Morgunblaðið - 04.09.2005, Side 16

16 SUNNUDAGUR 4. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
egar við vorum að
taka Strákana okk-
ar labbaði íslenskur
knattspyrnumaður
upp að mér, sagðist
vera hommi og
þakkaði mér fyrir
að gera þessa mynd
því að hún gæti hugsanlega breytt
viðhorfi manna til samkynhneigðar
í íþróttinni og annars staðar þar
sem karlagildi eru í hávegum
höfð,“ segir Róbert Douglas, leik-
stjóri og annar handritshöfundur
kvikmyndarinnar Strákarnir okk-
ar, sem frumsýnd var á föstudag-
inn. Myndin fjallar á gamansaman
hátt um stjörnuleikmanninn Óttar
Þór, markahrók KR, sem ákveður
að koma út úr skápnum, öðrum
leikmönnum liðsins, föður sínum
sem þjálfara liðið, barnsmóður
sinni og unglingssyni, til mikillar
hrellingar.
Róbert kveðst ánægður að hafa
glatt þennan samkynhneigða
knattspyrnumann og aðra félaga
hans, í eða úr felum, en það sé þó
fyrst og fremst aukaávinningur ef
myndin leiði til einhverra slíkra
sinnaskipta innan íþróttarinnar
eða í þjóðfélaginu almennt. Hann
hafi hvorki markvisst né meðvitað
reynt að gera mynd sem stingi á
samfélagslegum kýlum. „Ég er á
móti myndum sem predika,“ segir
hann ákveðinn. „Ég vil segja góða
sögu, ekki gera sænskar vanda-
málamyndir. Mér finnst hins vegar
vanta leikna kvikmynd í fullri
lengd um samkynhneigða á Ís-
landi, og þá er ekki verra að hún
sé í léttari kantinum. Og tengist
fótbolta.“
Cantona vildi ekki
þjálfa hommalið
Raunar kom fótboltinn á undan.
Fyrsta kvikmynd Róberts í fullri
lengd, Íslenski draumurinn, sem
fékk frábæra aðsókn á íslenskan
mælikvarða og stórgóða dóma,
fjallar líka um fótbolta öðrum
þræði, þ.e. um menn sem horfa á
fótbolta og þykjast vita mikla bet-
ur en aðrir hvernig á að spila
hann. „Nú vildi ég fjalla um menn
sem spila fótbolta. Hugmyndin um
að láta aðalpersónuna vera homma
kom seinna. Ég mundi eftir að
hafa lesið frétt um hommalið í
Manchester sem vildi fá Eric
Cantona til að þjálfa sig, en hann
var of upptekinn við að sóla sig og
leika strandbolta. Hann gaf þau
svör að hugmyndir hans um þjálf-
un væru mjög kostnaðarsamar og
byggðust alfarið á stórliði í
fremstu röð og eina liðið sem
kæmi til greina í því sambandi
væri Manchester United.
Þegar þessi frétt rifjaðist upp
fyrir mér datt mér í hug að það
gæti verið skemmtilegt að fjalla
um slíkt lið, sem alfarið væri skip-
að samkynhneigðum leikmönnum.
Það eru ekki margir fótboltamenn
sem koma úr skápnum, að minnsta
kosti ekki á leikferlinum, en sam-
kvæmt rannsóknum og tölfræðinni
ætti að minnsta kosti einn hommi
að vera í hverju liði. Mér skilst
raunar að reglulega sé haldin
heimsmeistarakeppni í fótbolta
samkynhneigðra, að mig minnir í
Danmörku. Þar keppa hins vegar
ekki leikmenn úr öðrum liðum;
þeir eru ennþá í felum.“
Talið berst óhjákvæmilega að
þessu mikla karlavígi, fótboltan-
um, því þó að kvennaknattspyrna
hafi rutt sér til rúms seinustu ára-
tugi eru karllæg gildi ríkjandi í
íþróttinni. Hún þykir endurspegla
karlmennsku, þarna takist á þraut-
þjálfaðir og stæltir strákar, leiknir
með boltann og óhræddir við tækl-
anir og þrumuskot – „strákarnir
okkar“ eins og aðrir karlar kalla
þá hlýlegum rómi þegar vel geng-
ur hjá liðinu. Ekki síst eru stuðn-
ingsmenn liðanna oft á tíðum
„karlrembulegir“ í viðhorfum sín-
um og eins og Róbert bendir á
nota t.d. áhangendur liða í enska
boltanum hvert tækifæri til að
finna höggstað á leikmönnum and-
stæðinganna, þar á meðal með
glósum um karlmennsku þeirra
eða meintan skort á henni.
„Ég man bara eftir einum at-
vinnuknattspyrnumanni sem hefur
komið úr skápnum, Justin Fas-
hanu, og hann var strax seldur frá
liðinu,“ segir Róbert. „Hann var
fyrsti atvinnuknattspyrnumaður-
inn í Bretlandi sem kom út úr
skápnum. Margir lofuðu hann fyrir
hugrekki en innan knattspyrnu-
heimsins gegndi öðru máli, þar
mætti hann útskúfun og fjand-
skap.“
Til upprifjunar má geta þess að
Justin Fashanu hóf að leika með
breska fótboltaliðinu Norwich City
árið 1978 og sló fljótlega í gegn.
Einkum þótti minnisstætt mark
sem hann skoraði gegn Liverpool,
þegar síðarnefnda liðið tapaði 5-2
fyrir Norwich City. Hann var
fyrsti þeldökki leikmaðurinn í fót-
boltasögu landsins til að vera verð-
lagður á eina milljón punda, þegar
Brian Clough, framkvæmdastjóri
Nottingham Forest, keypti hann
til liðsins árið 1980. Fashanu var í
gagnkynhneigðu sambandi á þess-
um tíma en tók fljótlega að kynna
sér tilveru samkynhneigðra í Nott-
ingham og fann sig þar heima.
Þegar Clough uppgötvaði kyn-
hneigð hans var hann tafarlaust
rekinn úr liðinu. Fashanu hélt hins
vegar áfram að mæta á æfingar
uns Clough kallaði til lögregluna
til að vísa honum frá leikvangi liðs-
ins.
Fashanu lék um tíma með Notts
County eftir þetta en þar meiddist
hann á hné og þótti ekki burðugur
leikmaður eftir það. Hann var lát-
inn spreyta sig með liðum á borð
við Manchester City, West Ham
og Newcastle, en meiðslin gerðu
honum ófært að spila áfram. Fas-
hanu bjó eftir það um tíma í
Bandaríkjunum og Kanada, þar
sem hann vonaðist til að endurlífga
fótboltaferil sinn samfara því að
hann rak bar fyrir samkynhneigða.
Þau áform runnu í sandinn og
hann sneri aftur til Englands árið
1989 og ári síðar upplýsti hann op-
inberlega um kynhneigð sína.
Hann varð samstundis forsíðumat-
ur slúðurblaðanna og ekki síður
vöktu athygli fullyrðingar hans um
að hann hefði átt í kynferðissam-
böndum við ótilgreinda breska
þingmenn. Hann flutti aftur til
Bandaríkjanna nokkrum árum síð-
ar, í kjölfar misheppnaðra við-
skiptaævintýra. Hann þjálfaði ný-
stofnað fótboltalið í Maryland-ríki
en hélt í skyndingu til Englands
vorið 1998, með handtöku vofandi
yfir sér eftir að sautján ára piltur
ásakaði hann um að hafa misnotað
sig kynferðislega. Nokkrum vikum
síðar fannst hann látinn í bíla-
geymslu í London, og var úrskurð-
að að um sjálfsvíg hefði verið að
ræða, þótt sumir efuðust um að þá
skýringu. „Hann fékk svakalega
útreið,“ segir Róbert. „Bróðir
hans, knattspyrnumaðurinn John
Fashanu, fyrirgaf honum til dæmis
ekki kynhneigð hans og þeir
ræddu ekki saman um árabil. John
var síðar meir dæmdur í ævilangt
bann fyrir að hagræða úrslitum
leikja og stunda veðmálasvindl.
Menn fyrirgáfu honum hins vegar
þessa starfsemi, en öðru máli
gegndi um Justin, er fékk trúleg-
ast aldrei uppreisn æru í breska
fótboltanum.“
Háalvarlegt drama vond hugmynd
Róbert tiltekur annað dæmi um
að kaldur hrollur hafi farið um fót-
boltamenn, þegar framkvæmda-
stjóri ítalska liðsins Perugia, Luc-
iano Gaucci, tilkynnti sumarið 2003
að hann hygðist finna knatt-
spyrnukonu til að spila með liðinu,
og gera Perugia þannig fyrsta liðið
í heiminum þar sem konur og karl-
ar léku samhliða á vellinum. „Kon-
ur hafa sama rétt og karlar,“ sagði
Gaucci kokhraustur við það tæki-
færi. „Það kom hvergi fram í
reglum ítalska boltans að konur
mættu ekki keppa í sama liði og
karlar,“ segir Róbert. „Gaucci ætl-
aði síðan að festa kaup á aðal-
stjörnu bandaríska kvennaliðsins í
fótbolta, en rétt áður en þau við-
skipti fóru fram var reglunum
breytt þannig að ómögulegt var að
hafa blönduð lið. Þetta var bylting-
arkennd hugmynd, en næstum
óbærileg tilhugsun fyrir þá sem
hafa varið þetta karlavígi frá alda-
öðli. Því þó að það séu fordómar
hvarvetna er vissulega ýtt undir
þá í fótboltaheiminum.“
En þrátt fyrir alvarlegar hliðar
á efninu segir Róbert aldrei hafa
komið til greina að sniðganga
skopið. „Við skoðuðum þessa hug-
mynd út frá ýmsum hliðum, en
komumst snemma að þeirri nið-
urstöðu að það væri vond hug-
mynd að gera háalvarlegt drama
um mann sem er að koma úr
skápnum. Þetta er þó ekki
Ævintýri Robba
í bíó- og boltalandi
Strákarnir okkar er fyrsta
leikna íslenska kvikmyndin
í fullri lengd um samkyn-
hneigða á Íslandi, auk þess
að vera trúlega ein fyrsta ef
ekki alfyrsta leikna kvik-
myndin í heiminum um fót-
boltalið sem eingöngu er
skipað hommum. Sindri
Freysson settist niður með
leikstjóranum Róberti
Douglas og uppgötvaði ým-
islegt sem hann vissi ekki
um m.a. homma í knatt-
spyrnu, Mars uppi á Kjal-
arnesi og teiknimynda-
persónuna Robba.
Morgunblaðið/RAX
Róbert Douglas horfði barnungur á heiminn í gegnum tökuvél og fagnar nú þriðju leiknu mynd sinni í fullri lengd.
’Við ætluðum okkurheldur aldrei að vera
kurteisir við nokk-
urn mann, en þó
ekki reyna að ganga
fram af fólki.‘
Róbert við tökur á Strákunum okkar með viðeigandi kröfuspjald að baki sér.