Tíminn - 23.06.1974, Blaðsíða 16

16
TÍMINN
Sunnudagur 23. júnl 1974
Menn oq málefni
Forusta Ólafs
Jóhannessonar
Olafur Jóhannesson forsætisráðherra
Stjórn Ólafs
Jóhannessonar
Þvi verður ekki á móti mælt, að
siðan islenzka lýðveldið var
endurreist 1944, hafa siðustu þrjú
árin verið mesti athafna- og
framfaratiminn. Rikisstjórn
Ólafs Jóhannessonar hefur haft
forustu um meiri og viðtækari
framfarir en nokkur önnur rikis-
stjórn lýðveldisins. Þar ber hæst
útfærslu fiskveiðilögsögunnar i 50
milur, sem þegar hefur dregið
stórlega úr veiðum erlendra
skipa á íslandsmiðum, og á þó
eftir að gera það enn frekar. Næst
er að nefna hina þróttmiklu
byggðastefnu, sem hefur valdið
gerbreytingu I málum lands-
byggðarinnar. Þótt ekki væri
nema þetta tvennt, myndi það
nægja til að halda nafni rikis-
stjórnarinnar lengi á lofti. En við
þetta bætast miklar framfarir og
umbætur á mörgum öðrum svið-
um, bæði félagslegar og verkleg-
ar. í þvi sambandi er ekki sizt
ástæða til að minna á hinar stór-
auknu bætur ellilifeyrisþega. Þær
hafa á stjórnartimabilinu hækkað
úr kr. 4900 á mánuði i 18.885 krón-
ur fyrir þá, sem engar aðrar tekj-
ur hafa.
Þótt kappsamlegast hafi verið
unnið að byggðamálum, hefur
sameiginlegum framfaramálum
þéttbýlisins ekki verið gleymt.
Þannig hefur t.d. sú breyting sem
Halldór E. Sigurðsson, fjármála-
ráðherra beitti sér fyrir, að létta
ýmsum útgjöldum af sveitar- og
bæjarfélögum, gert þeim mögu-
legt, að auka stórlega framlög til
verklegra framkvæmda, sem
gerðar er- i sameiginlega þágu
og getað \ tt miklu meira fé til
sllkra framkvæmda i tið núver-
andi stjórnar en i tið viðreisnar-
stjórnarinnar.
• •
Oruggasti stjórn-
mólaleiðtoginn
Þótt ráðherrarnir og margir
stuðningsmenn stjórnarinnar eigi
meiri og minni þátt i þeirri fram-
farastefnu, sem stjórn Ólafs Jó-
hannessonar hefur fylgt, er það
efalaust, að hlutur forsætisráð-
herrans er langstærstur. Hann
hefur orðið að sameina meira og
minna ólik öfl, og oft orðið að
sýna langlundargeð, en jafnframt
tekið fast i taumana, þegar með
hefur þurft, t.d. i sambandi við
landhelgismálið. Hann hefur lika
haft aðalforustuna um það við-
nám gegn verðbólgunni, sem
leiddi til þingrofsins.
Það mætti öllum vera ljóst, að á
viðsjárverðum timum i efnahags-
málum og stjórnmálum, skiptir
höfuðmáli, að forustan sé ábyrg
og traust. Um það verður ekki
deilt, að Ólafur Jóhannesson hef-
ur sýnt, að hann er traustasti
stjórnmálaleiðtoginn, sem þjóðin
hefur nú á að skipa. Þess vegna
geta fylgismenn hans haldið þvi
hiklaust fram, að málum þjóðar-
innar verði bezt borgið með þvi,
að tryggja honum stjórnarforust-
una áfram með stóreflingu
Framsóknarflokksins.
Ólík vinnubrögð
Sjálfstæðisflokkurinn gengur til
þessara kosninga, eins og endra-
nær, án þess að hafa nokkra
stefnu i efnahagsmálum. A ný-
loknu þingi vék hann sér alveg
undan að taka afstöðu til þeirra
atriða, sem fólust i efnahags-
málastefnu rikisstjórnarinnar.
Hann vildi engan lit sýna fyrir
kosningarnar. Hann vill leyna
kjósendur þvi, sem fyrir honum
vakir, eins vandlega og hægt er.
Þetta er i fullu samræmi við
blekkingaleik flokksins fyrir
kosningar, þegar hann hafði
stjórnarforustu. Fyrir kosning-
arnar 1967 setti hann á verðstöðv-
un og sagði allt vera i bezta lagi,
en felldi svo gengið fáum mánuð-
um eftir kosningarnar. Fyrir
kosningarnar 1971 var verðstöðv-
un einnig sett á svið, og var sagt,
að allt væri i lagi, en i þetta sinn
létu kjósendur ekki blekkjast.
Undir stjórnarforustu Fram-
sóknarflokksins hefur verið hafð-
ur allt annar háttur á. Nú fyrir
kosningar hefur rikisstjórnin, að
frumkvæði Ólafs Jóhannessonar,
lagt fram itarlegar tillögur um
efnahagsmálin, og jafnframt birt
skýrslur óháðra embættismanna
um alvarlegar horfur i efnahags-
málum, ef óheft verðbólga helzt
áfram. Hér er ekki reynt að leyna
neinu fyrir kosningarnar, heldur
er kjósendum gert sem ljósast,
um hvað sé að tefla.
Hvort treysta menn svo betur
forustu Framsóknarflokksins,
sem lýsir þvi hiklaust fyrir
kosningar, hvernig ástandið er,
og leggur fram ákveðnar tillögur
um það, eða forustu Sjálfstæðis-
flokksins, sem reynir að fela
stefnu sina fyrir kosningar og
reyndi, meðan hún var i rikis-
stjórn, að blekkja menn fyrir
kosningar með þvi að segja
ástandið allt annað og betra en
það var?
Stærsta
umbótaaflið
Ihaldsöflin fagna nú mjög vax-
andi flokkafjölda meðal and-
stæðinga þess. Þau gera sér rök-
studdar vonir um, að þessi glund-
roði verði vatn á myllu Sjálf-
stæðisflokksins. En það er ekki
nýtt, að smáflokkar hafi risið
upp, en þeir hafa jafnan hjaðnað
fljótt aftur. Umbótamenn hafa
fljótt séð, að það var ekki ráðið til
að koma umbótamálum fram, að
skipta sér í sundurlynda smá-
flokka. Svar þeirra hefur verið að
fylkja sér betur um stærsta og
öflugasta flokk ihaldsandstæð-
inga, Framsóknarflokkinn. Þess
vegna m.a. er hann orðinn næst-
stærsti flokkurinn i kaupstöðun-
um, þótt hann ætti þar litið fylgi i
upphafi.
Svar ihaldsandstæðinga við
glundroðanum á nú sem fyrr að
vera það, að fylkja sér um
stærsta og öflugasta flokk ihalds-
andstæðinga. Hann einn hefur
bolmagn og aðstöðu til þess að
vera forustuafl ihaldsandstæð-
inga. Það hefur hann margoft
sýnt og það ekki sizt á nýloknu
þingi, þegar Ólafur Jóhannesson
beitti sér fyrir lausn efnahags-
málanna og rauf þingið, þegar
hún fékkst ekki fram.
Efling Framsóknarflokksins er
eina rétta svarið við þeim glund-
roða, sem nú veldur mestum
fögnuði i málgögnum Sjálf-
stæðisflokksins. Umbótamenn
eiga að sameina kraftana. Það
gera þeir bezt með þvi að efla
stærsta og áhrifamesta umbóta-
aflið.
Sjólfstæðismenn
ætla að hlíta
úrskurði
Haagdómstólsins
Það er nú engum vafa bundið
lengur, að Sjálfstæðisflokkurinn
ætlar að hlita úrskurði Alþjóða-
dómstólsins, þótt hann gangi á
móti okkur. Svör Gunnars
Thoroddsens i sjónvarpsþættin-
um á miðvikudagskvöldið, skáru
ótvirætt úr þvi, þótt hann reyndi
að hafa þau óljós. Úrskurður
Alþjóðadómstólsins um lögmæti
útfærslunnar i 50 milur er
væntanlegur innan skamms,
jafnvel I næsta mánuði. Telji
dómstólinn útfærsluna ólögmæta,
mun Sjálfstæðisflokkurinn telja
sér skylt að fara eftir úrskurði
hans. Og þá verður litið úr út-
færslu i 200 mílur, ef við sættum
okkur við, að alþjóðadómur geti
ógilt 50 milurnar.
Stjórnarflokkarnir hafa skýra
stefnu i þessu máli. Hún er sú, að
neita að hlita úrskurði Alþjóða-
dómstóísins, ef hann gengur á
móti okkur. Afstöðu sina byggja
stjórnarflokkarnir á þvi, að land-
helgissamningunum frá 1961 hafi
verið sagt upp með löglegum
hætti, og Island sé þvi ekki lengur
bundið af ákvæðum þeirra, en
kæra Breta og Vestur-Þjóðverja
er byggð á þvi, að samningarnir
séu enn i gildi. A það hefur
alþjóðadómstóllinn fallizt, þar
sem engin uppsagnarákvæði séu i
samningunum. Dómstóllinn telur
sig þvi eiga að fella efnisúrskurð i
málinu. Af hinum furðulega
bráðabirgðaúrskurði, sem hann
hefur fellt i málinu, verður helzt
dregin sú ályktun, að ógerlegt sé
að spá þvi, hver hinn endanlegi
úrskurður hans verður.
Gangi úrskurðurinn gegn okk-
ur, ætlar Sjálfstæðisflokkurinn að
hlita honum og sennilega fær
hann hægri arm Alþýðuflokksins
til að fylgja sér i þvi eins og öðru.
Þannig vofir nú sú hætta yfir, að
50 milurnar verði ógiltar, ef við-
reisnarflokkarnir fá völd á ný.
Þeirri hættu geta menn aðeins
afstýrt með þvi að hafna Sjálf-
stæðisflokknum og Alþýðuflokkn-
um i kosningunum.
Ljótur ferill
Þessi afstaða Sjálfstæðisflokks-
ins kemur ekki á óvart. Hann hef-
ur næstum alltaf fylgt undan-
haldsstefnu i landhelgismálinu.
Fyrir siðustu kosningar var það
stefna hans, að fresta ætti allri út-
færslu á fiskveiðilögsögunni,
þangað til niðurstaða hafréttar-
ráðstefnunnar lægi fyrir, en þaö
getur enn dregizt i mörg ár. Það
er I samrærni við þessa stefnu, að
hann er nú reiðubúinn til að fall-
ast á úrskurð Alþjóðadómstóls-
ins, þótthanngangiámótiokkur.
Þá gæti svo farið, að við yrðum
aftur að sætta okkur við 12 milna
fiskveiðilögsögu iótiltekinn tima,
eða þangað til niðurstaða væri
fengin á hafréttarráðstefnunni.
A sama hátt og Sjálfstæðis-
flokkurinn beitti sér fyrir þvi fyr-
ir siðustu kosningar að fresta út-
færslunni i 50 milur um óákveðinn
tima, beitti hann sér fyrir þvi að
fresta útfærslu fiskveiðilögsög-
unnar i 12 milur, eins lengi og
hann gat og þorði.
Sjálfstæðisflokkurinn hafði for-
gönguum landhelgissamningana,
sem gerðir voru við Breta og
Vestur-Þjóðverja 1961, en á
grundvelli þeirra hafa þessar
þjóðir getað kært okkur fyrir út-
færslu á fiskveiðilögsögunni I 50
milur. Svo hörmulega illa var
gengið frá þessum samningum,
að þar er ekki að finna nein upp-
sagnarákvæði.
Sjálfstæðisflokkurinn hafði
stjórnarforustu á árunum 1959-
1971 án þess að nokkuð væri að-
hafzt til að koma á útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar. A þingi 1971
vildi hann svo enga ákvörðun
taka um timasetningu á útfærslu,
heldur vildi fresta þvi framyfir
hafréttarráðstefnuna, eins og áð-
ur segir.
A vetrarþinginu 1972 beitti hann
sér gegn uppsögn landhelgis-
samninganna frá 1961.
Eftir útfærslu fiskveiðilögsög-
unnar i 50 milur, vildu sjálf-
stæðismenn strax fallast á kröfur
Breta og tóku málstað þeirra i
deilum við landhelgisgæzluna,
samanber Evertonmálið.
Flokki, sem á slika fortið að
baki, getur þjóðin ekki treyst i
landhelgismálinu. Vegna þess að
hún hafnaði forustu hans i
kosningunum 1971, er 50 milna
fiskveiðilandhelgin nú veruleiki.
Sókninni i landhelgismálinu verð-
ur þvi aðeins haldið áfram, að
þjóðin hafni forustu Sjálfstæðis-
flokksins á ný.
Blekkingarnar
um sjóðina
Mbl. hefur að undanförnu hald-
ið uppi einstæðum blekkingum og
fölsunum um fjármálin. Hér þyk-
ir rétt að nefna nokkur sýnishorn
af þessum málflutningi þess:
1. Mbl. segir stöðu rikissjóðs
aldrei hafa verið verri. Sann-
leikurinn er sá, að hún var betri
i mailok siðastl. en i mailok
1971, þegar viðreisnarstjórnin
var að láta af völdum, og hefur
Mbl. hingað til ekki átt nein orð
til að lýsa þvi, hve góður við-
skilnaður hennar hafi verið.
2. Mbl. segir gjaldeyrissjóð þjóð-
arinnar vera að ganga til
þurrðar. Þessi niðurstaða
blaðsins er fengin á þann hátt,
að það sleppir að taka birgðir
af útflutningsvörum með i
reikninginn, en þær eru nú með
allra mesta móti. Sannleikur-
inn er sá, að gjaldeyrisstaðan i
heild, þegar birgðirnar eru
teknar með, hefur batnað um
tvo milljarða króna siðan um
áramót, og verður'það að telj-
ast góð útkoma, þegar þess er
gætt, hve mikil verðhækkun
hefur orðið á innfluttum vör-
um, t.d. oliunni.
3. Mbl. segir fjárskort byggingar-
sjóðs og ýmissa fjárfestingar-
sjóða aldrei hafa verið meiri.
Til þess að fá þessar tölur
reiknar Mbl. með stórauknum
framkvæmdum, eða að öllum
umsóknum verði fullnægt, en i
annan stað predikar það svo, að
draga verði úr framkvæmdum,
þvi að þenslan sé of mikil.
Sannleikurinn er sá að fjáröfl-
um ýmissa annarra sjóða hefur
aukizt verulega að undanförnu,
eins og lifeyrissjóðanna, og
sama gildir um bundnar inni-
stæður hjá Seðlabankanum.
Hér þarf því ekki annað en að
færa á milli, en Sjálfstæðis-
flokkurinn beitti stöðvunar-
valdi sinu á nýloknu þingi til að
koma i veg fyrir það. Hann ber
þvi ábyrgð á timabundnum
erfiðleikum fjárfestingarsjóð-
anna.
Nýting at-
kvæðanna
Úrslit bæjar- og sveitarstjórn-
arkosninga benda til þess að sú
hætta sé ekki útilokuð, að ,,við-
reisnarflokkarnir” gömlu geti að
nýju fengið nauman meirihluta.
Þá mun hefjast hér aftur sama
stjórnarfarið, og á árunum 1967-
1971, þegar gengisfellingar, at-
vinnuleysi, landflótti og verkföll
settu aðalmót sitt á stjórnarhætt-
ina.
Til þess að koma i veg fyrir
þetta er það öruggasta ráðið, að
Framsóknarflokkurinn fái sem
allra flesta kjördæmakosna þing-
menn, en aðrir ,,viðreisnar”-and-
stæðingar fái sem fæsta kjör-
dæmakosna þingmenn ' og þeim
mun fleiri uppbótarmenn. Fyrir
„viðreisnar”-andstæðinga I heild
er það t.d. enginn ávinningur, að
Alþýðubandalagið fái kjördæma-
kosinn þingmann i Suðurlands-
kjördæmi eða Norðurlandskjör-
dæmi vestra, þvi að það missir i
staðinn uppbótarmann, sem
hafnar annað hvort hjá Sjálf-
stæðisflokknum eða Alþýðu-
flokknum. Ef Framsóknarflokkur
inn vinnur hins vegar kjördæma-
kosinn þingmann, missir hann
ekki uppbótarmann i staðinn, þar
sem hann fær ekki uppbótarsæti.
Það skiptir þvi höfuðmáli fyrir
,,viðreisnar”-andstæðinga, að
Framsóknarflokkurinn fái sem
flesta kjördæmakosna þingmenn.
Þvi verða ,,viðreisnar”-andstæð-
ingar að fylkja sér fast um
Framsóknarflokkinn, þar sem
þingsæti hans getur verið i hættu,
eða þar sem hann hefur von um
að vinna þingsæti. Með þvi er það
bezt tryggt, að hér verði aldrei
aftur „viðreisn”.
Þ.Þ.