Morgunblaðið - 04.09.2005, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 4. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
fleiri. Ungt fólk þarf að geta fengið
góða ráðgjöf um getnaðarvarnir án
nokkurra hindrana,“ segir hún.
„Ýmsir múrar geta verið til staðar
í samskiptum á milli unglinga og for-
eldra. Strákar virðast hafa þá sann-
færingu að þungun sé alvarlegur
hlutur. Á sama tíma virðast þeir til-
búnir að taka sjensinn og telja til
dæmis að smokkurinn dragi úr
ánægju kynlífsins. Ákveðnir þættir í
afstöðu þeirra gætu bent til að þeir
fái ekki jafnmikinn stuðning og
stelpurnar frá vinum og foreldrum.
Foreldrar stúlknanna virtust sam-
kvæmt könnuninni vita betur um það
hvort þær notuðu getnaðarvarnir og
ræða frekar málin. Rannsóknin
sýndi að stúlkur voru líklegri til að
nota getnaðarvarnir ef foreldrar
vissu um notkun þeirra, segir Sóley.“
Óöruggt tímabil eftir að kynlíf hefst
„Annað sem sagði fyrir um notkun
getnaðarvarna var hversu mikið mál
unglingunum þótti að gera ráðstaf-
anir varðandi þær. Maður þarf að
hugsa um það fyrirfram hvernig
maður ætlar að verja sig í kynlífinu.
Ætlar maður að nota smokk eða
ekki? Það þarf að kaupa hann og
eiga. Ef ætlunin er að nota pilluna
þarf stúlkan að vera búin að fara til
læknis og fá lyfseðil. Það er kannski
einmitt þessi þáttur sem er einn sá
erfiðasti varðandi ungt fólk og
ábyrgð í kynlífinu,“ segir Sóley og
bendir á að ungt fólk lifi oft kynlífi í
einhvern tíma áður en það geri
nokkrar raunhæfar ráðstafanir til að
verja sig.
„Það er tímabil sem getur verið
mjög óöruggt, til dæmis áður en
byrjað er að nota smokk eða smokk-
urinn er einungis notaður öðru
hvoru. Margir fara í gegnum heil-
mikið áhættutímabil meðan þeir eru
að stíga sín fyrstu skref í kynlífi og
þá verða margar stúlkur ófrískar,“
segir hún.
Vandræðalegt að kaupa smokka
Sóley bendir á að unglingar hér á
landi byrji snemma að stunda kynlíf
Kynheilbrigðisþjónusta nefnist á
ensku Sexual and Reproductive
Health Services og er veitt til að
stuðla að kynheilbrigði fólks – það
er að segja heilbrigðu kynlífi og því
að fólk geti eignast börn þegar það
ætlar sér.
Kynheilbrigðisþjónusta tekur
meðal annars til fræðslu og ráð-
gjafar um þungun, getnaðarvarnir
og kynsjúkdóma. Hún getur líka
náð utan um almennar upplýsingar
um kynlíf, um foreldrahlutverk og
meðgöngu. Í lögum sem sett voru
á Alþingi fyrir þrjátíu árum segir að
gefa skuli fólki kost á ráðgjöf og
fræðslu varðandi kynlíf og barn-
eignir (lög um ráðgjöf og fræðslu
varðandi kynlíf og barneignir og um
fóstureyðingar og ófrjósem-
isaðgerðir, nr. 25 22. maí 1975). Þar
er talað um „ráðgjafarþjónustu“
sem veitt skuli á heilsugæslu-
stöðvum og sjúkrahúsum.
Að sögn Sóleyjar er slík ráðgjöf,
með þarfir ungs fólks sérstaklega í
huga, einungis í boði á nokkrum
stöðum og þá sérstaklega á höf-
uðborgarsvæðinu. Kynheilbrigð-
isþjónusta á Íslandi er því að henn-
ar mati á frumstigi. Í
nágrannalöndunum hefur víða verið
lögð mikil áhersla á slíka þjónustu
og hún verið starfrækt í áratugi.
Sóley segir nauðsynlegt að þjón-
usta sem þessi sé sem víðast innan
heilsugæslustöðva. Við þróun slíkr-
ar þjónustu sé mikilvægt að taka
mið af sérþörfum ungs fólks.
Kynheilbrigð-
isþjónusta
á frumstigi
ORÐIÐ hefur mikil breyting á mati
fólks á verðmæti skóga á undan-
förnum 30 árum. Áður fyrr fólst
gildi skógarins fyrst og fremst í
þeim trjáviði sem hann gaf af sér en
að undanförnu hefur vægi annarra
afurða farið sívaxandi og nýting
skóga orðið fjölþættari, m.a. vegna
ferðamennsku, kolefnisbindingar,
verndunar líffræðilegs fjölbreyti-
leika o.fl. Þetta kemur fram í
skýrslum sem unnar hafa verið fyrir
Norðurlandaráð og lagðar voru
fram á norrænni ráðstefnu í Nödebo
á Sjálandi dagana 29. og 30. ágúst,
undir yfirskriftinni: Gildi skógarins
fyrir nærsamfélög á Norðurlöndum.
Ráðstefnan var haldin á vegum
Norrænu ráðherranefndarinnar og
fjallaði um skógrækt og þýðingu
skóga fyrir byggðir og sveitarfélög,
jafnt í dreifbýli sem þéttbýli. Ráð-
stefnuna sóttu ráðherrar skógar-
mála á öllum Norðurlöndunum og/
eða fulltrúar þeirra. Guðni Ágústs-
son landbúnaðarráðherra fór fyrir
íslensku sendinefndinni.
Fram kom að nýskógrækt hafi
mikil margfeldisáhrif í þessum sam-
félögum ekki hvað síst vegna þess
að hún eykur verulega verðmæti
lands og fasteigna. Rætt var hvern-
ig megi efla þessa verðmætasköpun
og opna augu almennings og stjórn-
valda betur fyrir þeim miklu mögu-
leikum sem þar felast.
Mikill áhugi á Íslandi
á að auka þekju skóga
Í máli sínu á ráðstefnunni lagði
Guðni Ágústsson landbúnaðarráð-
herra áherslu á hinn mikla mun sem
er meðal Norðurlandanna með tilliti
til skógræktar og á margháttaða
þýðingu þess að rækta nýja skóga
og endurheimta skóglendi þar sem
það hefur eyðst. Þrátt fyrir skóg-
leysi Íslands er mikill áhugi hjá
stjórnvöldum og almenningi á Ís-
landi á að auka þekju skóga. Á
heimsvísu skiptir aukin nýskógrækt
miklu máli þar sem nú eyðist árlega
þrisvar sinnum stærra flatarmál
skógar en grætt er upp. Lagði
Guðni áherslu á að Norðurlöndin
gegndu forystuhlutverki í skógrækt
á heimsvísu og að á þessu sviði yrðu
þau að láta meira til sín taka. Þar
gæti reynsla Íslendinga eftir tíu
alda eyðingu skóga og jarðvegs og
einnar aldar aðgerðir til þess að
endurheimta þá verið mikilvægt
framlag á heimsvísu.
Mikil breyting á viðhorfi
til verðmætis skóga
Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra sagði við umræður á ráðstefnunni
að aukin nýskógrækt skipti miklu máli á heimsvísu.
FRÉTTIR