Fréttablaðið - 10.04.2004, Blaðsíða 39

LAUGARDAGUR 10. apríl 2004 N
O
N
N
I O
G
M
A
N
N
I I Y
D
D
A
•
n
m
1
1
8
2
5
/ sia
.isBréf hins þekkta breska leik-ara Johns Gielgud eru komin
fyrir almenningssjónir í 564
blaðsíðna bók. Gielgud telst í
hópi ástsælustu sviðsleikara 20.
aldar og bréf hans sýna greini-
lega hversu mikla ást hann hafði
á leiklistinni. Frægð og frami var
aldrei markmið í sjálfu sér, það
sem skipti hann mestu var að
vinna vel. Hann var hógvær og
góðhjartaður og óspar á lof á
samstarfsmenn sína eins og
bréfin sýna glöggt. Nokkrar und-
antekningar eru þó frá því. Hann
var lítt hrifinn af stjörnustælum
og dónaskap Faye Dunaway en
þau léku saman í kvikmynd seint
á ferli hans. Í bréfi til móður
sinnar segir hann að Greta
Garbo tali endalaust án þess að
nokkur tilgangur sé með talinu.
Hann segist ekki vita hvort
Garbo sé að þykjast eða sé bara
svona heimsk – „kannski blanda
af þessu tvennu,“ bætir hann við.
Eitt fallegasta bréfið er til ekkju
leikarans Ralphs Richardson,
eftir að hún hafði nýlega misst
mann sinn, en þar fer Gielgud
einkar hlýjum orðum um vin
sinn og starfsfélaga. Þar kemur
fram að Richardson hélt því ætíð
fram að Gielgud gæti læknast af
samkynhneigð ef hann bara
kynntist réttu konunni.
Gielgud átti á langri ævi í fjór-
um alvarlegum ástarsamböndum
við karlmenn. Ástarbréf til
tveggja þeirra er að finna í bók-
inni. Síðasti ástmaður Gielguds
var Ungverjinn Martin Hensler,
sem hann hitti árið 1962. Hensler,
sem hafði dýran smekk, tók að sér
að innrétta fallegt hús Gielguds
en kostnaðurinn var gríðarlegur. Í
bréfunum kemur fram að Gielgud
sá ekki annað ráð til að borga
reikningana en að hella sér út í
kvikmyndaleik. Meirihluti þeirra
mynda þykir vægast sagt afleitur
þótt leikur Gielguds hafi svo að
segja ætíð verið til fyrirmyndar.
Bókin, sem ber hið einfalda
nafn Gielgud’s Letters, er sögð
gefa betri mynd af leikaranum en
nokkur ævisaga hans hefur hing-
að til gert. ■
Bréf Gielguds í bók
Ég les mikið. Sofna til að myndasjaldnast á kvöldin án þess að
líta fyrst í bók. Oftast aðeins í
nokkrar mínútur, en stundum les
ég fram á rauða nótt, ef viðkom-
andi bók fangar hugann. Les allt
milli himins og jarðar, léttmeti
ekkert síður en svokallaðar
„merkilegri“ bækur,“ segir Guð-
mundur Árni Stefánsson, alþing-
ismaður og lesandi vikunnar.
„Á náttborðinu hjá mér er
stafli af bókum. Er stundum með
nokkrar í takinu. Lauk á dögun-
um við Storm Einars Kárasonar
og fannst hún dýrðleg. Mannlýs-
ingarnar ýktar en samt svo raun-
verulegar og sumt var í raun
býsna kunnuglegt frá tíðindum
fyrri tíma.
Tvo sænska reyfara hef ég
lokið við á síðustu dögum –
Morðingja án andlits eftir Henn-
ing Mankell og
Stúdíó sex eftir
Lizu Marklund.
Ansi hreint
sænskar. Þeir
virðast býsna
margir sænsku
h ö f u n d a r n i r
vera í fótspor-
um þeirra
sænsku hjóna
frá árum áður,
Sjöwall og
Wahlöo, sem lögðu grunninn að
þessu dapurlegu raunsæi, þegar
lýst er störfum sænskra lög-
reglumanna.
Greip svo í stiklur úr ævi
Sverris Hermannssonar og hopp-
aði þess í milli í John Grisham –
The King of Torts – og lauk hon-
um snarlega. Sá ágæti rithöfund-
ur er farinn að endurtaka sig
ansi mikið, enda afköstin gríðar-
leg og dollararnir streyma inn.
Er svo með Skítajobb Ævars
Arnar Jósepssonar á dagskránni
– hef rétt blaðað í henni og líst
vel á. Hlakka til lestrarins.
Sem sagt sitt lítið af hverju,
en mest eru það sýnilega reyfar-
arnir sem hug minn hafa átt á
umliðnum dögum.“ ■
GUÐMUNDUR ÁRNI STEFÁNSSON
Liggur aðallega í reyfurum um þessar mundir.
JOHN GIELGUD
Nýútkomin bók með bréfum hans þykir
gefa betri mynd af leikaranum en nokkur
ævisaga hans hefur hingað til gert.
NORRÆNU BÓKMENNTAVERÐ-
LAUNIN AFHENT Í NÆSTU VIKU
Norrænu bókmenntaverðlaunin
verða afhent Guðbergi Bergs-
syni við hátíðlega athöfn í húsa-
kynnum Sænsku akademíunnar
14. apríl. Sendiherra Íslands í
Stokkhólmi, Svavar Gestsson,
mun að sjálfsögðu vera við-
staddur athöfnina, en fyrr um
daginn heldur hann boð rithöf-
undinum til heiðurs. Meðal gesta
við verðlaunaveitinguna og í
boði sendiráðsins verða Peter
Luthersson hjá Atlantis-forlag-
inu, sem var að kaupa sænska
úgáfuréttinn á skáldævisögum
Guðbergs, og Lars Erik Sund-
berg hjá Norstedts-forlaginu,
sem gaf út Svaninn og Sú kvalda
ást. Þarna verður einnig Inge
Knutsson, hinn sænski þýðandi
Guðbergs, og vitaskuld útgef-
andi Guðbergs hér á landi, Jó-
hann Páll Valdimarsson. Sænsk-
ir fjölmiðar verða á svæðinu og
sömuleiðis aðstandendur heim-
ildarmyndar sem verið er að
gera um Guðberg, en Helga
Brekkan er konan á bak við þá
mynd.
ÆVISAGA KRÚSJOFFS FÆR
PULITZER-VERÐLAUNIN
Pulitzer-verðlaunin voru nýlega
afhent í New York. Ævisaga
Nikita Krúsjoff, The Man and
His Era eftir William Taubman
var valin besta ævisagan og í
skáldsagnageiranum fékk Ed-
ward P. Jones verðlaunin fyrir
bók sína The Known World, sem
fjallar um þrælaeiganda. Báðir
höfundarnir
höfðu
skömmu
áður fengið
National
Book Critics
Circle-verð-
launin fyrir
þessar sömu
bækur. Þeir
eiga það
einnig sam-
eiginlegt að
hafa verið
tíu ár að rita
bækur sínar.
Jones var svo skömmulegur
vegna þess hversu hægt honum
hafði unnist verkið að hann
skrifaði umboðsmanni sínum
bréf til að tilkynna honum að
hann hefði lokið bókinni í stað
þess að hringja til hans. Taub-
man segir að ævisaga Krúsjoffs
hafi tekið svo langan tíma
vegna þess að þegar hann var í
miðju kafi hefðu Sovétríkin
hrunið og öll skjalasöfn Komm-
únistaflokksins verið opnuð.
„Ég hafði verið með of lítið efni
í höndunum og svo allt í einu
var ég með of mikið efni og
þess vegna tók þetta tíu ár,“
segir hann.
■ Sagt og skrifað
GUÐBERGUR BERGSSON
Norrænu bókmenntaverðlaunin verða
afhent honum í næstu viku.
NIKITA KRÚSJOFF
Ævisagnahöfundur
hans var tíu ár að vinna
verkið.
„Ég les
mikið. Sofna
til að mynda
sjaldnast á
kvöldin án
þess að líta
fyrst í bók.
Liggur í reyfurum