Fréttablaðið - 10.04.2004, Blaðsíða 34
26 10. apríl 2004 LAUGARDAGUR
Allir vildu Lilju kve
Ég vildi að ég hefði skrifaðbókina Pan eftir norska stór-
skáldið Knut Hamsun, því sagan
er hreint snilldarvel skrifuð;
skemmtileg og lifandi á alla
lund,“ segir rithöfundurinn og
Ólafsvíkingurinn Stefán Máni
þegar hann er spurður hvaða
skáldverk heims hann vildi geta
sett stafina sína við. „Ég hef
margoft lesið Pan, bæði upp til
agna og svo blaðað í henni aftur
og aftur. Ég nota hana reyndar
alltaf sem pepp þegar ég fæ
snert af ritstíflu og þá bregst
ekki að ég lifna allur við og
kemst fljótt í gang.“
Stefán Máni segist hafa
kynnst Knut Hamsun þegar
hann féll fyrir enska bókartitl-
inum Hunger (Sultur) og svart-
hvítri myndinni sem skreytti
kápu þessarar kunnu sögu
skáldsins. „Mér fannst titillinn
grípandi, hann kallaði á mig og
ég ákvað að lesa bókina. Komst
þá á bragðið og fór að lesa meira
eftir Hamsun, sem svo leiddi
mig að Pan og víst að ég hef
ekki orðið samur á eftir.“
Pan segir frá þrítugum liðs-
foringja sem sest í helgan stein
mitt í norskum skógi, dundar
sér við að skjóta fugla og verður
ástfanginn af stúlku í nágrenn-
inu. „Þetta er svona fyndin
dramatík, skrifuð í fyrstu per-
sónu og segir af algjörum erki-
bjána,“ segir Stefán Máni, sem
sjálfur hefur skrifað heilmikið
um þá tegund mannfólksins.
„Ég hef alltaf gaman af bjánum
sem vita ekki að þeir eru það, og
svo heillast ég líka af fallegri
dramatík, eins og vonlausri ást
og tregafullri, sem er einmitt
blandan í bók Hamsuns. Mér
finnst gott þegar söguþráðurinn
er ekki fyrirsjáanlegur og er lít-
ið gefinn fyrir Hollywood-endi.“
Stefán Máni segir söguhetju
Pan vera hreinræktaðan drullu-
sokk sem engin leið sé að hafa
samúð með. Það er dálítið í takt
við næstu skáldsögu Stefáns
Mána, sem kemur út um næstu
jól og heitir Anarkí, en hún seg-
ir einmitt af undirheimum
Reykjavíkur og íslenskum
glæpalýð sem fæstir hafa sam-
úð með. „Þetta verður heljarinn-
ar heimildasúpa og ég hef verið
í fangelsum og undirheimabrölti
til að kynnast hugsunarhætti
glæpona Íslands. Þetta verður
hin hliðin á glæpasögunni. Eng-
in löggusaga, heldur um það
sem gerist í lífi glæpamanna og
þeirra sem verða undir í sam-
félaginu.“ ■
Ég hef ekki enn séð þá mynd semég hefði viljað setja nafn mitt
við, á ekki von á að finna hana og
forðast í raun að leita,“ segir akur-
eyrska myndlistarkonan Kristín
Gunnlaugsdóttir þegar hún er
spurð hvaða málverk hún vildi geta
kallað sína eigin pensildrætti. „Ég
vildi miklu fremur hafa getað
samið tónverk eins og Mozart
gerði, þar sem maður upplifir feg-
urðina í tónunum sem svo skila sér
sem kröftugur drifkraftur í allri
sköpun. Því það er fegurðin í tón-
listinni sem hefur mestu áhrifin á
mig sem listamann, sem og morg-
unsólarupprásin og litaspil náttúr-
unnar. Það örvar mig mest; þetta
samspil náttúru og sólar.“
Kristín málar sjálf allt að því
ójarðneskar myndir og sumar með
trúarlegum undirtón, enda nam
hún hina guðdómlegu íkonamálun í
ítölsku klaustri fyrr á árum. Sjá má
dýrðlega íkona eftir Kristínu nærri
altari Hallgrímskirkju. „En í raun
vildi ég geta málað hið ómálanlega;
þetta sem snertir okkar innsta
kjarna. Auðvitað hef ég séð stór-
kostleg listaverk um ævina, en hafi
ég hrifist af málverkum annarra
hafa þau aldrei haft þau áhrif á mig
að ég hafi fengið löngun til þess að
þau væru mín, því ég hef séð og
skilið að þau væru einfaldlega ekki
mitt sköpunarverk. Það sem býr að
baki og örvar listamanninn skiptir
mestu í listsköpun; útkoman er svo
bara afleiðing.“ ■
...en svo var sagt um frægasta helgikvæði kaþólskunnar á Íslandi, sem Eysteinn munkur Ásgrímsson orti á mið-
öldum. Víst er að flestir renna hýru auga til ákveðinna listaverka sem og nytjamuna sem ævinlega verða brenni-
merkt handbragði annarra. Hver vildi svo sem ekki geta haft það á afrekaskránni að hafa málað Síðustu kvöld-
máltíðina, byggt Empire State-bygginguna eða skrifað eina Nóbelsverðlaunabókanna? Hér segja listhönnuður,
tónlistargoð, listmálari og rithöfundur frá því sem þau hefðu óskað sér að eiga heiðurinn af eftir ævistarfið.
KRISTÍN GUNNLAUGSDÓTTIR
Vildi fremur hafa samið tónlist eins og Mozart gerði en að mála myndir annarra.
Kristín Gunnlaugsdóttir, myndlistarmaður
Vildi geta málað hið ómálanlega
STEFÁN MÁNI
Hefur lengi haft gaman af bjánum sem vita ekki af því.
Stefán Máni, rithöfundur
Vildi að ég hefði
skrifað Pan