Tíminn - 20.09.1973, Blaðsíða 20

20
TÍMINN
Fimmtudagur 20. september 1973
sumir hafa þrjá. Þá er venjulega
höfö bringugjörö á öörum lausa
hestinum. A gjörðinni er hringur,
og i hann er festur taumurinn á
hinum lausa hestinum. Hestarnir
venjast þessu strax að hlaupa
svona hliö viö hlið, en fyrir mann-
inn er það geysimikiö hagræöi aö
þurfa ekki aö teyma lausan hest
nema við aðra hlið þess hests,
sem hann riður. Þetta hafa mjög
margir reynt og það hefur gefizt
ágætlega.
Aukin hestamenska, hestarækt
og áhugi ungs fólks á hestum er
sjálfsagt orsök þess, að nú vill
miklu fleira ungt fólk fara á af-
réttinn en áður var.
Erfiður rekstur —
Áburðardreifing
— Er ekki miklum erfiðleikum
bundið að láta feit haustlömb
ganga alla þessa leið? Og hvað
um hundana? Uppgefast þeir ekki
allir?
— Eftir siðasta Heklugos gekk
þetta mjög illa. Vikurinn var svo
sár og stingandi, aö mjög erfitt
var að reka fé um afréttinn. Það
varð strax sárfætt og fljótlega fór
aö blæöa úr klaufunum á þvi. Og
enn finnst mér bera á þvi að verra
sé aö reka fé þarna innfrá en
áður. Það hleypur ekki og þvi sið-
ur stekkur, eins og alltaf áður
fyrr, og þetta stafar ekki af neinu
öðru en þvi, að gangurinn er þvi
sár. Það sækir á að stanza, eftir
að það er komið af stað, og maöur
þarf alltaf að fylgjast með þvi.
Það er mjög áberandi, hvað af-
réttarféð rennur miklu verr en
fyrr á árum.
— Svona langar og erfiðar
smalanir hljóta að krefjast
mikilla og góðra fjárhunda?
— Það eru nokkuð margir með
hunda, en þeir eru litið vandir.
Niðri á láglendinu eru hundar
ákaflega litið notaðir, nema þá á
haustin, svo að hvort tveggja
verður litið, tamning og þjálfun.
Og auðvitað verða þeir ekki siður
sárfættir i vikrinum en féð.
— Við erum staddir hér i
Skeiðaréttum i votviðri, féð er
blautt og slæpt, og kannski ekki
alveg að marka útlit þess. Hvað
heldur þú um vænleik kinda i
haust, Hermann?
— Ég held, að vænleikinn sé
góður. Féð var ákaflega rólegt á
afréttinum, bæði núna og i fyrra-
sumar. Ef við viljum aftur rekja
orsakir þess, þá held ég að þeirra
sé meðal annars að leita þar, að
það var vel rúmt um féð á af-
réttinum, það var ekki fleira en
það. Svo var borið á afréttinn,
bæði i fyrra og núna, og það átti
sinn þátt i þvi að gera hann góðan
til beitar, enda var engin kind við
afréttargirðingarnar, þegar við
komum inneftir. Þetta er næsta
ólikt þvi sem var, þegar ég fór
fyrst að fara á fjall, þvi að þá var
féð oft við girðingarnar hundruð-
um saman. F'yrir - innan
girðingarnar var alv. svart af ó-
breinindum oe j>pr lá féð á algerri
hagleysu. Þá var tekinn upp sá
háttur að sækja það fé, sem lá við
girðingarnar, áður en leitir hóf-
ust, og nú eru réttirnar alltaf
Kvenleg fcgurð I kindastappi. — Hvern langar nú ekki á réttarbail?
hafðar viku fyrr en þær voru
áður. Það er fyrst og fremst gert
til þess að féö liggi ekki viö
girðingarnar. Bg held að óhætt sé
að slá þvi föstu.að sú áburðargjöf,
sem afrétturinn hefur fengiö
siðast liðin tvö ár, hafi haft þau
áhrif, að féð hefur tollað þar
miklu betur. Það sækir vitanlega
i áburðarrandirnar og er ýmist i
þeim sjálfum eða i kringum þær,
en hópast ekki að girðingunum.
— Fer þessi áburðardreifing
fram i samráði við Land-
græðsluna?
— Já. 1 siðasta Heklugosi, þeg-
ar gosið varð i Skjólkvium, féll
mjög mikil aska og vikur yfir
Þjórsárdalinn. Þá skemmdist
fram-afréttur Flóamanna mjög
mikið, einkum Skriðufells-
hagarnir. Þá varð það að sam-
komulagi, að Landgræðslan bæri
á, til þess að reyna að græða upp,
en bændur ráku ekki á fjall eitt
ár, en höfðu fé sitt i heimahögum.
Höfð var varzla á afrétti Gnúp-
verja og reynt að verja hann fyrir
búfé. Nú bar Landgræðslan á i
fyrra, og það varð samkomulag
um það, að hún tæki einnig þátt i
áburðargjöfinni i vor.
— Nú er að sjálfsögðu of
snemmt að spá um meðalfall-
þunga i ár, en hver hefur meðal-
vigtin verið hér i sveitunum
undan farin ár?
— Hjá sláturhúsum Slátur-
félags Suðurlands held ég að
meðalvigtin hafi verið mjög ná-
lægt þrettán kilógrömmum i
fyrra.
— Menn eiga auðvitað fjölda
fjár, með þessi gifurlegu af-
réttarlönd?
— Yfirl. eru fjárbúin ekkert
mjög stór, en flestir eiga ein-
hverjar kindur, jafnvel þótt aðal-
búskapurinn sé nautgriparækt, til
dæmis i Flóa og á Skeiðum. En
uppi við fjallgarðinn, i Gnúp-
verjahreppi og Hrunamanna-
hreppi, eru stór fjárbú, og
jafnveí eftir að kemur neðarlega i
þá hreppa. Þó eru flestir með ein-
hverja nautgriparækt lika. Lang-
flestir bændur hafa blandaðan
búskap.
Þannig gekk þaö
i þessari leit
— En svo að við snúum okkur
að liðandi stund: Hvernig gaf i
þessa leit núna?
■ — Eins og ég gat um áðan, þá
fórum við á sunnudagsmorgun og
fengum ljómandi veður þann dag.
Við fórum inn undir Klett, en þar
er braggi — kofi — i austanverð-
um afréttinum. Þar vorum við
fyrstu nóttina. Annan daginn fór-
um við innúr, að upptökum
Fossár, þar er sæluhús. Siðari
hluta þess dags smölum við niður
að húsinu. Þennan dag var
bliðuveður, þegar við vorum að
smala Fossárdrögin, en Vestur-
leitin smalar þá Laxárdrögin.
Það fólk, sem farið hefur i
Norðurleit og Sandleit með Gnúp-
verjum, kemur til okkar þetta
kvöld. Þá erum við sextán, sem
erum saman komin i Austurleit-
inni. En i Vesturleit koma saman
tiu manns þetta sama kvöld.
Morguninn eftir var komin
þoka. Við ákv. þá að leggja af
stað klukkan hálfátta, það er að
segja að vera þá komin á leitar-
mörk. Það þurfti að fara snemma
á fætur um morguninn til þess að
gefa hestunum, en mikil bót var i
máli að þurfa ekki að standa i
miklum frágangi. Dráttarvélin
var til taks með stóra kerru aftan
i, til þess að taka allt dótið. Þenn-
an dag, sem er þriöjudagur, eig-
um við að komast undir Klett aft-
ur.
Veður var iskyggilegt. Hann
spáði þoku, þegar liði á daginn, en
okkur fannst hún orðin alveg nóg
strax um morguninn. Samt var
skipað i leitir, og þarf ekki að orð-
lengja það, að við fengum mikla
þoku framyfir miöjan dag, og þá
riðluðust leitir, sem eðlilegt var,
þvi að það er engin leið að halda
réttum leitum i svartamyrkri.
Þess ber lika að gæta, að sjö af
þessum sextán manneskjum
höfðu aldrei komið i þessa leit
áður, en meirihlutinn einu sinni
eða tvisvar. Samt fór þetta allt
vel. Fólkið skilaði sér allt um
kvöldið, og við hittumst heil viö
braggann og komum fénu i
áfangastaö.
Ahugasamir unglingar ganga rösklega til verka.
Þaö er gaman aö horfa á, jafnvel þótt maður hafi ekki tök á þvi aö
leggja hönd að verki.
: