Tíminn - 02.03.1975, Blaðsíða 39

Sunnudagur 2. marz 1975
TÍMINN
39
Mark Twain:
Tumi gerist
leyni-
lögregla
ekki vera óróleg, þvi
að hann skyldi taka
málið i sinar hendur
og hugleiða það nótt
og dag og upplýsa það
og sanna að Silas
frændi væri saklaus.
Hún var fjarska kær-
leiksrik við hann og
þakkaði honum og
sagði, að hún vissi, að
hann mundi gera allt,
sem i hans valdi
stæði. Hún bað okkur
að hjálpa Benný og
gæta bús og barna. Þá
gátum við ekki stillt
okkur um að fara að
gráta öll saman. Og
siðan gengum við aft-
ur heim en hún varð
eftir, þvi að hún ætlaði
að búa hjá konu
fangavarðarins, þar
til málið yrði tekið
fyrir eftir mánuð.
Fjórtándi kafli
Þetta varð erfiður
mánuður fyrir okkur
öll. Vesalings Benný
herti upp hugann eins
vel og hún gat, og við
Tumi reyndum að
vera eins kátir og við
gátum til þess að
fjörga upp heimilið.
En það bar engan
árangur, þó að við
værum að reyna það.
Eins var það i fang-
elsinu. Við fórum
þangað á hverjum
degi til þess að heilsa
upp á þau gömlu hjón-
in, en þar var ákaf-
lega dauflegt. Silas
frændi svaf illa á nótt-
unni og gekk mikið i
svefni. Hann var far-
inn að verða þreytu-
legur og veiklulegur i
útliti og virtist helzt
vera i þann veginn að
0 Neyðaróp
geti enn risið á legg, þrátt fyrir
það menningarmorð, sem drýgt
hefur verið.
Danski kærastinn
Þannig tala þrir ungir náms-
menn frá Grænlandi. Og vissu-
lega hafa þeir sökkt sér meira
niður i það, sem þeir tala um,
heldur en þorri Grænlendinga. En
verulegur hluti ungu kynslóðar-
innar er þeim sammála um þá
auðmýkingu og útskúfun, sem
bitnar á öllu grænlenzku. Við tök-
um til dæmis tali unga stúlku,
grænlenzka, sem sett hefur verið
á uppeldisstofnun i Kaupmanna-
höfn.
— Ég trúlofaðist Dana heima á
Grænlandi, segir hún, og ég varð
vanfær. En svo fór hann allt i einu
til Danmerkur, og ég fór á eftir
honum, af þvi að við vorum að
eignast barn.
En þegar ég kom hingað til
Kaupmannahafnar, skellti hann
hurðinni á mig og læsti. Hann
bannaði mér að stiga fæti inn fyr-
ir sinar dyr og bar þvi við, að ég
væri grænlenzk, og hann vildi
ekki neitt barn, sem ég æli af
mér. Ég mátti ekki heldur segja
fólki hans, að ég væri vanfær eftir
hann, þvi að hann ætlaði að eiga
danska stúlku.
Ég átti samt barnið, en fékk
hvergi húsaskjól, og svo tóku
yfirvöldin barnið mitt og settu
það á barnaheimili. Nú er ég sjálf
sjúk af ofdrykkju.
Þessi frásögn er dæmigerð um
það, hvernig fer fyrir grænlenzk-
um stúlkum i Kaupmannahöfn.
Þær koma ungar kornungar til
Danmerkur og hafa heima á
Grænlandi verið i kunningsskap
við danska menn, sem siðan hafa
svikið þær. Þegar til Kaup-
mannahafnar kemur, vill enginn
heyra þær né sjá, og þá er þess
ekki langt að biða, að þær fari i
hundana i stórborginni. Og þvi
miður eru þær æ fleiri, græn-
lenzku stúlkurnar, sem leita til
Danmerkur og lenda þar á hrak-
hólum með verstu afleiðingum.
Nokkurs konar
villibráð
Það er enginn leikur fyrir
grænlenzka stúlku að sigla á milli
skers og báru i Danmörku. Ung
stúlka, sem stundar þar nám,
segir svo frá:
— Einu sinni rak ég til dæmis
frá mér danskan náunga, sem
gerzt hafði áleitinn. Hann var
ofsareiður og hrópaði á eftir mér:
Þetta er meira en þú getur leyft
þér, gæsin þin. En þú ert auðvitað
veik — þið eruð það allar.
Ég veit vel, að ekki verða allir
dæmdir eftir þessum manni, sið-
ur en svo.En eitthvern vott af þvi
viðhorfi, sem hann hirti ekki um
að dylja, finnur maður daglega.
Við erum hér eins og nokkurs
konar veiðibráð, sem engin
friðunarlög ná til, og það eru eng-
in takmörk fyrir þeirri fyndni um
kynsjúkdóma og dælutækni, sem
við getum ekki komizt hjá að
heyra. Það er illt að vera Græn-
lendingur i Danmörku, en verst af
öllu er þó að vera grænlenzk
stúlka.
I fjarlægð við
heimkynni sitt
Sumum ungu stúlknanna, sem
eiga að menntast i Danmörku,
kemur Grænlandsmálaráðuneyt-
ið fyrir á dönskum heimilum, og
markmiðið kvað vera að kynna
þessum stúlkum danskt fjöl-
skyldulif og danska heimilis-
stjórn. Grænlandsmálaráðuneyt-
ið ákveður launin, sem eru langt
neðan við það, sem danskar
stúlkur myndu fá fyrir svipaða
vinnu. Núka, sem nú er i Kaup-
mannahöfn upp á þessi býti,
kemst svo að orði:
— Það er eitt, sem ég skil ekki.
A Grænlandi fá Danir hærri laun
en heimamenn, og okkur sagt, að
það sé af þvi, að þeir séu svo
fjarri heimkynni sinu. Ég er lika
fjarri heimkynni minu, þegar ég
er sett i vinnu i Kaupmannahöfn,
og þess vegna hélt ég, að ég fengi
hærra kaup en danskar stúlkur.
En þegar til kastanna kemur, eru
mér borgaðar fimm hundruð
krónur danskar á mánuði, en
dösnkum stúlkum er ekki boðið
minna en átta hundruð krónur.
Engin töfraráð til
Hvað segir svo Grænlands-
málaráðuneytið um hinar þungu
ásakanir, sem ungir Græn-
lendingar bera fram?
Þeir Ottó Jensen skrifstofu-
stjóri og Nis Ley, deildarstjóri i
grænlenzku félagsmáladeildinni,
viðurkenna báðir, að Græn-
lendingar séu i mikilli þjóðfélags-
legri kreppu. En þeir bæta þvi
við, að engin töfraráð séu til.
— Við fylgjumst með ungum
Grænlendingum, sem hingað
koma til náms, og reynum að
hjálpa þeim. Þeir eru um sex
hundruð. Aftur á móti berum við
enga ábyrgð á þeim, sem koma
hingað að sinu eigin frumkvæði
og á sinn kostnað, segir Ottó
Jensen. Það er rétt, að draga
mætti úr sumum vandkvæðanna
með betri skólum og meiri
menntunarmöguleikum heima á
Grænlandi. En þar kemur til
kasta fjárveitingavalsins og
þeirra, sem stefnuna marka. Nú
er i ráði að koma á kennslu i
félags- og uppeldisfræði á Græn-
landi og stofna þar verknáms-
skóla.
Lis Ney deildarstjóri sagði um
þann forgangsrétt Dana á Græn-
landi—er vekur hvað mesta reiði
ungu kynslóðarinnar:
— Við reynum svo sannarlega
að skipa Grænlendinga i allar þær
stöður, þar sem þeir koma til
greina. En það er ekkert leyndar-
mál, að menn þurfa talsverða
þjálfun i starfi, ef þeir eiga að
valda sumum þessara verkefna.
Hugsum okkur til dæmis, að við
gerðum þá tilraun að segja við
Grænlendinga: Þið hafið hálft ár
til stefnu til þess að kynna ykkur,
hvers þarf með, og svo takið þið
við öllu i úmanak. Ég býst við, að
þess yrði ekki langt að biða, að
þeir leituðu ásjár hjá okkur á ný.
Fyrst af öllu held ég, að þeir vildu
fá rafveitustjórann aftur. Hitt er
svo min sannfæring, að Danir á
Grænlandi eigi að ganga fyrir að-
komumönnum.
— Ég skil vel þessa ungu Græn-
lendinga, sem nú eru fullir af
uppreisnarhug, sagði Lis Ney enn
fremur. Sjálfur er ég Suður-Jóti,
og ég hef stundum verið fullur af
hatri og beiskju i garð Þjóðverja.
— Úr þvi að Grænlendingar sætta
sig ekki við þetta danska fóstur,
geta þeir ekki heldur vænzt þess,
að við þjónum þeim, segir Ottó
Jensen.
— Danirnir haga sér i einu og
öllu eins og þeir eigi að ráða yfir
okkur, segja Grænlendingarnir
ungu. Okkur er stjórnað i stóru og
smáu, og við getum i raun engu
ráðið sjálfir. Og Danir liðsinna
okkur ekki nema á meðan við
hlýðum. Það segir til dæmis sina
sögu, að við hér i Charlottenlund
gátum ekkert liðsinni fengið til
þess að flytja hér i sambýli vegna
þess, að það var ekki samhljóða
einhverjum reglugerðarákvæð-
um. Hefðum við i þess stað kosið
að búa hver i sinu herbergi i
heimavist meðal danskra nem-
enda, hefðum við fengið peninga
orðalaust, enda þótt danska rikið
hefði þá meiri kostnað af okkur.
PÓSTUR OG SÍMI
Staða viðskipta-
f ræðings
hjá Póstgiróstofunni er laus til um-
sóknar.
Nánari upplýsingar verða veittar
hjá forstöðumanni póstgiróstof-
unnar og hjá starfsmannadeild.

liiiiifi
Rangæingar -
spilakeppni
Framsóknarfélag Rangæinga efnir til þriggja kvölda spila-
keppni, sem hefst i Félagsheimilinu á Hvoli sunnudagisnn 2.
marz kl. 21, stundvislega. Góð verðlaun. Vilhjálmur Hjálmars-
son, menntamálaráðherra flytur ávarp.
Stjórnin.
Félagsmálaskóli
Framsóknarflokksins
AAarz-námskeið
hefst laugardaginn 8. marz kl. 1.30 og lýkur sunnudaginn 16.
Flutt verða erindi um fundarsköp og ræðumennsku og haldnar
málfundaæfingar.
Erindi um þjóðmál flytja:
Vilhjálmur Hjálmarsson,
Þráinn Valdimarsson,
Tórnas Arnason,
Þórarinn Þórarinsson
auk ieiðbeinanda.
1 hringborðsumræðum taka þátt:
Ólafur Jóhannesson,
Einar Ágústsson,
llalldór E. Sigurðsson,
Steingrimur Hermannsson.
Leiðbeinandi verður Jón Sigurðsson.
Hafið samband við skrifstofu Framsóknarflokksins að Rauðar-
árstig 18, s. 24480, en þar verður námskeiðið haldið.

»§ . . . ■ \
wííbtZsi
Austur-
Skaftafellssýslc
Arshátið Framsóknarfélags Austur-Skaftfellinga verður haldin
að Hótel Höfn Hornafirði, laugardaginn 8. marz. Avörp flytja:
Vilhjálmur Hjálmarsson menntamálaráðherra og Halldór
Ásgrimsson alþingismaður. Nánar auglýst siðar.
Ólafur
Jóliannesson
Einar
Agústsson
Sveinn
Jónsson
FUF í Reykjavík boðar til almenns
stjórnmálafundar:
Hvað er framundan
í efnahagsmálum?
FUF i Reykjavik heldur almennan stjórnmálafund að Hótel Esju
miðvikudaginn 5. niarz n.k. klukkan 20. Fundarefni; Hvað er
framundan i efnahagsmálum? Stuttar framsöguræður flytja
ráðherrarnir Ólafur Jóhannesson og Einar Agústsson, sem siðan
munu svara spurningum fundarmanna.
Fundarstjóri Sveinn Jónsson, formaður FUF i Reykjavik.
Akranes
Framsóknarfélag Akraness heldur framsóknarvist i félags-
heimili sinu að Sunnubraut 21, sunnud. 2. marz kl. 16. öllum
heimill aðgangur, meðan húsrúm leyfir.

Félag
framsóknar
kvenna
í Reykjavík
Fundur verður að Hallveigarstöðum fimmtudaginn 6. marz n.k.
Fundarefni: Sigriður Thorlacius form. Kvenfélagasambands ís-
lands flytur erindi: Hugleiðingar i tilefni af kvennaárinu og
Ragnheiður Sveinbjörnsdóttir bæjarfulltrúi i Hafnarfirði segir
frá Alþingi. Freyjukonur og Hörpukonur eru velkomnar á fund-
inn. Stjórnin.