Morgunblaðið - 07.10.2005, Síða 18
18 FÖSTUDAGUR 7. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Washington. AFP. | Bandaríska öld-
ungadeildin samþykkti í fyrradag að
banna bandarískum hermönnum að
pynta og niður-
lægja fanga og
ítrekaði þá
skyldu þeirra að
fara í einu og öllu
eftir fyrirliggj-
andi reglum um
meðferð stríðs-
fanga. Hugsan-
legt er, að
George W. Bush,
forseti Banda-
ríkjanna, beiti neitunarvaldi sínu
gegn samþykktinni.
Fyrsti flutningsmaður tillögunnar
var John McCain, öldungadeildar-
þingmaður repúblikana í Arizona,
og var hún samþykkt með miklum
meirihluta, 90 atkvæðum gegn níu.
Var hún viðauki við frumvarp
stjórnarinnar um fjárlög hersins,
400 milljarða dollara. Fyrir at-
kvæðagreiðsluna hafði Scott
McClellan, talsmaður Bush, sagt, að
yrði tillaga McCains samþykkt,
kynni forsetinn að beita neitunar-
valdi gegn fjárheimildum hersins í
heild. Sagði hann, að í fyrirliggjandi
lögum væri bannað að fara illa með
fanga en viðaukinn myndi „binda
hendur forsetans sem yfirmanns
heraflans í hryðjuverkastríðinu“.
McCain, sem var á sínum tíma
fangi Norður-Víetnama í fimm ár,
sagði það óþolandi, að bandarískir
hermenn þyrftu að velkjast í ein-
hverjum vafa um hvað væri rétt eða
rangt.
„Við krefjumst þess, að þeir afli
upplýsinga frá föngum án þess þeim
sé sagt hvað sé leyfilegt í því skyni.
Síðan þegar allt fer úr böndunum,
þá er þeim kennt um og þeim refs-
að.“
McCain sagði, að Ian Fishback,
kapteinn í Bandaríkjaher, hefði
hvatt hann til að fá samþykktar
skýrar reglur um meðferð stríðs-
fanga en sjálfur hafði Fishback ár-
angurslaust beðið um slíkar reglur
hjá yfirboðurum sínum í 17 mánuði.
„Myndir, sem birtar hafa verið af
misþyrmingum á föngum, hafa stór-
skaðað ímynd Bandaríkjanna. Við
verðum að lýsa því yfir frammi fyrir
öllum heimi, að sú ósvinna verði ekki
endurtekin,“ sagði McCain.
„Snýst um það
hverjir við erum“
Í bréfi til McCains, sem birt var í
The Washington Post í síðustu viku,
segir Fishback, að hann og hermenn
undir hans stjórn hafi séð er föngum
var „hótað dauða, barðir, beinbrotn-
ir, pyntaðir með ýmsum hætti, af-
klæddir, sviptir svefni og niðurlægð-
ir, bæði í Írak og Afganistan“.
„Óvinirnir, sem við berjumst
gegn, bera enga virðingu fyrir lífinu
og réttindum manna. Þeir eiga enga
samúð skilda. Þetta snýst þó ekki
um það hverjir þeir eru. Þetta snýst
um það hverjir við erum. Um það,
sem skilur okkur frá þeim,“ sagði
McCain og bætti við, að fjöldi her-
manna af öllum stigum hefði haft
samband við hann og lýst líðan sinni
og óánægju með þann blett, sem
pyntingarnar í Abu Ghraib-fangels-
inu í Írak og víðar hefðu sett á
bandaríska herinn.
Bréf frá Colin Powell
McCain las einnig upp stuðnings-
yfirlýsingu frá Colin Powell, fyrr-
verandi utanríkisráðherra. Í henni
segir hann meðal annars:
„Eftir skýlausri yfirlýsingu um
skyldur og framkomu bandarískra
hermanna verður tekið um allan
heim. Hún mun hjálpa til við að lina
þá skelfilegu ímyndar- og sam-
skiptakreppu, sem atburðirnir í Abu
Ghraib hafa valdið.“
Öldungadeildin áréttar bann
við að pynta stríðsfanga
Talsmaður Bush sagði að forset-
inn kynni að beita neitunarvaldi
gegn samþykktinni
Ein af myndunum frá Abu Ghraib-fangelsinu. Colin Powell segir að þær
hafi valdið skelfilegri „ímyndar- og samskiptakreppu“ fyrir Bandaríkin.
John McCain
LANDSFUNDI breska Íhalds-
flokksins lauk í Blackpool í gær með
því, að Michael Howard, leiðtogi
hans, hvatti flokksmenn til að fylkja
sér að baki væntanlegum eftirmanni
sínum. Einkenndist fundurinn ann-
ars af kynningu og ræðum þeirra
fimm manna, sem ætla að taka þátt í
leiðtogakjörinu. Athygli vakti slöpp
ræða David Davis, talsmanns flokks-
ins í innanríkismálum, en hann hefur
verið talinn hafa nokkurt forskot á
aðra keppinauta sína.
Í lokaræðu sinni lýsti Howard
ekki yfir stuðningi við neinn fram-
bjóðendanna en sagði, að vegna
frammistöðu þeirra allra blésu nú
nýir og ferskir vindar um flokkinn.
Sagði hann, að því hefði fylgt nokkur
áhætta að breyta þinginu í eins kon-
ar framboðsfund en það hefði komið
vel út.
Frambjóðendurnir, þeir David
Davis, David
Cameron, Kenn-
eth Clarke, Liam
Fox og sir Mal-
colm Rifkind,
fengu 20 mínútur
hver til að kynna
sig og stefnumál
sín. Þóttu þeir
Clarke og Cam-
eron, elsti og
yngsti maðurinn og báðir í vinstra
armi flokksins, standa sig mjög vel,
en ræða Davis í fyrradag olli veru-
legum vonbrigðum. Þótti hún slöpp
og illa undirbúin. Voru fjölmiðlar
samdóma um það. Davis reyndi í gær
að gera lítið úr
gagnrýninni og
sagði, að menn í
ábyrgðarstöðum
ættu „misjafnar
stundir“ og sem
flokksleiðtogi
myndi hann
áreiðanlega fá
meira að glíma
við. Hélt hann því
fram, að eftir sem áður stæði hann
best að vígi í væntanlegu leiðtoga-
kjöri. Hafa 66 þingmenn Íhalds-
flokksins nú þegar lýst yfir stuðningi
við hann en almennt er talið, að held-
ur hafi dregið úr líkum á, að hann
hreppi embættið. „Enginn annar
hefði leyft sér að vera svona leiðin-
legur,“ sagði dagblaðið The Times í
gær.
Rifkind sagði í viðtali við BBC,
breska ríkisútvarpið, að Davis hlyti
að hafa áhyggjur. „Hann var að tala
til einlægra og áhugasamra flokks-
manna og ef hann getur ekki hrifið
þá með sér, við hverju er þá að búast
af viðureign hans við Gordon Brown
næstu fjögur árin?“
Fyrsta umferðin í leiðtogakjörinu
verður 18. október næstkomandi.
Munu þá þingmenn kjósa en um þá
tvo, sem fá flest atkvæði, munu allir
flokksmenn kjósa 6. desember.
Slöpp ræða getur komið Davis í koll
Hvatt til samstöðu á lokadegi lands-
fundar breska Íhaldsflokksins
Kenneth Clarke David Davis
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
MAÐUR í bænum Tapachula í Chiapas-héraði í Mexíkó
með rúmdýnu á bakinu en þar og víðar í landinu hafa
margir orðið að flýja heimili sín vegna vatnavaxta.
Veldur því hitabeltislægðin Stan, sem var raunar felli-
bylur um stund. Að minnsta kosti 160 manns hafa farist
af völdum flóða og skriðufalla og spáð meira regni.
Flóð og skriðuföll í Mexíkó
Reuters
ÞÆR breytingar, sem hugsanlega
eru að verða á loftslagi jarðar, geta
leitt til þess, að sum dýr deyi út, þar á
meðal ýmsar farfuglategundir. Kem-
ur þetta fram í skýrslu, sem breska
stjórnin lét vinna.
Skýrslan var tekin saman vegna
ráðstefnu yfirmanna náttúruverndar-
mála í Evrópusambandinu en hún er
að hefjast í Aviemore í Skotlandi. Í
henni kemur fram, að minnkandi ís á
heimskautum, stækkun eyðimarka og
hærra hitastig sjávar séu farin að
hafa margvísleg áhrif á lífríkið. Til
dæmis hafi ferðamynstur sumra far-
fugla og annarra dýra breyst. Kom
þetta fram á fréttavef BBC, breska
ríkisútvarpsins, í gær.
Sumar tegundir, sem áður voru
einskorðaðar við suðrænar slóðir,
hegrar, skjaldbökur og fiskar af rönd-
ungaætt, eru nú að verða æ algengari
sjón á og við Bretlandseyjar og ein
vaðfuglategund, sem áður hafði vetr-
arstöðvar á vesturströndinni, hefur
nú flutt þær yfir á austurströndina.
Þá eru dæmi um farfugla, sem eru
hættir suðurferðum á haustin.
Sumar tegundir hafa fært sig norð-
ur á bóginn undan hlýnandi sjó en í
skýrslunni er bent á, að ísbirnir og
sumar selategundir eigi í fá hús að
venda haldi þróunin áfram.
Jafnvel litlar breytingar á hitastigi
sjávar geta haft alvarlegar afleiðingar
fyrir svifið í sjónum en það er að
mörgu leyti undirstaða lífkeðjunnar í
sjónum. Til þess er rakin mikil fækk-
un í ýmsum tegundum sjófugla við
Skotland en fiskurinn, sem lifði á svif-
inu, er horfinn að miklu leyti.
Vísindamenn benda á, að náttúran
hafi ávallt þurft að glíma við breyttar
aðstæður, sem sé um leið það, sem
knúið hefur þróunina. Óttast er hins
vegar, að breytingarnar nú séu of ör-
ar og því hafi mörg dýr ekki tíma til
að laga sig að nýjum heimi. Af þessum
sökum verði kannski að hugsa nátt-
úruvernd alveg upp á nýtt.
Óttast útrýmingu
dýrategunda
Talið að loftslagsbreytingar séu farn-
ar að hafa áhrif á marga farfugla
ARKITEKTASTOFA Henn-
ings Larsens í Danmörku,
HLT, hefur unnið alþjóðlega
samkeppni um hönnun á nýju
húsi fyrir Moesgård, menn-
ingarsögulegt safn í Árósum.
Stofan hannaði í samvinnu við
Ólaf Elíasson væntanlegt tón-
listarhús í Reykjavík.
Hugmynd HLT gengur út
á hús þar sem allt safnastarf-
ið verður undir einu þaki en
það er nú í útihúsum við gam-
alt herrasetur. Verður nýja
húsið um 16.000 fermetrar.
Rétthyrnt þakið mun falla vel
inn í gróið landslagið og er
hugmyndin að hægt sé að
nota það undir margs konar
atburði og samkundur, þ.á m.
lautartúra, grillveislur, fyrir-
lestra og Jónsmessuhátíða-
höld.
Að innanverðu er stíllinn
innblásinn af uppgreftri forn-
leifafræðinga, hver hæðin
tekur við af annarri. Gestir
geta reikað um og séð dæmi
um störf vísindamannanna en
einnig lifandi sýningar.
HLT-stof-
an vann
samkeppni
um safn
Hönnuðu vænt-
anlegt tónlistar-
hús í Reykjavík