Réttur - 01.01.1952, Side 80

80
RÉTTUR
olíur og skepnufóður fyrir nærri fjórða hluta eða fast að 30
milj. kr. Ennfremur eru þar tilbúinn áburður, efnavörur fyrir
málningar og sápuverksmiðjur .brennslu og smurningsolíur og
fiskumbúðir fyrir samtals 14 millj kr. Þetta er samtals nokkuð
meira en þriðjungur alls framlagsins það ár, og er sá listi þó hvergi
nærri tæmdur. T. d. eru bifreiðavarahlutir fyrir hátt á þriðju
millj. kr. o .m. fl.
Þessi hlutföll eru þó miklu lakari árið 1951, því þá var Marshall-
féð stóraukið til að fylla landið neyzluvörum, draga úr vöruskort-
inum, sem kallað var og „skapa jafnvægi“ milli framboðs og eftir-
spurnar. Fyrir þetta fé eru nú verzlunarbúðir þjóðarinnar frá
minnstu kjallarakompum til stærstu vöruhúsa fullar af hverskon-
ar varningi, nauðsynlegum og ónauðsynlegum, í fjölmörgum til-
fellum varningi, sem hægðarleikur var að framleiða hér heima.
Því svo meistaralega hefur þetta tekist að margar innlendar fram-
leiðslugreinar eru hraktar út af markaðinum, erlendar komnar í
staðinn, atvinnuleysi skapað hjá innlendu verkafólki, og kaup-
getuleysi um leið, svo búðirnar springa utan af vörum sem ekki
seljast. En ekki þurfti margra ára þóf til að útvega leyfi til slíkra
vörukaupa.
Er þá komið að kjarna þess máls, sem átti að vera nokkur skil-
greining á áhrifum þessarar starfsemi á efnahagsþróun okkar og
sambandi hennar við þá kreppu, sem nú er skollin yfir atvinnu- og
efnahagslíf íslendinga.
Hver er orsök núverandi kreppuásfands!
Því fer þó fjarri að kreppur séu neitt nýtt fyrirbrigði í auð-
valdsheiminum. Þær hafa þvert á móti komið með nokkurnveginn
jöfnu millibili síðan kapítalisminn komst á legg en það eru nú
á annað hundrað ár. Sú kreppa, sem okkur íslendingum er minnis-
stæðust er kreppan mikla er hófst í Bandaríkjunum haustið 1929 og
hér náði hámarki 1932—’33. Orsakir hennar hér á íslandi voru
þær, að markaðir okkar fyrir útflutningsvörurnar hrundu svo
gjörsamlega að saltfiskverðið féll nærri um %. Engir möguleikar
voru til að venda snögglega yfir í aðra framleiðslu. Hraðfrystihús
og fiskimjölsverksmiðjur bæði fá og lítil. Kjötfrystihús sömuleiðis.
Það var því í fá hús að venda og íslenzka þjóðin varð að vera
píslarvottur hinna miskunnarlausu lögmála er kreppur kapital-
ismans fylgja. Afleiðingin varð hin sama og annarsstaðar gerðist í