Tíminn - 29.08.1976, Blaðsíða 32

32
TÍMINN
Sunnudagur 22. ágúst 1976
barnatíminn
Anton Mohr:
Árni og Berit
Ævintýmför um Afriku
an tóku þeir borðplötuna
og sökktu henni i vatn.
Þá leystist upp lim-
kenndur safi úr jurtinni
og allt limdist saman.
Siðan var þetta pressað
og þurrkað og þá var
örkin tilbúin. Um mörg
hundruð ár var pappirs-
örkin eina efnið, sem
þekktist til að skrifa á,
og var þetta þvi mikil
útflutningsvara, sem
Forn-Egyptar græddu
mikið á. En litlu eftir að
Kristur fæddist, fann
maður i Pergamon i
Litlu-Asiu, aðferð til að
verka skinn á sérstakan
hátt, til að skrifa á það.
Þar með missti papirus-
jurtin gildi sitt til út-
flutnings.”
„Er jurtin þá einskis
nýt nú á dögum? spurði
Árni.
,,Nei. Hún hefur jafn-
an nokkurt gildi fyrir þá,
sem hér eru búsettir.
Þeir éta merginn eins og
forfeður þeirra gerðu
fyrir mörgum öldum og
þúsundum ára. Lika
þurrka þeir stöngulinn
til eldiviðar, og úr hon-
um vinna þeir efni i
kaðla, segl, skófatnað
o.fl.”
Og enn hélt ofurstinn
áfram að fræða Áma og
sagði:
„Annars býst ég við,
að þetta landsvæði eigi
fyrir sér mikla framtið,
þótt það verði ekki beint
i sambandi við þessa
jurt. í skólanum hefur
þú liklega lært það, að
leirinn, sem Nil flytur
með sér, þegar hún flæð-
ir yfir Nilardalinn, sé
undirstaða að frjósemi
landsins, en sá leir
kemur ekki frá
Hvitu-Nil, heldur
Bláu-Nil. Hér er landið
svo flatt og fljótið svo
straumlaust, að leir og
gróðurefni, sem
Hvita-Nil flytur með sér
ofan úr fjöllunum, fer
ekki lengra. Hér hefur
þvi á þúsundum ára
myndazt mikið land,
sem aðeins biður eftir
þvi að það sé tekið til
ræktunar. En hér vantar
vinnuaflið. Hvitir menn
þola ekki að vinna i
þessu heita, raka lofti,
og á negrana er ekki að
treysta i slikri vinnu.
Þeir eru ekki fjölmennir
á þessum slóðum og
þeim er illa við svona
vinnu. Og svo þarf mikla
peninga i slika ræktun.
Eins og flestir vita, þá er
láglendið umhverfis Nil
ýmist flæðandi i vatni
eða þurrt eins og eyði-
mörk. Nú hefur verið
gerð áætlun um að gera
skurð frá Hvitu-Nil i
norðvestur, i ána Sobat,
sem fellur i Nil. Þegar
þetta mannvirki er full-
gert, verður hægtað láta
vatnið vökva landið
hæfilega allt Arið. Þá
breytist þetta land i
bómullarakra, liklega
þá stærstu i heimi. En
þetta tekur mörg ár eða
áratugi og kostar mikið
fé, svo að liklega lifi ég
það ekki að sjá þessa
breytingu.”
Þannig endaði ofurst-
inn þessa löngu ræðu.
En svo bætti hann við:
,,En þú lifir þetta á-
reiðanlega, Árni. Þessi
öld er öld vélanna og af-
köstum þeirra er næst-
um engin takmörk sett.”
Árni leit hugsandi út
yfir endalausar slétt-
urnar, þar sem blöð
papirusjurtarinnar
bylgjuðust i hægri gol-
unni. Gat það skeð, að
þetta ónumda land ætti
eftir að breytast i bóm-
ullarakra?
3.
Gufubáturinn Ramses
hélt áfram ferð sinni i
gegnum foræðin og allt-
af varð loftið rakara.
Ferðafólkinu leið hræði-
lega illa. Það var eins og
það væri allan daginn i
gufubaði. En þessu
heita, raka lofti fylgdi
hin ægilegasta flugna-
mergð. Og þótt netin
héldu enn, þá svignuðu
þau fyrir þunga þessara
milljóna. Berit hugsaði
með hryllingi til þess,
hvernig farið hefði, ef
þau hefðu ekki haft net-
in. Þau hefðu þá verið
bókstaflega étin upp af
- þessum skordýrum.
Ferðin gekk hægt.
Alltaf urðu þeir að
stanza öðru, hvoru og
ryðja burt vatnagróðri,
sem hafði slitnað frá og
lokaði siglingaleiðinni.
Oftvoru þessar „torfur”
svo þykkar, að dagurinn
fór i það að tæta þær i
sundur og ryðja bátnum
braut.
Þegar ferðafólkið var
þannig nauðbeygt til að
stanza, notaði það tím-
ann til að fara á veiðar.
Ganga á land til að veiða
ætti liklega að segja, en
þó er eiginlega gengið á
vatni. Eins langt og aug-
að eygir er óslitín röð
„sudd-eyja”, sem er
eins konar landskán
mynduð af sterkum
vatnagróðri. Á einstöku
stað sjást mauraþúfur,
eins til tveggja metra
háar úti á þessari óend-
anlegu sléttu. Það var
einkennilegt að sullast
um þessar floteyjar og
gat verið stórhættulegt
gangandi mönnum.
Vatnið var álika heitt og
venjulegt baðvatn og
loftið mettað raka. í
þessum mikla hita gufar
upp feikn af vatni. Talið
er, að um tveir þriðju af
upphaflegu vatnsmagni
Hvitu-Nilar gufi upp i
þessum fenjum. Ef áin
Sobat flytti ekki óhemju
vatn inn i farveg
Hvitu-Nilar, þá væri hún
næstum vatnslaus niður
undir Khartum, en þar
falla þær saman,
Hvita-Nil og Bláa-Nil.
En hér var lika fall-
egt. Berit undraðist feg-
urð vatnaliljanna, sem
þöktu stór svæði, þar
sem raklendið var mest.
Þarna var lótusblómið
(Nymphea Lotus), sem
Egyptar töldu heilagt
blóm. Og svo var fugla-
mergðin. 1 hvaða átt
sem litið var, iðaði allt
af fuglalifi. Hér stikluðu
háfættir, svartir og hvit-
ir storkar með rauðar
fætur. Hvitir og ljós-
rauðir flamingoar,
spegluðu sig i vatninu og
trönurnar stóðu á öðrum
fæíi og litu spekingslega
i kringum sig. Svanir,
endur og gæsir ösluðu i
bleytunni, og hegrar,
vepjur og margs konar
farfuglar sem systkinin
þekktu heiman frá Nor-
egi, stikluðu þama á
mosanum ásamt fjölda
fugla, sem þau ekki
þekktu.
Ef skothvellur rauf
þögnina á þessum óend-
anlegu sléttum, þá lyfti
allur fuglaskarinn sér til
flugs á sömu stundu.
Milljónir milljóna
spyrntu við fótum og
hófu sig til flugs með
miklum vængjaþyt,
skrækjum og gargi,
flugu i stórum boga út
yfir sléttuna, en komu
svo svifandi .aftur með
virðuleik og fegurð i
fluginu og settust aftur á
sama stað, eins og ekk-
erthefði i skorizt, og allt
var eins og áður.
Þeir skutu býsn af
öndum og gæsum og Árni
var svo heppinn að
skjóta einn af hinum
sjaldgæfu „marabús-
storkum” (leti-storkur).
Þann sama dag sá hann
geysistóran hóp ibis-
fugla (Nilhegra). Árni
starði hugfanginn á
þessa heilögu fugla
Forn-Egypta.
Egyptamir álitu, að
þessi fugl væri heilagur,
af þvi að hann kom alltaf
til Egyptalands á sama
tima og flóðin i Nil höfðu
náð þangað. Þeir settu
komu fuglsins i sam-
band við frjósemi lands-
ins og lif þjóðarinnar. í
sumum piramidum
finnast þúsundir af
„ibis-múmium”.
En það vom ekki ein-
göngu friðsöm, mein-
laus dýr, sem lifðu i
þessum fenjum. Hér var
lika mikið af hættuleg-
um skriðdýrum, einkum
slöngum og krókódilum.
Árni varð ægilega skelk-
aður einn daginn, er
hann ætlaði að setjast
niður og hvila sig á trjá-
stofni, sem hann hélt að
lægi þarna, en komst þá
að raun um, að þetta var
lifandi krókódill, sem
hann sat á. Hann átti
fótum sinum fjör að
launa, er krókódfllinn
glennti upp ægilegt ginið
og ætlaði að gleypa hann
með húð og hári.
Þótt þessi hættulegu
skriðdýr væru þarna
ekki, þá eru foræðin
sjálf hættuleg lifi
manna. Það fékk Mary
að reyna einn daginn.
Hún hafði vikið örlitið
frá hinu fólkinu, þar sem
það var á gangi á einni
„flotaeyjunni”, skammt
frá bátnum. Hún hafði
séð svo ljómandi falleg
lótusblóm útí i mýrinni
rétt utan við slóðina,
sem þau gengu. Enginn
tók eftir þvi, er hún
beygði út af leið. En
Karl Stuart, sem gekk
siðastur af hinu fólkinu,
heyrði eitthvert hljóð að
baki sér. Fyrst áttaði
hann sig ekki á þessu, og
hélt að það hefði verið i
hegra, sem sat þar rétt
hjá. En er hann heyrði
kallað aftur, hrökk hann
við og gekk á hljóðið.
Hann ýtti frá sér stór-
vöxnum gróðrinum og
framundan sér sá hann
mosavaxna sléttu. Hún
var þakin lotusblómum,
en úti á þessari sléttu,
nokkra metra frá hon-
um, sá hann i kollinn á
Mary. Hún hafði sokkið i
fenið, sem sýndist eins
14 fÖSTBRÆ-ÐUR
Nýjasta STEREO — hljómplatan
og kasettan er komin
Söngtextablað fylgir og aukaeintök eru fáanleg.
Nýjasta
hljómplatan og sú
fjölbreyttasta
kemur öllum
í sólskinsskap -
einnig löndum okkar
erlendis.
Kammm s ■ < r/d'
FÁLKINN H/F
annast dreifingu
plötunnar og hinnar
fyrri. (FF-001)
FF-hljómplötur