Fréttablaðið - 17.02.2006, Blaðsíða 26

17. febrúar 2006 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf.
dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Skeifan 4
S. 588 1818
Talsmenn ríkisstjórnarinnar hafa
hælt sér af því að hafa lækkað
skatta. Stefán Ólafsson heldur
því hins vegar fram, að þetta sé
aðeins brella. Skattar á láglauna-
fólk hafi hækkað. Almenningur
klórar sér í kollinum. Fjölmiðla-
fólk, sem hefur raunar fæst haft
fyrir því að kynna sér málið út
í hörgul, hefur hins vegar flýtt
sér að fella úrskurð Stefáni í vil:
Skattalækkanir ríkisstjórnarinn-
ar voru brella. Hér ætla ég að
andmæla þessu. Brella Stefáns er
sama eðlis og ýmis fyrri upphlaup
hans.
Stefán Ólafsson vakti fyrst á
sér athygli í sjónvarpsþætti með
Milton Friedman föstudagskvöld-
ið 31. ágúst 1984. Stefán spurði,
hvort Friedman þætti ekki ein-
kennilegt, að selt væri inn á fyrir-
lestur hans í Háskóla Íslands. Fyr-
irlestrar erlendra fræðiskörunga
hefðu jafnan áður verið ókeypis,
svo að allir gætu sótt þá óháð efna-
hag. Friedman svaraði að bragði,
að hugtakið „ókeypis“ væri hér
fráleitt. Fyrirlestrar væru ekki
ókeypis. Far og uppihald fyrirles-
arans kostaði sitt, samkomusalinn
þyrfti að leigja, auglýsa fundinn
og svo framvegis. Velja mætti um
tvo kosti. Annar væri að láta þá,
sem sæktu fyrirlesturinn, greiða
fyrir hann. Hinn væri að láta þá,
sem ekki sæktu fyrirlesturinn,
greiða fyrir hann. Sér fyndist
fyrri kosturinn eðlilegri.
Stefán vakti líka mikla athygli
fyrir þingkosningarnar 2003.
Þá var eitt aðalkosningamál
Samfylkingarinnar, að fátækt á
Íslandi hefði aukist í miðri vel-
meguninni. Á sama tíma hélt
Stefán fyrirlestra um, að fátækt
hefði hér aukist. Þegar að var
gáð, var fátæktarhugtakið Stef-
áns óvenjulegt. Hann miðaði við
ójafna tekjuskiptingu. Flest skilj-
um við fátækt sem skort. Það er,
þegar móður vantar fyrir mat
handa barni sínu. En Stefán skilur
fátækt sem hlutfall, samanburð.
Það er, þegar einn maður fær að
vísu áfram 100 þúsund krónur í
mánaðartekjur, en annar maður,
sem hafði áður fengið 500 þús-
und krónur, hlýtur nú 750 þúsund
krónur. Þá hefur fátækt aukist í
skilningi Stefáns.
En við sjáum að bragði, að þessi
hugtakanotkun hefur fráleitar
afleiðingar. Samkvæmt þessu
yrði tekjuskipting jafnari, hefði
Björgólfur Guðmundsson flust
úr landi. Þá hefði fátækt minnk-
að eftir skilningi Stefáns! En við
vitum öll, að ekkert er eins líklegt
til að auka fátækt og að hrekja
ríkustu menn landsins burt. Þessi
hugtakanotkun Stefáns var vill-
andi, sérstaklega í því andrúms-
lofti, sem jafnan er skömmu fyrir
kosningar.
Skattahækkunarbrella Stefáns
er svipaðs eðlis. Hann horfir fram
hjá mikilvægustu staðreyndunum.
Stefán viðurkennir, að ríkið hefur
lækkað tekjuskatt á einstaklinga.
Það hefur raunar líka lækkað
tekjuskatt á fyrirtæki og erfða-
skatt og fellt niður aðstöðugjald
og eignaskatt. En Stefán segir,
að skattbyrðin á lægstu laun hafi
aukist, vegna þess að persónuaf-
slátturinn, sem allir njóta, hefur
ekki aukist jafnhratt og laun.
Gallinn við málflutning Stefáns
er sá, að hann gerir ekki skýr-
an greinarmun á skattheimtu og
skatttekjum. Skattheimta breytist
til dæmis, þegar skattur er lækk-
aður úr 50% í 30%. Skatttekjur
breytast hins vegar eftir öðrum
lögmálum: Það getur til dæmis
verið, að 30% af stórri upphæð sé
miklu meira en 50% af lítilli, svo
að skatttekjur aukist við lækkun
skattheimtu. (Það gerðist raunar,
þegar ríkið lækkaði skatttekjur á
fyrirtæki úr 50% í 30% í byrjun
tíunda áratugs.)
Hér á Íslandi hafa tekjur
margra vegna almennra framfara
hækkað umfram persónuafslátt-
inn, svo að þeir greiða tekjuskatt,
en greiddu hann ekki áður. Skatt-
stofninn hefur með öðrum orðum
breikkað. Skattheimtan hefur ekki
aukist, en skatttekjur ríkisins
hafa aukist. En þetta er ánægju-
legt. Þetta merkir ekkert annað
en það, að fleiri eru aflögufærir
en áður og geta greitt tekjuskatt.
Það er líka eðlilegt að hækka
persónuafsláttinn hægt:
Hann á ekki að miðast við,
hversu hratt almennar tekjur
hækka, heldur við hvað þarf til
að komast af. Stefán ætti að fagna
því, að fleiri eru aflögufærir en
áður. Það er æskilegt, að sem
flestir séu sjálfstæðir borgarar.
Hitt er annað mál, að það á að
halda áfram að lækka skatta. ■
Skattahækkunarbrella
Stefáns Ólafssonar
Í DAG
SKATTAR
HANNES
HÓLMSTEINN
GISSURARSON
Hér á Íslandi hafa tekjur
margra vegna almennra fram-
fara hækkað umfram persónu-
afsláttinn, svo að þeir greiða
tekjuskatt, en greiddu hann
ekki áður. Skattstofninn hefur
með öðrum orðum breikkað.
Skattheimtan hefur ekki aukist,
en skatttekjur ríkisins hafa
aukist.
Allt virðist benda til þess að það sé ekki spurning um hvort fuglar komi hingað til lands með fuglaflensu, heldur hvenær slíkt gerist. Stöðugt berast fréttir um að fundist hafi fugls-
hræ norðar og norðar í Evrópu, nú síðast í Norður-Þýskalandi og
Danmörku. Þar er að vísu ekki búið að staðfesta að um fuglaflensu
sé að ræða í öllum tilfellum í þeim dauðu fuglum sem þar hafa fund-
ist, því þeir geta allt eins hafa drepist í vetrarhörkunum sem verið
hafa á þessum slóðum að undanförnu.
Það er mjög mikilvægt að stöðugt og gott upplýsingaflæði
sé til almennings í tilfellum sem þessum. Þar er annars veg-
ar um það að ræða að séð verði til þess að einhver stofnun
hafi yfirsýn yfir hvað sé að gerast í þessum efnum.
Stjórnvöld hér hafa brugðist við yfirvofandi hættu vegna fugla-
flensunnar og eru heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneyti og dóms-
málaráðuneyti þar í fararbroddi. Þetta mál snýst ekki aðeins um að
tryggja fjármagn til sýnatöku og rannsókna á alifuglum heldur er
málið miklu víðtækara. Í samráðsnefnd ríkisstjórnarinnar eru nú
fulltrúar 22 stofnana og samtaka, og má búast við að frekar fjölgi
en fækki í nefndinni, því skæður fuglaflensufaraldur getur snert
alla þætti þjóðlífsins ef svo má segja.
Það er mjög mikilvægt að stöðugt og gott upplýsingaflæði sé
til almennings í tilfellum sem þessum. Þar er annars vegar um að
ræða að séð verði til þess að einhver stofnun hafi yfirsýn yfir hvað
sé að gerast í þessum efnum, og geti miðlað þeim upplýsingum til
fjölmiðla jafnt og þétt. Þá er mikilvægt að fjölmiðlar hafi beinan
aðgang að lykilmönnum í þessum efnum svo sem smitsjúkdóma-
lækni og yfirdýralækni, sem að undanförnu hafa verið í sviðsljós-
inu varðandi fuglaflensuna.
Við aðstæður sem nú hafa skapast vegna hinnar hröðu útbreiðslu
fuglaflensunnar er alltaf hætta á að óþarfa ótti skapist meðal fólks,
og því er upplýsingagjöfin mjög mikilvæg. Enn sem komið er ligg-
ur ekki fyrir með afgerandi hætti hvernig flensan berst til manna,
en þó er vitað með vissu að þeir sem handfjatla sýktan fiðurfénað
eru í mestri hættu að smitast.
Þegar farfuglarnir fara að koma til landsins kemur upp nýr flöt-
ur á málinu hvað okkur varðar, sérstaklega ef staðfest verður að
fuglaflensan hafi komið upp í Bretlandi. Á yfirlitskorti í Frétta-
blaðinu í gær eru sýndar helstu leiðir nokkurra tegunda farfugla
hingað til lands. Stærstur hluti þeirra kemur frá Bretlandseyjum,
þar á meðal meirihluti þeirra álfta og gæsa sem hingað koma.
Fuglaflensan getur því sett strik í reikninginn hvað varðar gæsa-
veiðar hér í haust.
Í ellefu Evrópulöndum hafa nú verið staðfest fuglaflensutilvik og
búast má við því að þeim fjölgi á næstunni. Miklir spádómar ganga
nú víða um lönd um dauðsföll og fjárhagstjón af hugsanlegum far-
aldri í mönnum, en vonandi rætast þær spár ekki, því slíkt gæti
haft ófyrirsjáanlegar afleiðingar. Það er því mikilvægt að ekkert
verði sparað, hvorki fjármunir né mannafl, til að verjast þessari
pest, sem nú hefur geisað í marga mánuði í fjarlægum löndum. ■
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Viðbrögð vegna hættu á heimsfaraldri.
Fuglaflensan
færist nær
Þingmenn rannsakaðir
Árni Magnússon félagsmálaráðherra
fylgdi úr hlaði skýrslu um sveitarstjórnar-
mál á Alþingi í gær. Þetta var í fyrsta
sinn sem félagsmálaráðherra lagði fram
slíkt plagg á þingi og lofuðu þingmenn
framtakið.
Eitt hnutu nokkrir þingmenn þó um
þegar leið á ræðuna og Árni fjallaði enn
á ný um stækkun og sameiningu sveitar-
félaga, sem hann kvað hafa verið stefnu
stjórnvalda lengi vel.
Árni sagði sem svo, að hugsanlega
væru aðrar leiðir færar og menn
yrðu að vera reiðubúnir til að velta
þeim upp. „Þessi skýrsla sem við
ræðum hér í dag er eitt innlegg í þá
umræðu. Auk hennar hef ég
ákveðið að kanna viðhorf
sveitarstjórnarmanna
og alþingismanna til
sveitarstjórnarmála með
sérstakri rannsókn sem unnin verður á
næstunni í samstarfi við Viðskiptahá-
skólann á Bifröst,“ sagði Árni félagsmála-
ráðherra.
Samskipti við frostmark
Ónefndur stjórnarþingmaður gekk úr
þingsalnum og sagði við blaðamann
að nú væri kuldinn í samskiptum
ráðherra og þingmanna orðinn slíkur að
ráðherrum væri nauðugur einn kostur að
ráða sérfræðinga við háskóla upp
í sveit til þess að komast að því
hver viðhorf og vilji þingmanna
væri.
Fleiri þingmenn blönduðu sér í
þessar umræður og þótti þróunin
á ýmsan hátt afleit og veltu
fyrir sér hve þrúgandi
þögnin yrði þegar Árni
gengi hjá að lokinni
umræðunni.
Einn stakk upp á að ekki væri nægjan-
legt að fela prófessorum á Bifröst að
kanna vilja þingmanna. Ekki væri víst
að þeir næðu trúnaði þingmanna og
kæmu á skoðanaskiptum milli þeirra og
ráðherranna.
Þarna væri því komið verkefni fyrir nýja
greiningardeild hjá ríkislögreglustjóra
sem Björn Bjarnason dómsmálaráðherra
hefur lagt til að stofnuð verði. Hún ein
hefði heimild til að beita aðferðum
leyniþjónustu við öflun upplýsinga
þannig að lítið bæri á. Þannig gætu
ráðherrar fengið mikilvægar upplýsingar
um viðhorf og vilja þingmanna án þess
endilega að þeir hefðu hugboð um að
búið væri að afla þeirra og koma þeim á
framfæri. Þetta drægi einnig úr þörfinni
fyrir venjuleg samskipti ráðherra og
þingmanna í þinghúsinu og sparaði tíma
og peninga.
johannh@frettabladid.is
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.