Tíminn - 20.09.1973, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 20. september 1973
TÍMINN
13
verkunum nokkrum vikum siðar,
hefðu þau lent austur fyrir járn-
tjald, eftir leiðum gegnum Napoli
og Florenz og liklegast aldrei
komið þaðan aftur.
Menn, sem enska lögreglan
hefur náð fyrir listaverkaþjófn-
aði, hafa skýrt frá þvi við yfir-
heyrslur, að góður markaður sé
fyrir stolin málverk i mörgum
löndum austan járntjalds.
Madonna
með dýrlingum
Sveitapresturinn, sem i hrein-
um óvitaskap tekur sig til og fyllir
upp i holu, sem myndazt hefur i
kirkjuþakið, með óbætanlegu
málverki, er ekki lengur mesta
ógnunin við listaverk Italiu. Sú
ógnun stafar, að þvi er virðist.af
vel skipulögðum glæpasamtök-
um, sem hafa sérhæft sig i þjófn-
uðum úr kirkjum og söfnum, þar
sem öryggisgæzla er ekki nægi-
lega trygg.
A tæpum hálfum mánuði var
stolið listaverkum, sem voru
metin á um einn milljarð is-
lenzkra króna, og er þá meistara-
verk Tizians, Madonna með
dýrlingum, sem stolið var úr
kirkjunni i fæðingarbæ meistar-
ans, ekki meðtalið, né heldur þær
13 myndir aðrar, sem teknar voru
á sama stað og metnar eru á
svimandi háar upphæðir. Það er
raunverulega talið ómögulegt að
meta Madonnumyndina til fjár.
Vikuna eftir að Madonnunni
var stolið varð kirkja í Feneyjum,
fyrir barðinu á þjófunum. Cfr San
Giovannie Paolos Basilika var
stolið fimm málverkum frá
endurreisnartimabilinu, tveim
eftir Giovanni Bellini og þrem
eftir Bartolomeo Vivarini. Þessar
myndir voru metnar á um 600
milljónir króna. Kirkjan tilheyrir
reglu Dominikumunkanna og þeir
höfðu tryggt myndirnar fyrir eina
og hálfa milljón króna.
Mafian i spilinu
1 báðum tilfellum beittu þjóf-
arnir sömu aðferðum. Þeir földu
sig i kirkjunni og urðu eftir inni,
þegar kirkjunni var lokað. Siðan
stunduðu þeir iðju sina i ró og
næði fram eftir nóttu. Lögreglan
hefur ekkert til að styðjast við i
leitinni að þjófunum — það sama
Makríll til
Neskaupstaðar
Börkur
með
500
lestir
BÖRKUR NK landaði i.gærdag
rúmum 500 lestum af makril f
Neskaupstað. Er skipið þá búið að
landa samtals um 2800 lestum.
Aflinn er að langmestu leyti
makrill, en eitthvað er innan um
af sild og svokölluðum
hrossamakril.
Börkur landaði i fyrsta skipti
makril i Neskaupstað 3, ágúst.
Aflinn fer allur i bræðslu, en
makrillinn hefur litið
geymsluþol, þar sem hann er ekki
isaður i kassa á miðunum og fitu-
magn hans er mjög mikið.
Bræðsla makrilsins hefur gengið
frekar illa, að sögn Þórðar
Þórðarsonar, skrifstofustjtfra
Sildarvinnslunnar i Neskaupstað,
en fyrir skipið er útkoman góð.
Verð á makril til bræöslu er kr.
8.20 pr. kg. -hs-
© Húsnæðismál
stutt fjárfrekar byggingarfram-
kvæmdir.
6. Skortur er á nægilega sterkum
byggingafyrirtækjum viða um
land, er gætu byggt og selt ibúðir
með hagstæðum kjörum.
7. Flutningskostnaður á
byggingarefni er viða baggi á
ibúðarbyggingum utan Reykja-
vikursvæðisins.
8. Norðanlands er byggingatimi
mun styttri og erfiðari en
sunnanlands.
Ileilagur Vincenz (til vinstri) og heilagur Sebastian eftir Bellini. BáA-
um verkunuin var stolið úr itölskum kirkjum, en þau fundust bæöi, eftir
að inaður, sem ekki vildi láta nafns sins getið, gaf upplýsingar um
geyinslustað þeirra. Var þeim stolið vegna fundarlaunanna?
Mona Lisa, henni var stolið 1911, en hún fannst að nýju og er nú vand-
lega gætt að enginn óheiðariegur nái tökum á henni.
gildir raunar um flesta aðra lista-
verkaþjófnaði — og hún telur, að
innbrotið hafi verið gert sam-
kvæmt beiðni frá listaverkakaup-
manni.
Mörg blöð á Italiu hafa kennt
Mafiunni um þessi verk og telja
að hún sjái um að koma verkun-
um yfir til Sviss, en þar er talið,
að kaupandinn biði reiðubúinn
með greiðsluna. Eitt það sem
styður kenninguna um „stuld
eftir pöntun”, er að þjófarnir
virðast alltaf vera vissir um hvað
þeir ætla að taka, — og þeir taka
ekki annað en það. önnur verð-
mæti kirkjunnar, svo sem silfur-
munir, altaristöflur og annað, —
allt þetta fær að vera i friði.
Það er næsta sorglegt hversu
þjófunum er sköpuð góð vinnuað-
staða. óteljandi listmunir á ttaliu
eru i kirkjum, sem ekki er vörður
um á nóttum, eða i söfnum, þar
sem gæzla er mjög litil. Þjófnað-
irnir hafa að sjálfsögðu vakið
miklar og heitar umræður á
ttaliu, og nú er svo komið að
ásakanirnar fjúka milli stjórn-
málamannanna, eins og laufblöð i
haustvindi. Yfirvöld hafa heitið fé
þeim, sem getur gefið upplýsing-
ar, sem leitt geta til handtöku
listaverkaþjófs, en það ráð dugar
skammt og gagnrýnin á rikis-
stjórnina er langt frá þvi að vera
þögnuð.
Þannig segir kunnur forstöðu-
maður listasafns i landinu, að
stjórnin sé meðsek i glæpunum,
þar sem hún reyni ekki að gera
neinar fyrirbyggjandi ráðstafan-
ir, sem til gagns séu. Forstöðu-
maðurinn fór fram á það, að
stjórnin gerði ráðstafanir til að
tryggja varðveizlu listaarfs
landsins, en svar stjórnarinnar
hefur verið að setja eina nefndina
á fætur annarri á stofn. Nefndirn-
ar hafa orðiðhver annarri gagns-
lausari.
Skrifstofubáknið
hindrar
Aðalsérfræðingur ítala i þvi að
koma upp um listaverkaþjófnaði,
Rodolfo Siviero, segir, að vinna
sin sé svo til einskis, hann geti allt
eins farið heim og lagt sig. Hann
heldur þvi fram, að skrifstofu-
báknið á Italiu hindri það að
nokkuð raunhæft sé hægt að gera
— Störf min hafa mætt stöðugri
og mikilli óánægju hjá skrifstofu-
veldinu, þvi að hinir háu herrar
Yfir 50% af fjármagni
Byggingas jóðs til
Reykjavikur
Þá kom fram hjá fram-
kvæmdastjóra Húsnæðismála-
stofnunar, að byggingarlán úr
Byggingarsjóði rikisins frá 1955
til 1972 til Norðurlands alls hafi
numið 500.084.000.- króna og verið
veitt til smiði 1861 ibúðar. Þar af
hafi Norðurland vestra fengið 94,3
millj. kr. til smiði á 378 ibúðum en
Norðurland eystra hefi fengið
405,8 millj. kr. til smiði á 1473
ibúðum. Af heildarfjármagni,
sem veitt hefur verið úr
Byggingasjóði hefur Norðurland
allt fengið 10,17% til bygginga
10,44% af heildaribúðafjölda.
Aftur á móti hefur Reykjavik
fengið 51,65% fjármagnsins til
byggingar á 45,94% af heildar-
ibúðafjöldanum.
28% norðlenzkr a
ibúðar-
húsa byggð fyrir|1930
Dr. Óttar P. Halldórsson
framkvæmdastjóri Rannsóknar-
stofnunar byggingariðnaðarins,
flutti erindi um starfsemi stofn-
unarinnar.
Davið Arnljóstson, verk-
fræðingur, Dalvik, kynnti hús-
næðismálakönnunina, sem gerð
vará vegum Fjórðungssambands
Norðlendinga og kom þar m.a.
fram að 28,0% norðlenzkra
Ibúðarhúsa hafa verið byggð fyrir
1930. A timabilinu 1930—1949 hafa
verið byggð 32,2% fbúðarhúsa á
Norðurlandi og 1950—1969 voru
byggð 39,8%. A Norðurlandi hafa
verið teknar i notkun 1536 ibúðir
á árunum 1963—1972 og ibúðir i
smiðum á Norðurlandi 1973 eru
590. Af þeim byggja Akur-
eyringar mest, eða 357 ibúðir.
Að loknum framsöguerindum
hófust almennar umræður, og
kom fram hjá fundarmönnum sú
eindregna skoðun, að taka þyrfti
húsnæðismálin fastari tökum þar
til lausn fyndist á húsnæðisvanda
landsbyggðarinnar.
geta ekki horft upp á eina deild
innan kerfisins vinna á ærlegan
máta, segir hann.
Það er augljóst að eitthvað
verður til bragðs að taka og það
fljótt, ef listaarfur Itala á ekki að
enda á veggjum samvizkulausra
listaverkasafnara. Á sfðustu ár-
um hefurað meðaltali verið stolið
listaverkum fyrir hálfan annan
milljarð árlega. Nú er greinilegt
að þjófnaðirnir eru framkvæmdir
af velskipuiögðum samtökum
glæpamanna, þannig að eins lik-
legt er að þjófnaðirnir muni fara i
vöxt á komandi timum.
Meðan gáfumenn á Italiu velta
vöngum yfir þvi, hvernig megi
koma i veg fyrir þjófnaðina,
liggja þjófarnir ekki á liði sinu og
stela sem aldrei fyrr. A einni viku
I sumar var brotizt inn i Róm,
Bologna og i kirkju i smáþorpi
rétt fyrir utan Feneyjar og þarna
var stolið verðmætum að upphæð
30 milljunum króna.
Fundarlaunum heitið
Auðvitað er miklum fjárhæðum
heitið til handa þeim, sem getur
fært myndirnar til upprunalegra
eigenda, eða gefið upplýsingar,
sem leiða til þess að málverkin
finnast. Þetta hafa margir gert
sér ljóst og fært sér i nyt, þar á
meðai menn i lögreglunni.
Fyrir nokkru brutust þrir menn
inn i dómkirkjuna i norður italska
bænum Gastelfranco Veneto og
stálu þar einni Madonnumynd
eftir endurreisnarmálarann
Giorgionex. Margir sérfræðingar
telja, að þessi mynd sé fallegasta
málverk heimsins. En nú fyrir
skömmu fannst myndin aftur, og
margt bendir til þess, að mynd-
inni hafi verið stolið og henni sið-
an verið skilað aftur gegn lausn-
argjaldi.
Lykillinn stóð i dyrum dóm-
kirkjunnar, svo það var ekki sér-
lega erfitt að stela listaverkinu.
Verðmæti þessa Giorgionex er —
eins og einn listfræðingur sagði —
ómetanlegt, tölurnar verða
milljónir á milljónir ofan. Myndin
er talin talsvert verðmeiri, en sú
mynd, sem dýrast hefur verið
seld á listaverkauppboði, en það
var „Portrett af Juan de Pareja”,
sem seld var fyrir nálega 800
milljónir. Hún er eftir Velasques.
Upphæðin, sem fengist fyrir
Giorgioni á frjálsum markaði
yrði örugglega stjarnfræðileg.
Slik verk sjást naumast á lista-
verkauppboðum.
En sem sagt, þessi mynd fannst
allti einu, hálfum mánuði eftir að
henni var stoliö, og allar aðstæður
við fundinn hafa orðið til þess, aö
marga grunar að ekki sé allt með
felldu i þvi sambandi.
Það má nota
tvær milljónir
Nokkrum dögum eftir þjófnað-
inn sneri ónafngreind persóna sér
til lögreglunnar og sagöi, að
myndina væri aö finna i útjaðri
bæjarins Padua, þrjár milur
norðan við Castelfranco Veneto.
Það er ljóst, að þessar upplýsing-
ar voru gefnar i von um að verð-
launin, tvær milljónir króna, yrðu
greidd.
Nokkrum dögum siöar hringdi
annar ónafngreindur maöur til
lögreglunnar og upplýsti, að ætl-
unin væri að smygla málverkinu
yfir landamærin til Sviss. Lög-
reglan hafði hraðann á og setti
upp vegatálmanir umhverfis
Padua.
1 opinberri skýrslu um atburð-
inn segir svo:
— Snemma morguns næsta dag
reyndi Alfa Romeo bifreið að
komast framhjá vegatálmunum.
Lögreglubifreið hóf þegar i stað
eftirför og skaut að Alfa Romeo
bifreiðinni með vélbyssum. Bil-
stjórinn á Alfa Romeo bilnum
stoppaði, og stökk út úr bilnum og
tókst siðan að komast undan lög-
reglumönnunum.
Ekkert fannst við nákvæma leit
i bilnum. Lögreglan gafst þó ekki
upp við svo búið og hóf að rann-
saka öll húsin i nágrenninu og i
einu þeirra, um það bil einn kfló-
metra frá þeim stað, er billinn
hafði stoppað, fannst málverkið.
29 ára gamall atvinnulaus maður
var handtekinn á staðnum, þrátt
fyrir kröftug mótmæli hans.
Stuttu siðar fékk hinn ónafn-
greindi greidd verðlaunin og illar
tungur segja, að hann hafði skipt
þeim að jöfnu með lögreglunni.
Sumir halda þvi fram, að eini til-
gangurinn með stuldinum hafi
verið sá að ná verðlaununum,
sem vitað var að heitið yrði fyrir
málverkið.
Stjórnmál
og ástarbréf
Fyrir stuttu stal ungur Belgi
málverkinu „Astarbréf” eftir
Vermeer úr safni i Brussel. Hann
hafði fljótlega samband við lög-
regluna og krafðist 500 milljóna i
lausnargjald fyrir myndina og
skyldu peningarnir renna til þess
að aðstoða bágstadda i Bangla-
desh. Maðurinn náðist fáum dög-
um siðar, þannig að aldrei kom til
greiðslu lausnarfjárins, en hug-
myndin um að nota ómetanleg
listaverk sem stjórnmálalegan
eða hugsjónalegan gisl hefur nú
verið notuð og er eins vist að það
verði gert aftur.
En hvað finnst páfanum og
Vatikaninu um að svona miklum
verðmætum úr eigum kirkjunnar
sé stolið? Og af hverju gætir
kirkjan ekki muna sinna betur?
Vatikanið hefur alltaf haldið
þvi fram, að ekki eigi að læsa
hluti inni á söfnum, sem hafa ver-
ið i kirkjum og þannig orðið and-
lag bæna fólks. Þetta er sjónar-
mið, sem menn bera virðingu
fyrir. En hitt er óskiljanlegt, að
kirkja visar öllum tilmælum yl'ir-
valda um aukna öryggisgæzlu i
þeim, sem geyma óbætanleg
listaverk, á bug. Vandamálið er
þvi gífurlegt. Mörg hundruð
ólæstar kirkjur um alla ftaliu
geyma verðmæti, sem hljóta að
vera stöðug freisting fyrir fingra-
langa menn i landinu.
En hvað er annars orðið af
„Stúlku i hvitu” eftir Matisse. Þvi
miður veit það enginn og Inter-
pol hefur ekkert til að styðjast
við i leitinni.
(lauslega þýtt —-gj.)
r konur
fylgjast með
Tímanum