Réttur - 01.01.1952, Blaðsíða 19

RÉTTUR
19
„Og svo fyrir œskunnar oftraust mitt loks
mér ellinnar vanmáttur hefndi.
Mér miklaðist land þetta! Mér er það nú
sd Mólokk, sem börnin min hremdi.
— Og ég er i dag, er við drengina skil,
svo dapur að ég á ei spaugsyrði til."
En ekkert var fjær Stephani G., manninum, sem þrisvar braut
sér land að nýju, en að segja verkalýðnum að gefast upp eða
lina baráttu sína. Hann þekkti sjálfur kjör daglaunamannsins,
hafði unnið „við skógarhögg á vetrum“, „en sveitavinnu að
sumri“ í Wisconsin. „Betlaði um vinnu bæ frá bæ, þar sem ég
vissi hennar von, uns hún fékkst. Vann fyrir sama kaupi eins og
meðalverkamenn innlendir, nálægt $ 18.00 fyrir sveita- og skógar-
vinnu, frá einum dollar á dag og ofan til 50 cents í hlaupavinnu.
Vinnutími vanalega þá „myrkranna á milli“. (Úr „Úrlausn“. Drög
til ævisögu. Bréf og ritgerðir IV. bls. 80).
Hann talaði því af sárri reynslu stéttarinnar, er þrælað hefur
við að mala Fróða auð, er hann skorar á félagsbræður sína að
rísa „upp, mót kúgun eymd og spilling“ og segir í „Grottasöng“
(1891):
„Oss hefir brostið vit og vilja
verka-laun að heimta djarft.
Við höfum fælst að skynja og skilja
skaða vorn og hlutfall þarft,
trúað á að okkar færi
ekkert nema strilið vreri,
þralskyldugir aðra að ala,
aðeins hœfir til að mala
drotnum vorum yndi og auð.
Okkur naumast daglegt brauð."
Þannig hélt hann áfram alla sína ævi, verkmaðurinn mikli,
sem vann gróðurstarfið við moldina á daginn og skóp heiminum
og fyrst og fremst íslenzku þjóðinni ódauðleg snilldarverk dýpsta
hugsuðar kynstofns vors á andvökum nætur. Allt hans starf mið-
aði að því: „múginn vorn að máttka, stækka". Þessvegna eggjar
hann fólkið í hinum mikla siguróði alþýðunnar, Völuspá tutt-
ugustu aldar, „Martius" (1922):
,JLýður, bið ei lausnarans,
leys þið sjálfur!"