraut
(ekki endilega 400 metra hefð-
bundna braut) um svæðið, sem
yrði ekki bara nýtt af skokkurum
heldur líka íþróttamönnum og
viðskiptavinum aðliggjandi lík-
amsræktarstöðvar.
Góð hönnun, fagurfræði í fyr-
irrúmi og skynsemi einkenna síð-
ari tillöguna, tillögu S.
Ágætir Seltirningar. Ykkar er
valið.
Fagurfræði, skipulag
og skynsemi
Ingunn Benediktsdóttir
fjallar um skipulagsmál
á Seltjarnarnesi ’Góð hönnun, fagur-fræði í fyrirrúmi og
skynsemi einkenna síð-
ari tillöguna, tillögu S. ‘
Ingunn
Benediktsdóttir
Höfundur er glerlistakona
og býr á Seltjarnarnesi.