Morgunblaðið - 22.09.2005, Síða 45

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. SEPTEMBER 2005 45
MENNING
SÝNINGIN er þrískipt. Í einu rým-
inu sitja sex litlar verur úr plastleir á
stórum lágum stöpli og ein uppi á
rauðmáluðum vegg. Verurnar eru
gerðar úr plastleir, naktar og hár-
lausar með blá augu eins og þær sem
við höfum séð áður en þær eru ekki
lengur kynlausar þar sem karlver-
urnar hafa viðeigandi kynfæri og
kvenverurnar brjóst.
Í öðru rými má sjá á stórum og
hærri stalli litla og umkomulausa
veru í fósturstellingum. Ekki er
hægt að sjá kyn verunnar en hún
liggur í skjannabjörtu flúorljósi í
skjannahvítu rými. Ekki einungis
eru veggirnir hvítir heldur er gólfið
lakkað hvítt og úr loftinu hanga hvít-
máluð tré sem gefa tilfinningu fyrir
einhverjum lífrænum en sótthreins-
uðum ferlum. Einkennileg köld feg-
urð er í verkinu, heilög upphafning
og hreinleiki sem minnir á nútíma-
væðingu, tæknilíf eða tæknidauða.
Allt aðra tilfinningu má síðan finna
í þriðja rýminu þar sem rauð ljósa-
pera varpar daufu ljósi á rauðmálaða
trjágrein sem hangir úr loftinu. Nú
er tengingin við æðar og blóðrás
áberandi sem er undirstrikað með
óræðu hljóðverki í rökkvuðu þröngu
rými. Áhorfandinn er kominn aftur í
móðurkvið og upplifir hina mállausu
kóru og er þannig innlimaður inn í
verkið sem ein af verum þessarar
innsetningar. Fyrir utan þessar tvær
áhugaverðu andstæður lífsumhverfis
og þær hugrenningar sem skapast
við skoðun þeirra þá leitar hugurinn
aftur í „margmennið“, í salnum sem
var fyrst nefndur, að samfélaginu
milli þessara vera eða manna sem
hefur myndast. Hvað hefur breyst
við að verurnar eru ekki lengur kyn-
lausar, skiptir kynið máli og hver
horfir á hvern?
Guðrún Vera hefur tekið skrefið
frá hinu frumspekilega til frumstigs
félagslegrar mótunar, samskipta
sem byrja á áhuga veranna á hvert
öðru og kristallast í því hver horfir á
hvern. Með þessu gefur listakonan
áhorfandanum miklu meira svigrúm
til allavega túlkunar og hugleiðinga
þar sem hið félagslega stendur
reynsluheimi samtímans nær en hið
háleita óræða og goðsögulega. Það
má segja að hún gefi færi á sér, til-
efni til að skoða þetta litla samfélag
sem speglun við okkar eigið hvort
heldur sem við staðsetjum það í for-
sögulegum tíma, okkar tíma framtíð
eða ímynduðum tíma. Áhorfandinn
setur sig í mannfræði eða fé-
lagfræðistellingar og reynir að átta
sig á hvaða sögu megi lesa út úr
þessum byrjunarsamskiptum hóps-
ins, draga ályktanir af augnaráðinu
einu um hverjir komi auga á „sann-
leikann“, hvar áhuginn liggur og
mögulega þróun valdatengsla tengda
þekkingu. Sannleikurinn virðist í
þessu tilfelli vera veran sem hefur
yfirsýnina sem situr hátt uppi og
horfir hugsandi á hópinn. Það gæti
verið guð, skapari, leiðtogi eða líf-
fræðilegur forveri hópsins. Í þessu
ljósi er áhugavert að af þremur karl-
kynsverum horfa tvær upp til ver-
unnar, hafa tekið eftir henni og ann-
ar sýnir undrun í svipnum. Þriðji
karlinn horfir dáleiddur á eina kven-
veru sem er sú í hópnum sem mest
svipar til kvenímyndar samtímans.
Hún fínleg, situr í kvenlegri stöðu og
er bein í baki. Hún afturámóti sér
bara þann karlinn sem mænir á hina
háleitu veru. Þarna er kominn ein-
hver þrí- eða ferhyrningur sem
teiknar ákveðna línu í rýmið ekki
ósvipað og endurreisnarmálverkin
virka sum. Tvær konur eru eftir í
myndinni, önnur er þunglyndisleg,
krýpur og klemmir saman fætur,
virðist ekki ná neinum tengslum við
hópinn og horfir inn í sig. Hin sem er
staðsett í miðju rýminu virðist hafa
tekið eftir henni og er eina veran
sem virðist ætla að standa upp og
gera eitthvað. Hún er líka eina kven-
veran í hópnum sem er í líkamsstöðu
þar sem sköp hennar gætu sést. Hins
vegar hefur listakonan ákveðið að
hafa engin sköp á þessari veru, hún
er slétt að neðan eins og barbídúkka.
Þetta er svolítið áhugavert í ljósi
þess að karlverurnar hafa raunsæis-
lega sköpuð kynfæri og eru í stell-
ingum sem gefa til kynna algera af-
slöppun gagnvart þeim. Því má segja
að líkamstjáningin sem listakonan
gefur verunum sé merkingarbær
hvað varðar þennan hóp og einnig
okkar eigið samfélag. Ef veran há-
leita væri karlkyns þá gæti maður
freistast til að lesa út úr þessari
mynd endurspeglun vestrænnar
samfélagsgerðar en við athugun
kemur í ljós að upphafna veran er
kvenkyns. Hún gæti verið gyðja, for-
móðir, leiðtogi eða spásýn. Það
furðulega er að það breytir allri
myndinni sem segir okkur að goð-
sögulegur bakgrunnur skiptir miklu
máli í veruleikasýn okkar og tekur
þátt í hinni flóknu mynd samskipta
okkar þar sem kyngervi og kyn spila
stóra rullu í hugmyndafræði okkar
og þekkingu. Ég gæti trúað að það
mætti raða þessari senu upp á marga
ólíka vegu og sjá samt alltaf nýja sýn
á samhengið eða möguleika þess.
Það áhugaverða er að Guðrún
Vera fjallar um málefni sem hljóta að
vekja áhuga, um hina ósýnilegu
þræði sem liggja til grundvallar sam-
félagsmótun. Sýningin er ákaflega
metnaðarfull og vel sett upp og að
mínu mati tímamótasýning hvað
varðar fagurfræði samskipta og fé-
lagsmótunar.
Kerfi og reynsluheimur
MYNDLIST
Listasafn Reykjavíkur
Hafnarhús
Sýningin stendur til 30. des.
Opið alla daga frá kl. 11–17.
Guðrún Vera Hjartardóttir
„Velkomin í mannheima“
Morgunblaðið/Ásdís
„Sýningin er ákaflega metnaðarfull og vel sett upp og að mínu mati tímamótasýning hvað varðar fagurfræði sam-
skipta og félagsmótunar,“ segir Þóra Þórisdóttir m.a. um sýningu Guðrúnar Veru Hjartardóttur í Hafnarhúsinu.
Þóra Þórisdóttir
TÍU ár verða á morgun liðin frá stofnun Snorrastofu í
Reykholti og verður dagskrá af því tilefni flutt í hús-
næði stofnunarinnar, sem hefst kl. 20. Bergur Þor-
geirsson, forstöðumaður Snorrastofu, segir að á þessu
tímabili hafi starfsemin stöðugt verið að eflast og von-
ast sé til að hún nái að treysta sig enn betur í sessi á
komandi árum. Snorrastofa er sjálfseignarstofnun,
sem bæði er rekin fyrir framlög hins opinbera og
einkaaðila. Skipulagsskrá sú sem liggur til grundvallar
starfseminni var samþykkt af ríkisstjórn Íslands 1995
og undirrituð 23. september það ár.
Samkvæmt henni er Snorrastofu ætlað að kynna nor-
ræna sögu og bókmenntir sem tengjast Snorra Sturlu-
syni. Henni er einnig ætlað að kynna sögu Reykholts og
Borgarfjarðar sérstaklega.
Dagskrá verður sem hér segir: „Snorrastofa í fortíð,
nútíð og framtíð“. Bergur Þorgeirsson, forstöðumaður
Snorrastofu.
Minningarfyrirlestur um Snorra Sturluson: „Illt og
gott hjá ásum – og Snorra“. Vésteinn Ólason, for-
stöðumaður Stofnunar Árna Magnússonar á Íslandi.
Eygló Dóra Davíðsdóttir leikur á fiðlu.
Í upphafi munu Bjarni Guðmundsson, formaður
stjórnar Snorrastofu, og Guðlaugur Óskarsson, for-
maður sóknarnefndar, flytja stutt ávörp.
Að dagskrá lokinni er gestum boðið upp á veitingar í
tilefni dagsins í Safnaðarsal Reykholtskirkju.
Snorrastofa fagnar 10 ára afmæli
Morgunblaðið/Golli
Snorrastofa er til húsa í Reykholti.