Fréttablaðið - 10.11.2007, Blaðsíða 18

Hvert stefnir Fram-
sóknarflokkurinn?
Miðstjórn Fram-sóknarflokksins
kemur saman til
árlegs haustfundar á
Akureyri í dag; þess
fyrsta sem haldinn er
eftir alþingiskosning-
ar sl. vor og hins
fyrsta í formannstíð Guðna
Ágústssonar. Geysilegar breyt-
ingar hafa orðið á stuttum tíma
hjá þessum elsta starfandi stjórn-
málaflokki þjóðarinnar; þriðji for-
maðurinn á jafnmörgum árum
stendur nú í brúnni og tími upp-
byggingar og endurmats er runn-
in upp eftir vonbrigði kosningaúr-
slitanna og útgöngu úr
ríkisstjórn.
Framsóknarflokkurinn stendur
á gömlum merg og er elsti starf-
andi stjórnmálaflokkur þjóðar-
innar. Þetta er mikilvægt að hafa í
huga þegar fjallað er um íslensk
stjórnmál, því mikil gerjun hefur
átt sér stað á þeim vettvangi á
undanförnum árum og áratugum;
stjórnmálaflokkar komið og farið
og aðrir komið í þeirra stað. Það
er engum vafa undirorpið, að hin
langa seta Framsóknarflokksins í
ríkisstjórn hefur oft leitt til þess
að flokkurinn hefur orðið skot-
spónn í pólitískri umræðu. Fyrir
forystu og liðsmenn Framsóknar-
flokksins þýðir lítið að vísa aðeins
til hinna gömlu góðu daga þegar
flokkurinn var einn stærsti flokk-
ur þjóðarinnar og hafði reglulega
forystu í ríkisstjórn, hélt úti eigin
dagblaði og var í nánum tengslum
við stærstu atvinnufyrirtæki
þjóðarinnar, Samvinnuhreyfing-
una og kaupfélögin.
Stefna Framsóknarflokksins hefur
að stórum hluta reynst þjóðinni
farsæl, bæði í bráð og lengd. Því
er eðlilegt að spyrja, hvað klikk-
aði? Ég tel að þrennt hafi skipt
miklu máli. Í fyrsta lagi var flokk-
urinn lengi við völd og margir
töldu hann þurfa hvíld; það var
stemning fyrir breytingum. Í öðru
lagi veiktu erfiðar innanhússdeil-
ur flokkinn og forystu hans
umtalsvert. Í þriðja lagi höfðu
sterkustu baráttumál flokksins
snúist í höndum hans. Áhersla á
byggðaþróun og atvinnuuppbygg-
ingu var nú orðin að hernaði gegn
landinu og náttúrunni. Það var
ósanngjarn málflutningur, en
reyndist Framsóknarflokknum
afar erfiður. Innan vébanda flokks-
ins eru margir náttúruverndars-
innar og margir þeirra töldu að of
mikil áhersla hefði verið lögð á
uppbyggingu iðnaðar á kostnað
náttúrunnar. Kominn var stóriðju-
stimpill á flokkinn. Það sem hafði
færst glæstan sigur fjórum árum
áður var nú orðið að ákveðnu pól-
itísku vandamáli.
Velheppnuð einkavæðing bank-
anna var þjóðfélaginu gríðarleg
lyftistöng, en ásakanir um spill-
ingu og sérhagsmunagæslu reynd-
ust þungar í skauti, enda þótt alls-
staðar væri hrakið. Óþarft er að
eyða mörgum orðum í Íraksmálið;
það klauf Framsóknarflokkinn í
herðar niður og nokkur önnur mál,
sem keyrð voru áfram af sam-
starfsflokknum í ríkisstjórn, t.d.
fjölmiðlafrumvarpið, áttu margir
úr röðum framsóknarmanna ákaf-
lega erfitt með að sætta sig við.
Mikilvægt er að framsóknarmenn
ráði nú ráðum sínum og hugi að
framtíðinni. Ræði með opinskáum
hætti hvernig best sé að treysta
böndin og ná vopnum sínum. Ég
legg m.a. til að fram fari gagnrýn-
in umræða um styrkjakerfi land-
búnaðar með tilliti til þróunar á
vettvangi WTO. Hvorki Fram-
sóknarflokkurinn né bændur hafa
hagsmuni af því að verja óbreytt
kerfi.
Þótt framsóknarmenn séu
hlynntir einkarekstri og jafnvel
einkavæðingu á
ákveðnum sviðum, er
slíkt hvorki töfralausn
né kennisetning. Víða í
samfélagslegri þjón-
ustu á einkavæðing alls
ekki við og menn eiga
ekkert að vera feimnir
að viðurkenna það. Það
er ekkert hallærislegt
að hafa prinsipp. Ég tel
rétt að flokkurinn berj-
ist fyrir lýðræðislegu
samfélagi sem byggi á þrískipt-
ingu ríkisvaldsins og réttindum
borgaranna. Að auki viljum við að
ákvarðanatakan færist eins nálægt
borgurunum og unnt er, t.d. með
beinum atkvæðagreiðslum. Dæmi
um hvernig slíkar atkvæðagreiðsl-
ur gætu nýst í álitaefnum samtím-
ans gæti fólgist í beinni atkvæða-
greiðslu á íbúasvæði Orkuveitu
Reykjavíkur um hvort fyrirtækið
eigi að sinna aðeins sinni hefð-
bundnu kjarnastarfsemi eða fara í
útrás á alþjóðavettvangi og breyta
þekkingu sinni og reynslu í frek-
ari verðmæti.
Um Evrópumál vil ég segja að
við eigum að vera opin fyrir sam-
vinnu við aðrar þjóðir, en óttast
ekki alþjóðavæðinguna. Við eigum
að horfa meira til Evrópu en gert
hefur verið í alþjóðasamstarfi og
velta upp öllum kostum sem bæta
lífskjör okkar og hagsmuni fólks-
ins í landinu og fyrirtækjanna.
Það þýðir að við megum ekki úti-
loka nánari tengsl en nú eru við
þjóðir Evrópu og Framsóknar-
flokkurinn á að viðurkenna að það
hafi verið mistök af hans hálfu að
styðja ekki EES-samninginn á
sínum tíma, en vera þess í stað tví-
klofinn í afstöðu sinni; nokkrir
þingmenn á móti undir forystu
þáverandi formanns og nokkrir
með hjásetu undir forystu þáver-
andi varaformanns.
Framsóknarflokkurinn stendur á
tímamótum. Framsóknarflokkur-
inn er flokkur fólksins í landinu.
Hann er ekki flokkur landsbyggð-
arinnar og ekki þéttbýlisflokkur,
heldur hvort tveggja. Að beina
stefnu aðeins í átt til sjónarmiða
landsbyggðarinnar er sama og að
segja að flokkurinn eigi ekkert
erindi á höfuðborgarsvæðinu. Það
væri ótrúlega óskynsamlegt, enda
tel ég engan hljómgrunn fyrir
slíku innan flokksins.
Viðspyrnan getur aðeins falist í
sterkri og samstæðri forystu, með
öflugri og nútímalegri hugmynda-
fræði og með breiðri skírskotun
sem nær til landsins alls. Ekki
með því að skilgreina sig þröngt,
t.d. sem landsbyggðarflokkur,
gegn erlendri samvinnu eða sem
baráttuafl þröngra sérhagsmuna.
Sú leið var farin hjá systurflokki
okkar í Noregi og hann dæmdi sig
um leið nánast úr leik í norskum
stjórnmálum; er þar lítill og
algjörlega áhrifalaus. Stórir hópar
kjósenda og óánægðra flokks-
manna hurfu frá varanlega og
leituðu skjóls annars staðar. Það
sama má ekki gerast hér.
Við eigum að feta sömu slóð og
systurflokkar okkar í Kanada,
Finnlandi og Danmörku, svo dæmi
séu tekin, sem endurnýjuðu hug-
myndafræði sína, gerðu á henni
sumpart sársaukafullar breyting-
ar, en tókust á við verkefnið og
höfðu sigur og leika nú lykilhlut-
verk enn sem fyrr í stjórnmálun-
um. Það sama getur Framsóknar-
flokkurinn gert. Í krafti
samstöðunnar og endurnýjaðrar
sóknar Framsóknarflokksins til
framfara og nýjunga getur endur-
reisn Framsóknarflokksins falist.
Og hún er vel framkvæmanleg.
Þess vegna eigum við að leggjast
öll á eitt, styðja við bakið á for-
ystu flokksins og bretta upp erm-
arnar. Verkefnið er framundan.
Vilji er allt sem þarf.
Höfundur er borgarfulltrúi
Framsóknarflokksins. Lengri
útgáfu greinarinnar má lesa á
Vísi og á heimasíðu Björns Inga,
eyjan.is/bjorningi.
Virkjum íslenska þekkingu
Hvarvetna þar sem ég kem sem utanríkisráðherra finn ég fyrir
áhuga fólks á því hvernig Íslendingum
hefur tekist á einum mannsaldri að
breyta orkubúskap sínum úr kolum og
olíu í hreina orkugjafa. Okkur hefur
tekist það sem svo margar þjóðir sækjast
eftir og þær vilja læra af reynslu okkar.
Mannkynið stendur frammi fyrir
gríðarlegri áskorun í orku- og umhverfis-
málum og áhrifin af völdum loftslags-
breytinga verða æ skýrari. Eftirspurn eftir
hreinni orku hefur aldrei verið meiri og það er
horft til okkar sem höfum sýnt árangur í verki.
Orkuveitu Reykjavíkur og öðrum íslenskum
þekkingarfyrirtækjum hefur tekist að byggja upp
mikla færni og reynslu við nýtingu jarðhita.
Samstarf íslenskra orkufyrirtækja, vísinda-
manna, rannsóknarstofnana og fjárfesta við
heimamenn í fjölmörgum þeirra tæplega 40 landa
sem búa yfir vannýttum eða ónýttum jarðhita er
liður í því að tryggja íbúum orku á viðráðanlegu
verði. Það gæti jafnframt orðið marktækt
framlag í baráttunni gegn óafturkræfum breyt-
ingum á loftslagi jarðar.
Ég var borgarstjóri í Reykjavík þegar veitufyr-
irtækin voru sameinuð í Orkuveitu Reykjavíkur.
Ég hef verið ákaflega stolt af uppbyggingu
Orkuveitunnar og fólkinu sem þar starfar og hef
fylgst náið með því hvernig fyrirtækið hefur
unnið að framþróun með því að leggja rækt við
rannsóknir og þekkingu. Það er þessi þekking og
reynsla sem gefur okkur nú ákveðið forskot. Ég
hef fylgst með því hvernig íslenskir aðilar hafa
tekið þátt í nýtingu jarðhita með sérfræðingum í
öðrum löndum, hvort sem það er í Þýskalandi,
Bandaríkjunum, Afríku eða Kína.
Þegar ég kom til Kína sem borgarstjóri árin
1995 og 2001 varð ég áþreifanlega vör við áhuga
Kínverja á að nýta reynslu Íslendinga af hitaveit-
um þar sem heitt vatn kæmi í stað kola til húshit-
unar. Þá var erfitt að fá fjárfesta til samstarf en
það hefur nú breyst. Þá hafa kínversk stjórnvöld
séð kosti þessa fyrir heilsufar íbúanna þar sem
lungnasjúkdómstilfellum fækkar umtalsvert.
Við Íslendingar getum náð að byggja
upp arðbær atvinnufyrirtæki um leið og
við leggjum fólki lið til þróunar og
aukinna lífsgæða. Því er áhersla á það í
stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar að
tímabært sé að leysa úr læðingi krafta
einkaframtaksins til samvinnu um
nýtingu hreinnar orku í heiminum. Við
ætlum að berjast gegn loftslagsbreyting-
um og framlag okkar til jarðhitanýtingar
sé þar mikilvægur þáttur eins og
ráðherrar ríkisstjórnarinnar hafa ítrekað
bent á.
Orðspor Íslendinga er afar gott og í því
samhengi verður að minnast á þátt
Jarðhitaskóla Sameinuðu þjóðanna sem hefur
menntað tæplega 400 sérfræðinga frá fjölmörg-
um þróunarlöndum. Framsæknustu fyrirtæki
heims sækjast nú eftir hreinni orku í samræmi
við kröfur viðskiptavina sinna. Útrásin í orkumál-
um er dýrmætt tækifæri Íslendinga til að taka
jákvæðan þátt í uppbyggingu samfélaga víða um
heim. Það tækifæri eigum við að nýta af ábyrgð,
fagmennsku og krafti.
En kapp er alltaf best með forsjá. Nýr meiri-
hluti í borgarstjórn taldi óhjákvæmilegt að ógilda
ákvarðanir sem fyrri meirihluti stóð að, og
myndaðist raunar þverpólitísk samstaða allra
flokka í borgarstjórn um það mál. Þótt meinbugir
hafi verið á þeirri tilteknu samningagerð verður
engu að síður að finna ásættanlega og skynsam-
lega leið til þess að þekking og reynsla Orkuveit-
unnar ásamt öflugri aðkomu einkaframtaksins
geti unnið saman að virkjun jarðhita og taka
áfram þátt í verðmætasköpun á erlendri grundu.
Nýr meirihluti hefur unnið að málinu af festu
og ábyrgð. Stýrihópur borgarinnar hefur unnið
hratt og vel. Það er enginn efi í mínum huga um
að meirihluti borgarstjórnar muni finna orkuút-
rásinni farsælan farveg þannig að þekking og
sambönd sem byggst hafa upp hjá Orkuveitunni
og innan útrásarfyrirtækis hennar Reykjavik
Energy Invest skili sér í mikilvægum og metnað-
arfullum verkefnum. Við eigum að sækja fram
bjartsýn á möguleikana en raunsæ á allar þær
hindranir sem verður að yfirstíga til að raunveru-
legur árangur náist til langframa.
Höfundur er formaður Samfylkingarinnar.