Tíminn - 20.09.1973, Blaðsíða 25

Fimmtudagur 20. september 1973
TÍMINN
25
Kristín Karlsdóttir:
Húsmóðirin og
þjóðfélagið
1. Eru sálarbrot erfiðari en
likamleg?
Geðrænir sjúkdómar eru þeir
sjúkdómar, sem hrjá mannkynið
hvað mest og éiga örugglega eftir
stórum að aukast. Orsaka
geðrænna sjúkdóma er oft að leita
til þess sama og likamlegra. En
geðrænir sjúkdómar njóta ekki
sama skilnings. Það er sárt að
horfa á ástvini sina þjást af
llkamlegum sjíkdómum og þá
stendur ekki á skilningi utan frá.
En séu þjáningarnar geðrænar,
verða viðbrögðin í flestum tilfell-
um önnur. Sjúkdómar eiga sér
ýmist stuttan eða langan aðdrag
anda og stinga sér niður hvar sem
er. Herja þeir jafnt á háa sem
lága, rika sem snauða. Enginn er
óhultur. En afstaða manna til
geðrænna sjúkdóma er oft slik, að
mann setur hljóðan og verður tiá
að hugsa, hvort mannlegar til-
finningar séu ekki til. Sálin er óá-
þreifanleg og við getum ekki
höndlað hana, sama hvað við
reynum. En hún getur samt verið
svo viökvæm og brothætt sem
gler, þó hljóð heyrist ekki, ef hún
brotnar. Oftast mun erfiðara aö
lækna sálarbrot en þau likam-
legu, þvi að mun auðveldara er að
fást við það sem er áþreifanlegt.
Og að öllu jöfnu er þvi frekar trú-
að, að um mein sé að ræða.
2. Viðhorf margra til Klepps-
spitalans.
Þar sem þessi stofnun á að vera
heilsuhæli hugans, gæti það ekki
veriðfyrsti þáttur þess að breyta
hugarfari fólks til spitalans og
þeirra sjúkdóma, sem þar eru
meðhöndlaðir, að setja nýtt nafn
á sjúkrahúsið? Þvi viðhorf
margra til stofnunarinnar er
slikt, að hroll setur að fólki við aö
heyra nafnið eitt nefnt. Þetta mun
eiga sér gamlar rætur, langt aftur
i timann, þegar komið var fram
við þá sjúku sem um óargardýr
eða smitandi sjúkdóma á borð við
holdsveiki væri að ræða og þeir
meðhöndlaðir að sama skapi.
Með aukinni fræðslu, mannúð-
legri meðferð og framförum á
geðrænum sjúkdómum, mætti
ætla að fólk öðlaðist innsýn i að
um sjúkdóma sé að ræða, en ekki
að þeim sjúku sé sjálfrátt gerða
sinna. Þvi miður gætir þess enn á
okkar dögum, sem ætti að heyra
fortiðinni til, að sumt starfsfólk
sjúkrahúsanna sýnir ekki nægan
skilning á þessum sjúkdómum og
Kristin Karlsdóttir
kemur fram viö þá sjúku sem um
illa vætti væri við að eiga, en ekki
mannlegar verur, sem þarfnast
skilnings og umhyggju engu aib
siður en þeir,sem likamlegum
sjúkdómum eru haldnir.
3. Konum hættara en
körlum.
Frá nýafstöðnu geðlæknaþingi
segir dr. Denis Leigh, forseti
Alþjóðasambands geölækna, að
konum sé hættara en körlum við
geðrænum truflunum. En hér á Is
landi séu hlutföllin öfug, hvernig
sem á þvi standi. En hvers vegna
er konum hættara en körlum?
Hann telur þá ástæðu helzta vera
hin óliku hlutverk konunnar og
hversu mikils er af henni krafizt.
Hún á að vera góð móðir jafn-
framt að standa sig fullkomlega i
eiginkonuhlutverkinu sem sé allt
annars eðlis. Myndarleg húsmóð-
ir, og svo á hún auðvitað að fylgj-
ast með öllu, sem er að gerast
(jafnt i innan- sem utanrikismál-
um) og ofan á allt á hún helzt að
vinna úti lika. Hann telur að hlut-
verk karlmannsins sé miklu tak-
markaðra, þar sem aðallega sé af
honum krafizt að vera fyrirvinna.
4. Fórn sem er þess virði
að færð sé.
Það er hreint ekki svo litið,
sem af konunni er krafizt.og þarf
engan að undra, þó hún brotnaði
undan þeim þunga einhvern tima
á lifsleiðinni. Það er ánægjulegt,
ef islenzkar konur búa yfir meiri
andlegum styrk en kynsystur
þeirra erlendis. Eða er það
kannski það, að þær hafa ekki
ofboðið heilsu sinni með of mikilli
vinnu utan heimilisins, á sama
tima og þær hafa verið að ala
börn sin upp? Svo eru konur
niðurlútar og telja aö þær gegni
veigaminni hlutverki en karlar i
þjóöfélaginu. Nei, konur góðar,
réttið úr bakinu og berið höfuðið
hátt, en umfram allt, hlaupið ekki
undan þeirri ábyrgð, sem á ykkur
hvilir. Ef þið eigið börn, farið
fyrst og fremst eftir þvi, sem þið
álitið farsælast fyrir þau i sam-
bandi við vinnu utan heimilisins
en ekki eftir eigin óskum. Þvi
ekki er ábyrgðarlaust að fæða
börn i þennan heim og þau eru
ekkert ieikfang til að leika með
fyrstu ár ævinnar. Það þarf að
skila þeim sómasamlega af sér út
i þjóöfélagið. Að visu kostar það
nokkurra ára fórn af beztu árum
ævinnar, (sem sumir telja þau
beztu) fyrir þær konur, sem helga
sig börnum sinum, en sú fórn er
fyllilega þess virði, að færð sé.
Þvi okkur hlotnast ekki nema
einu sinni að vera með börnum
okkar ungum.
5. Hver er það sem ber
ábyrgðina?
Eitt af þvi, sem er mjög rikj-
andi i okkar þjóðfélagi, er hvað
fólk almennt reynir að koma sér
undan þeirri ábyrgð, sem á þvi
hvilir. Gildir það jafnt um ráða-
menn þjóðarinnar, sem aðra.
Nærtækasta dæmið er Seðla-
bankinn Þegar leyföar hafa veriö
óvinsælar aðgerðir, eins og bygg-
ing hans hefur i för með sér— og
ekki að ástæðulausu, þá keppast
þeir, sem meö völdin fara, við að
firra sig ábyrgö.
Sjálfsagt hafa flestir lands-
menn lesið orðsendingu þá, sem
Hjálmtýr Pétursson ritaði til dag-
blaöanna, þar sem hann biður
fólk um aö sýna samstöðu til
bjargar Arnarhóli frá Seðla-
bankanum. Viðbrögð hjá lesend-
um hafa að sjálfsögðu orðið mis-
jöfn eftir lesturinn. Min urðu
þau, að ég fór að velta fyrir mér,
hvort ekki væri vænlegt að
auglýsa i Útvarpi og safna
húsmæðrum saman til mótmæla,
þvi að þær hafa sýnt það áður að
þær geta staðið saman eins og t.d.
fyrir utan Alþingishúsið forðum.
Það fór fyrir mér sem öðrum, ég
aðhafðist ekkert, en beið og bið
enn. Ég vonaði að vinnuhópar
tækju höndum saman likt og gert
var, þegar verið var að mótmæla
herskipaflota Breta inn i islenzka
landhelgi. Þvi hvað er það, sem
nú er að ske, annað en rányrkja á
almanna fé. Og á sama tima er
verið að krefja almenning um
sparnað og þeir lægst launuðu
mergsognir og vita ekki hvernig
þeir eiga að fara að, til að láta
endana ná saman, til að hafa fyrir
nauðþurftum. Hvaö skal til várn-
ar? Er ekki bezta leiðin til að
beina þeim, sem með völdin fara
inn á rétta braut, að mótmæla?
Mótmæla öllu, sem okkur þykir
miður fara i þjóðfélaginu, hvar i
flokki sem við erum. En umfram
allt að senda ekki þeim, sem
manndóm hafa til þess, ókvæðis-
orð eða lita allavega litum. Þeir,
sem mótmæla, vilja þjóö sinni eii
göngu vel, Hvers vegna þegir
verkalýðsforustan og AÍþýðu-
sambandið, hafa þau ekkert
til málanna að leggja, eða leggja
þau blessun sina yfir bygging-
una? Ég hef alltaf haft þá trú, að
við tslendingar værum fátæk
þjóð, en sé nú, að það er á mis-
skilningi byggt. Þvi þjóð, sem
hefur ráð á að byggja Seöla-
banka, sem áætlað er að kosti
frá 300 milljónum eða 500 og allt
þar fyrir ofan, ofan á allar þær
bankabyggingar, sem eru fyrir i
landinu, þarf ekki að kvarta. Og
ættu ráðamenn þjóðarinnar að
sjá sóma sinn i að reisa hið br.áð-
asta sjúkrahús, heilsuhæli og elli-
heimili fyrir þá, sem þurfa þess
með, en ekki að láta fólk ganga
hér um göturnar sjúkt á sál og
likama sökum þess, að hvergi er
aðstaða til lækninga. Mætti ætla,
að ráðamenn þjóðarinnar hafi
verið svo lánsamir að hafa aldrei
þurft á sjúkraplássi að halda, eða
ganga þeir fyrir ef svo ber undir?
Væri ekki ráðlegt að setja þá á
biðlista sem aðra og sjá hvort það
verkar ekki eitthvað á aðgorðir i
sjúkrahúsmálum. Þar s n .00
sjúklingar eru á biðlista á
bæklunarlækningadeild einni fyr-
ir utan alla þá, sem biða eftir
plássi á öðrum deildum. Hvort
ætli sé meira aðkallandi bygging
sjúkrahúss eða Seðlabanka? Séu
framkvæmdir á byggingunni það
langt á veg komnar að ekki verði
stöðvaðar, legg ég til að innrétt-
ingum hússins verði þannig hag-
aö,að hægt verði að notaþaðlyrir
sjúkrahús eða elliheimili fyrir þá,
sem sjúkir eru, eða búnir að ljúka
sinu ævistarfi, þeim til
yndisauka, að hafa fallegt útsýni
jafnframt því, að sýna þakklæti
fyrir vel unnin störf. Það er sómi
hverri þjóð, sem býr vel að þeim,
sem sjúkir eru og minna mega sin
I þjóðfélaginu. Og hvað er nauð-
synlegra fyrir þjóðarheildina, en
viðhalda heilbrigði huga , ekki
siöur en likama hvers ein-
staklings, allt frá vöggu til graf-
ar, þá leið, sem viö öll eigum eftir
aö ganga, að visu mislanga.
Kristin Karlsdóttii
þér búið
beturmeð
IGNIS
IGNIS Frystikistíi Hæó • cm Breidd cm. Dypt cm Frystiafkös! Verð kr
145 litr 85.2 60 60 15,4 kg / 24 klst 21.165
190 litr 85.2 83 60 20,9 Kg./ 24 klst 24.480
285 lilr 91.2 98 64 5 3 7 kg / 24 klst 30,530
385 litr 91:2 124 64,5 37 kg / 24 klst 36,160
470 litr 90 148 74 43 kg / 24 klst 46.295
570 litr. 90 174,5 74 51.5 kg / 24 klst 52.075
RAFTORG HR * RAFIÐJAN HF
v/AUSTURVOLL • RVÍK • SlMf 26660 VESTURGÖTU11 • RVlK • SlM119294
JOHNS-MANVILLE
glerullar-
9 emangrun
er nú sem fyrr vinsælasta og öruggasta glerull-
areinangrun á markaðnum i dag. Auk þess fáið
þér frian álpappir með Hagkvæmasta
einangrunarefnið i flutningi. Jafnvel flugfragt
borgar sig.
Munið Johns-Manville í alla einangrun.
Hagkvæmir greiðsluskilmálar.
Sendum hvert á land sem er.
Hnnjbrout 121 . Simi 10*400