Fréttablaðið


Fréttablaðið - 11.11.2006, Qupperneq 76

Fréttablaðið - 11.11.2006, Qupperneq 76
Þessi spurning kviknar líklega af þeirri staðreynd að tveir keisarar sem báðir tóku sér nafnið Napó- leon ríktu í Frakklandi á 19. öld. Sá fyrri var Napóleon Bónaparte eða Napóleon I, en sá síðari tók sér tit- ilinn Napóleon III. Það liggur því nokkuð beint við að velta fyrir sér hver var Napóleon II. Eiginlega er hægt að svara spurn- ingunni um tilvist Napóleons II bæði játandi og neitandi. Í huga Napóleons I byggðist keisaraveld- ið á því að hann gæti eignast karl- kyns erfingja. Kona Napóleons, Jósefína, gat ekki eignast börn og því skildi hann við hana og giftist Maríu Lovísu, dóttur Austurrík- iskeisara, árið 1810. Ári seinna ól hún sveinbarn, Napóleon Frans Jósef Karl Bónaparte. Napóleon yngri hlaut heiðurstitilinn ,konung- ur Rómar‘, líkt og erfingi bresku krúnunnar ber titilinn ,prinsinn af Wales‘. Árið 1814 hafði Napóleon I farið halloka í styrjöldum sínum og neyddist til þess að segja af sér keisaradómi. Hann gerði það með því skilyrði að við völdum tæki sonur hans, þá þriggja ára, en ekk- ert mark var tekið á þessari ósk. Napóleon I var sendur í útlegð til eyjunnar Elbu og sonurinn varð eftir hjá Maríu Lovísu, móður sinni. Ári seinna reyndi Napóleon I aftur að ná völdum en varð að lúta í gras í orrustunni við Waterloo. Eftir hana sagði Napóleon af sér keisara- dómi á ný og bað aftur um að sonur sinn tæki við völdum. Í þetta sinn samþykkti franska þingið beiðni Napóleons, og því ríkti fjögurra ára drengur í um það bil tvær vikur yfir Frakklandi að nafninu til áður en bandamenn komu til Parísar og settu snáðann af. Þar með lauk end- anlega valdatíð þeirra feðga en Napóleon I eyddi síðustu árum ævi sinnar í útlegð á St. Helenu í Suður- Atlantshafi þar sem lést árið 1821. Eftir Napóleonsstyrjaldirnar fékk Napóleon yngri titilinn ,hertoginn af Reichstadt‘ en var í raun hálf- gerður fangi í Austurríki. Hann dó úr berklum árið 1832, einungis 21 árs. Eins og með föður hans hafa heyrst raddir um að honum hafi verið byrlað eitur en líklega er engin leið að komast að hinu sanna í málinu. Engir nema hörðustu stuðnings- menn Bónaparte-ættarinnar kalla Napóleon Frans Jósef Karl Bóna- parte nafninu Napóleon II. Samt sem áður ákvað frændi þeirra feðga, Loðvík Napóleon, árið 1852 að taka upp nafnið Napóleon III í virðingarskyni við stutta valdatíð frænda síns. Stefán Gunnar Sveinsson, sagnfræðingur Fræðimenn eru nokkurn veginn sammála um að það sem veldur hækkun á hitastigi jarðar sé auk- inn styrkur svokallaðra gróðurhúsa- lofttegunda af mannavöldum. Sú lofttegund sem leikur hér lykil- hlutverk er koltvíoxíð. Meðal ann- arra gróðurhúsalofttegunda eru vatnsgufa, metan, tvínituroxíð, óson og ýmis halógen-kolefnissam- bönd sem framleidd eru í iðnaði. Til þess að átta sig á verkan þess- ara efna og hvers vegna þau eru kennd við gróðurhús er mikilvægt að skoða hvernig geislar sólar hegða sér á jörðinni. Þegar sólargeislar falla á loft- hjúp jarðar endurkastast 26 pró- sent þeirra strax aftur út í geim- inn vegna frákasts frá skýjum og ýmsum ögnum í lofthjúpnum. Skýin og agnir í andrúmsloftinu gleypa svo í sig um nítján prósent þeirra geisla sem berast frá sólu en afgangurinn, 55 prósent, nær að yfirborði jarðar. Af þeim geisl- um er 4 prósentum varpað strax aftur út í geim. 51 prósent hefur síðan margvísleg áhrif og veldur meðal annars bráðnun jökla, upp- gufun vatns og hitun yfirborðsins. Síðast en ekki síst nýtast þessir geislar til ljóstillífunar plantna. Geislar sólar sem ná yfirborði jarðar eru ljós og önnur rafsegul- geislun með stuttri bylgjulengd. Orka þeirra vermir jörðina og sendir þá jörðin frá sér sem varmageislun með talsvert meiri bylgjulengd en upphaflega ljósið. Aðeins brot af síðarnefndu geisl- unum berst þó út fyrir lofthjúp- inn; meirihluti þeirra er fangaður af sameindum í andrúmsloftinu sem við nefnum í daglegu tali gróðurhúsalofttegundir. Geislun- in frá yfirborði jarðar hitar sam- eindir þessara efna í lofthjúpnum og þær endurkasta hitageislum í allar áttir. Allt að níutíu prósent þessara geisla berast aftur til jarðar, hita hana og kastast svo aftur út í loftið. Þannig gengur þetta fyrir sig aftur og aftur. Því má segja að lofttegundirnar virki eins og gróðurhús þar sem þær halda varmanum innan lofthjúps- ins svipað og loft og gler í gróður- húsi heldur varmanum inni þó að húsið sé ef til vill ekki hitað upp sérstaklega. Aukning gróðurhúsalofttegunda í andrúmslofti hækkar hita loft- hjúpsins þar sem fleiri agnir eru til þess að gleypa í sig geislana og endurkasta þeim. Þetta getur haft slæmar afleiðingar fyrir lífríki jarðar. Þó má ekki gleyma því að gróðurhúsaáhrif eru náttúrulegt fyrirbæri í lofthjúpi jarðar og ef þeirra nyti ekki við væri allt að 33° C kaldara á jörðinni. Meðalhiti jarðar væri þá allt að -18° C en ekki +15° C eins og nú er. Því leika gróðurhúsalofttegundir lykilhlut- verk í því hversu lífvænlegt er á jörðinni. Jón Már Halldórsson, líffræðingur
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113

x

Fréttablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.