Fréttablaðið - 09.11.2005, Blaðsíða 16

9. nóvember 2005 MIÐVIKUDAGUR16
fréttir og fróðleikur
Verulegum hluta tveggja
stórra mála á vegum rík-
islögreglustjóra hefur að
undanförnu þótt svo veru-
legum annmörkum háð að
vísa beri þeim frá dómi,
mál Frjálsrar fjölmiðlunar
og Baugs. Í fleiri stórum
málum hefur ákæruvald-
ið sætt gagnrýni fyrir að
sinna ekki rannsókn sem
skyldi.
Héraðsdómur Reykjavíkur hefur
nú vísað frá dómi framhalds-
ákærum í stærsta gjaldþrotamáli
sögunnar, Frjálsrar fjölmiðlunar,
vegna þess að saksóknara ríkis-
lögreglustjóra tókst ekki að gefa
út leiðrétta framhaldsákæru
innan settra tímamarka. Er þetta
í annað sinn á skömmum tíma sem
stóru máli er vísað frá að verulegu
leyti vegna ágalla á ákæru. Frá-
vísun stærsta hluta Baugsmáls-
ins fyrir skömmu var sögð áfall
fyrir ákæruvaldið, en þar var um
að ræða umfangsmesta mál sem
efnahagsbrotadeild ríkislöreglu-
stjóra hefur tekist á við.
Mál Frjálsrar fjölmiðlunar og
tengdra fyrirtækja komst í upp-
nám í september eftir að ljóst
var að í ákærunni væru alvarleg-
ar villur í fjórum liðum hennar.
Slíkar villur er alla jafna hægt að
laga með framhaldsákæru, en hún
er gefin út þegar í ljós koma aug-
ljósar innsláttarvillur eða annað
slíkt í ákærum. Lagaramminn til
leiðréttinga með slíkum ákærum
er hins vegar þröngur og meðal
annars er útgáfu framhaldsákæra
sett tímamörk, en þær þurfa að
koma fram innan þriggja vikna
eftir að bent er á mistökin. Sak-
sóknara tókst ekki að halda sig
innan þeirra tímamarka og því
var málinu vísað frá á mánudag.
Að fenginni þeirri niðurstöðu
getur verið að hluti ákæra í því
máli sé ónýtur.
Vinnubrögðin gagnrýnd
Eiríkur Tómasson, lagaprófessor
við Háskóla Íslands, sagði í viðtali
við Fréttablaðið þegar niðurstaða
hæstaréttar í Baugsmálinu lá
fyrir að dómur hæstaréttar væri
áfellisdómur yfir vinnubrögðum
ákæruvaldsins í málinu. „Það
kemur mér á óvart hversu mikið
hæstiréttur finnur að ákærunni
og satt að segja hefði ég ekki trúað
því að hægt væri að gefa út ákæru
sem er svo gölluð,“ sagði hann.
Jón H. B. Snorrason, saksókn-
ari og yfirmaður efnahagsbrota-
deildar ríkislögreglustjóra, segir í
fjölmiðlum eftir dóm hæstaréttar
að aðrir verði að dæma um það
hvort dómur hæstaréttar sé áfell-
isdómur yfir vinnubrögðum deild-
arinnar. Í viðtali við Fréttablaðið í
fyrradag, þegar frávísun héraðs-
dóms í máli Frjálsrar fjölmiðlunar
var ljós, sagði Jón að embættið taki
frávísuninni vitanlega alvarlega.
„Það er óþekkt fyrirbæri hérna
að við verðum fyrir frávísunum,“
sagði hann. Jón skýrði frávísun-
ina þannig að mistök hefðu átt sér
stað í ritvinnslu ákærunnar sem
höfðu það í för með sér að sund-
urliðunartöflur enduðu á röngum
stöðum.
Gagnrýni í öðrum dómum
Þá eru fleiri stór mál þar sem
ákæruvaldið hefur sætt harðri
gagnrýni fyrir að sinna ekki rann-
sókn mála sem skyldi. Skemmst
er að minnast stóra málverkaföls-
unarmálsins, en í maí í fyrra voru
þeir Pétur Þór Gunnarsson og
Jónas Freydal Þorsteinsson sýkn-
aðir í hæstarétti, en héraðsdómur
hafði árið áður dæmt báða í nokk-
urra mánaða skilorðsbundið fang-
elsi. Meirihluti hæstaréttar gagn-
rýndi þá að ekki skyldu kallaðir
til óháðir sérfræðingar til að meta
málverkin sem talin voru fölsuð,
í stað þess að notast við sérfræð-
inga sem tengdust Listasafni
Íslands, en það var einn kærenda
í málinu.
Sömuleiðis taldi hæstirétt-
ur slíka annmarka á rannsókn á
meintum brotum Gunnars Arnar
Kristjánssonar, fyrrum forstjóra
SÍF og endurskoðanda Trygginga-
sjóðs lækna, á lögum um endur-
skoðendur, að því máli var vísað
frá dómi í maí síðastliðnum. Eins
sagði dómurinn að verknaðarlýs-
ing í ákærunni hefði verið veru-
legum annmörkum háð.
Gunnar Örn var ákærður fyrir
að hafa vanrækt skyldur sínar sem
löggiltur endurskoðandi þegar
Lárus Halldórsson, fyrrverandi
framkvæmdastjóri Trygginga-
sjóðsins, dró sér tæpar 76 millj-
ónir króna úr sjóðnum á tæpum
áratug. Lárus var í fyrra dæmd-
ur í tveggja og hálfs árs fangelsi
og til endurgreiðslu tæplega 47,6
milljóna króna. Gunnar Örn var
hins vegar sýknaður í nóvember í
fyrra af Héraðsdómi Reykjavíkur
og þeim dómi áfrýjaði ríkissak-
sóknari.
Faglegt aðhald ríkissaksóknara
Sökum þess að máli Gunnars
Arnar var vísað frá í hæstarétti
getur lögregla tekið það upp
og hafið málarekstur að nýju.
Ákvörðun um það hefur hins vegar
ekki enn verið tekin, að sögn Boga
Nilssonar, ríkissaksóknara. „Það
er ríkislögreglustjóra að ákveða
það,“ sagði hann í viðtali við
Fréttablaðið fyrir skömmu. „Það
geta alltaf verið ágreiningsatriði
hvaða mál liggja vel fyrir,“ sagði
Bogi og rifjaði upp að í málverk-
afölsunarmálinu hafi hæstarétt-
ardómarar ekki verið sammála
um niðurstöðuna. „Ýmis álitaefni
geta komið upp, en alltaf er lögð
mikil áhersla á að vanda sem best
til verka. Það á náttúrulega eng-
inn að ákæra fyrr en málið liggur
þannig fyrir að unnt sé að taka
slíka ákvörðun.“
Hann áréttaði að það sem snúi
að ríkissaksóknaraembættinu
sé fagleg hlið mála, en embættið
sjái ekki um mannaráðningar eða
mannahald hjá öðrum handhöf-
um ákæruvalds. „Sú hlið er sífellt
til skoðunar og rædd reglulega á
fundum hjá ríkissaksóknara og
menn sækja alls konar ráðstefnur
og fundi á því sviði,“ sagði hann,
en bætti við að embættið hafi
þó ekki tök á því að fara yfir öll
mál sem fyrir dómstóla fara. „En
stundum er samt spurst fyrir um,
eða leitað skýringa á einhverjum
atriðum,“ sagði Bogi og áréttaði
að saksókn mála sé svið sem hafi
nokkra sérstöðu enda sé mála-
flokkurinn erfiður.
FRÉTTASKÝRING
SIGRÍÐUR DÖGG AUÐUNSDÓTTIR
sda@frettabladid.is
KEYRÐI YFIR BARNIÐ
MITT OG VILL AÐ ÉG
BORGI SKEMMDIRNAR
Fáheyrður atburður í Grafarvogi
DV2x15 8.11.2005 20:31 Page 1
SVONA ERUM VIÐ
> HLUTUR MÁLMA Í HEILDARVERÐMÆTI
SELDRA FRAMLEIÐSLUVARA
Dómari gerir efnahagsbrotadeild
afturreka vegna slælegrar vinnu
Lýðveldið Aserbaídsjan í suðaustanverðum Kákasusfjallgarðinum fékk
sjálfstæði er Sovétríkin liðu undir lok árið 1991, en þá geisaði stríð
milli þess og nágrannalýðveldisins Armeníu. Aserbaídsjan fékk aðild að
Evrópuráðinu árið 2001 og glímir nú við að koma á lýðræðis- og réttar-
ríkislegum stjórnarháttum. Í byrjun vikunnar fóru fram þingkosningar í
landinu sem alþjóðlegir eftirlitsmenn höfðu margt við að athuga.
Hver er saga landsins? Það landsvæði sem Aserbaídsjan nær nú yfir
hefur frá fornu fari verið þekkt fyrir náttúrulegar olíu- og gasuppsprett-
ur. Áhangendur Zaraþústratrúar, sem átti upptök sín í Persaveldi hinu
forna, reistu þar hof utan um brennandi gasuppsprettur enda álitu þeir
guðlegan mátt búa í eldi. Ein kenningin um uppruna nafns landsins er
að það sé kennt við eld. Einn fyrsti olíuborturn heims var reistur suður
af höfuðborginni Bakú við Kaspíahaf árið 1849, en þá var svæðið orðið
hluti af rússneska keisaradæminu. Um aldamótin 1900 kom nær önnur
hver tunna sem dælt var upp af hráolíu í heiminum upp úr olíulindum
Aserbaídsjans.
Hver hefur þróunin verið frá falli Sovétríkjanna? Aserbaídsjan varð
hluti af Sovétríkjunum árið 1922. Upplausnarástand var í landinu er
Sovétríkin hrundu
árið 1991. Armenar
í héraðinu Nagorno-
Karabakh lýstu yfir
vilja til að samein-
ast Armeníu. Stríð
braust út. 1994 var
gert vopnahlé. Haydar
Alíjev stjórnaði land-
inu aftur frá árinu 1993 og markaðsvæddi hagkerfið. Valdstjórnartilburðir
hans sköpuðu stjórn hans þó vafasaman orðstír á Vesturlöndum. Þegar
hann dó árið 2003 tók sonur hans, Ilham, við sem forseti, en hann var
áður orðinn forsætisráðherra og forstjóri ríkisolíufyrirtækisins.
Ráðamenn í Aserbaídsjan hafa sætt þrálátum ásökunum um spillingu og
kosningasvik. Þeir reyna að þræða milliveg þess að þóknast hagsmunum
Rússlands og Vesturlanda á hinu olíuríka svæði. Í maí í vor var byrjað að
dæla Kaspíahafsolíu um nýja olíuleiðslu frá Bakú til tyrknesku hafnar-
borgarinnar Ceyhan, en hana fjármögnuðu vestræn olíufélög.
Íbúar Aserbaídsjans eru um 8,5 milljónir. Þeir eru flestir sjía-múslimar.
FBL-GREINING: ASERBAÍDSJAN
Olíuríkt Kákasuslýðveldi
OLÍUBORTURNAR Í BAKÚ
JÓN H. B. SNORRASON SAKSÓKNARI Hefur sagt í fjölmiðlum
að hann taki frávísun í máli Frjálsrar fjölmiðlunar alvarlega
og dómur hæstaréttar í Baugsmálinu hafi verið sér von-
brigði. Alvarlegir annmarkar voru í ákærum beggja mála.
HARALDUR JOHANNESSEN RÍKISLÖGREGLUSTJÓRI Embætti
ríkislögreglustjóra hefur orðið uppvíst að því að klúðra ákær-
um í tveimur stærstu málum sinnar tegundar að undan-
förnu. Baugsmálið er stærsta mál sem efnahagsbrotadeild
ríkislögreglustjóra hefur ráðist í og mál Frjálsrar fjölmiðlunar
stærsta gjaldþrot sögunnar.
Erlendum starfsmönnum hérlendis
fjölgar daglega enda mikill vöxtur og
brýn þörf fyrir bæði faglært og ófag-
lært starfsfólk. Þorbjörn Guðmunds-
son er formaður Samiðnar, sambands
iðnfélaga á Íslandi.
AF HVERJU VALDA ÚTLENDINGAR ÓLGU
Á VINNUMARKAÐNUM? Tvennt kemur
þar til. Annars vegar virða þessir menn
ekki reglur okkar hér um starfsréttindi.
Hitt vandamálið er að margt af þessu
fólki er að starfa á launum sem eru
langt undir íslenskum kjörum og setja
þannig pressu á íslenskt starfsfólk að
lækka laun sín.
EN ER EKKI BRÝN ÞÖRF FYRIR ERLENT
VINNUAFL HÉR Á LANDI? Vissulega er
þörfin mikil en fólk verður að spila
eftir þeim leikreglum sem hér eru í
gildi og krefjast sambærilegra launa
og greidd eru hér.
HVAÐ ER TIL RÁÐA? Að vera á varð-
bergi og gera það að kröfu að allt það
erlenda fólk sem hingað sækir sér
vinnu fái laun og öðlist réttindi sem
SPURT & SVARAÐ
ERLENT VINNUAFL
Á launum
undir taxta
ÞORBJÖRN GUÐMUNDSSON
Formaður Samiðnar
14
,8
14
,6
14
,5
200320022000
14
,4
2001
14
,2
2004
Heimild: Hagstofa Íslands