Tíminn - 20.09.1973, Page 12

12
TÍMINN
Fimmtudagur 20. september 1973
Íf|§ I | |
LISTAVERKA-
ÞJÓFNAÐIR
mikil tekjulind
samvizkulausra þorpara
Aumingja gæ7.lumafturinn á listasafninu i Oautaborg „fór alveg f
kerfi” þegar hann uppgötvaöi, aft einn mcsti dýrgripur safnsins var
horfinn og eftir stóö auður ramminn.
Málverkinu „Stúlka i hvitu” var stolið úr lista-
safninu i Gautaborg á siðastliðnu vori. Ekki hefur
tekizt að hafa upp á ræningjanum og það eina, sem
lögreglan hefur getað gert, er að viðurkennarað þar
hafi átt sér stað mesti listaverkaþjófnaður, sem
framinn hefur verið á Norðurlöndum til þessa dags.
Á hverjum degi er stolið einhvérs staðar i ver-
öldinni listaverkum, sem metin eru á ótrúlegar
upphæðir. Sérstaklega er það ítalia, sem verður
fyrir barðinu á listaverkaþjófunum, enda er þar
ótölulegur fjöldi af alls kyns kirkjum og bænahús-
um, sem eru opin almenningi og geyma listaverk,
sem eru ómetanleg á peningalegan mælikvarða.
Vatikanið neitar leyfis til þess að loka þessum stöð-
um.
Stærstum hluta þýfisins er komið i verð i Sviss.
Verðið er oftast aðeins litið brot af raunvirðinu og
kaupendurnir eru yfirleitt ástriðufullir listunnend-
ur, sem margir eiga einkalistasöfn, sem alls ekki
þola að lita dagsins ljós. Þessir listkaupendur eru
búsettir viðs vegar um heiminn, m.a.s. eru margir
þeirra búsettir austan járntjalds, en flestir eru þó
taldir búa i Norður- og Suður-Ameriku.
Dæmi eru til þess að listaverkum sé stolið eftir
pöntun, og þá eru það aðeins vinnulaunin, sem
freista ræningjans.
„Stúlka í hvítu” eftir franska málarann Matisse. Þessari mynd var
stoliö úr listasafni Gautaborgar á liönu vori og engar likur eru til þess
aö hún finnisl i bráö.
UM tvö hundruð manns gengu ró-
lega um tignarlega sali lista-
safnsins i Gautaborg og skoðuðu
verk hinna miklu meistara, þegar
atburðurinn átti sér stað. Það
uppgötvaðist að einn ramminn
var tómur. Mynd Henry Matisse,
sem kölluð er „Stúlka i hvitu” og
virt er á um 60 milljónir isl.
króna, var horfin úr rammanum.
Þessi ósvifni á sér enga hliðstæðu
i sögu listaverkaþjófnaða á Norð-
urlöndum.
Safnið opnaði dyr sinar klukkan
ellefu um morguninn, eins og
venjulega. Ekkert óvenjulegt
virtist vera á seyði og aðsóknin
var svipuð og venjulega. Gæzlu-
mennirnir gengu sinar venjulegu
eftirlitsgöngur á hálftima fresti.
En rétt fyrir klukkan þrjú komst
allt upp. „Stúlka i hvitu” var
horfin. A veggnum var nú aðeins
auður rammi, nema hvað efst i
hægra horni hans var nafnaritun
málarans. Þjófunum lá greini-
lega á!
Þessi mynd Matisses er ein sú
þekktasta eftir hann og er
almennt álitin ómetanleg til fjár.
Listasafnið hafði „aðeins” tryggt
hana fyrir um 30 milljónir.
Þetta gerðist á siðasta vori og
ennþá hefur lögreglunni ekkert
miðað við rannsókn þjófnaðarins.
Allt bendir til þess, að þjófnaður-
inn hafi verið framinn af atvinnu-
manni, e.t.v. starfaði hann á
vegum alþjóðlegrar glæpakliku,
sem sérhæft hefur sig i lista-
verkaþjófnuðum. Forstjóri lista-
safnsins i Gautaborg er sann-
færður um, að reynt verði að
koma málverkinu úr landi og það
muni siðan lenda i höndum ást-
riðufulls listaverkasafnara, ef
sænsku lögreglunni og Interpol
tekst ekki að koma i veg fyrir það.
Ef málverkið finnst verður það að
teljast hrein og klár tilviljun.
A hverjum einasta degi er stolið
listaverki á Italiu, að meðaltali
tveim á dag, og fæst þeirra finn-
ast aftur. Möguleikarnir á þvi að
Gautaborg fái sitt verk aftur
verða að teljast litlir sem engir.
A myndinni sést nokkuö, sem þvi miöur er alltof sjaldgæft. Lögreglan
hefur haft upp á ómetanlegu listaverki, sem haföi veriö stolið úr cinni
kirkju á itaiiu.
óbætanleg myndskreyting úr gamalli bók um stjörnufræöi. Llklega var
henni stolið samkvæmt pöntun.
Rockefeller
saknar Rubens
Annar stór listaverkaþjófnaður
átti sér nýlega stað i einni af sum-
arhöllum bandarisku milljarða-
mæringafjölskyldunnar Rocke-
feller, en þessi höll er i Dan-
mörku. Það var málverk eftir
Rubens, sem þjófarnir kræktu sér
i og er verkið metið á um 50
milljónir islenzkra króna.
Þetta verðmæta málverk er
eign Edith Rockefeller, sem gift
er bandariska hótelkóngnum
Robert Jung. Það hékk i höll
þeirra Hövdingsgaard i Mern á
Suður-Jótlandi ásamt öðrum
listaverkum, sem metin eru á um
300 milljónir króna.
Það var yfirþjónninn i sumar-
höllinni, sem uppgötvaði stuldinn.
Rubensmálverkið, sem er 160x90
cm að stærö, var þá horfið af.
veggnum i Riddarasalnum. Ekki
hafði verið snert við öðrum
myndum. Glæpalögreglan á
Prestö hafði þegar samband við
Interpol og kærði þjófnaðinn. Sið-
an var ölium listaverkakaup-
mönnum i heiminum gert aðvart.
Lögreglan telur, að alþjóðleg
klika listaverkaþjófa hafi staðið
að stuldinum.
Myndin nefnist „Andlitsmynd
af ungum aðalsmanni” og er eitt
af æskuverkum Rubens. Það er
óráðin gáta, hvernig staðið var að
þjófnaðinum, þvi að á sumarhöll-
inni er ekki að sjá nein merki um
innbrot — en myndin virðist að
eilifu horfin.
Markaður fyrir
stolnar myndir.
Fyrir nokkru var Tizian mál-
verki, sem metið er á um hálfan
milljarð islenzkra króna, stolið
ásamt þrettán öðrum myndum úr
kirkju á Norður Italiu. Nánast á
sömu stundu var tveimur mynd-
um eftir Francesco Guardi stolið
úr Kenwood house i Englandi, en
þær myndir voru metnar á um 20
milljónir króna. Sérfræðingar
Scotland Yard telja, að þjófarnir
losni við málverkin eftir leiðum,
sem eiga höfuðstöðvar sinar i
V-Þýzkalandi og Sviss, Kaupend-
urnir eru ljósfælnir listaverka-
unnendur viðs vegar um heiminn,
aðallega i Norður- og Suður-Ame-
riku.
Hringurinn, sem annast sölu
verkanna, selur þau fyrir aðeins
litið brot af þeirri upphæð, sem
fengist fyrir þau á frjálsum lista-
verkamarkað og um leið gætir
hringurinn þess vandlega, að nöfn
kaupendanna komi hvergi fram i
dagsljósið. Sumir halda þvi fram,
að listaverkaþjófarnir biði með
feng sinn i nokkur ár, áður en þeir
láta verkin i sölu. Á þeim tima,
sem liður, margfaldast yfirleitt
söluverð listaverkanna. Nöfn
gömlu meistaranna, sem gerðu
listayerkin, útvega kaupendur,
jafnvel þótt ekki sé kunnugt um
upprunalega eigendur listaverks-
ins.
Lögreglan veit, að margir
mestu listadýrgripir Evrópu
ganga kaupum og sölum á svört-
um markaði fyrir tiltölulega lág-
ar upphæðir. Málverk, sem að
raunvirði er kannski hundrað
milljónir, er selt fyrir nokkur
hundruð þúsund krónur.
Fangi nokkur, sem sat inni
fyrir þjófnað á málverkum,
skýrði frá þvi, þegar hann losnaði
úr fangelsinu, að þremur mál-
verkum eftir Rembrandt og
þremur eftir Rubens hefði verið
stolið fyrir kaupendur I Póllandi.
Ef lögreglan heföi ekki haft upp á