Réttur - 01.01.1952, Qupperneq 86

86
RÉTTUR
fremst áhuga á því að komið sé á peningalegu jafnvægi á ís-
landi, þá er eðlilegt að sem stærstur hluti Marshallfjárins sé
veittur sem óskilorðsbundið framlag. Mótvirði þarf aðeins að
greiða fyrir þannig framlög, og mótvirðissjóðurinn er það fé,
sem bein áhrif hefur á hið peningalega jafnvægi. Af þessu leiðir
að eðlilegast er að, sem mest af fénu verði veitt sem óskilorðs-
bundið framlag, og í öðru lagi að leyft væri að verja fénu
eftir því sem þurfa þykir til innflutnings á neyzluvörum og
r ekstr ar vör um“.
Hér flettir Benjamín ennþá frekar ofan af hinni raunverulegu
tilætlun. Þegar hann telur að Marshallféð eigi helzt að fást allt
sem gjafir. Því að gjafirnar eru eina aðferðin, sem hægt er að
nota til þess að draga innlenda féð, úr höndum einstaklinganna.
Gjafirnar ásamt hækkuðu verðlagi gera þannig einstaklinginn
fátækari, þótt íslenzka ríkið verði gjöfunum auðugra.
í stað hinnar stórkostlegu risaáætlunar um uppbyggingu nýrra
atvinnufyrirtækja er nú tilgangurinn orðinn sá einn að draga
sem mest fé úr höndum einstaklinga og atvinnufyrirtækja, festa það
í mótvirðissjóðnum, sem ekki má ráðstafa nema með leyfi Banda-
ríkjanna. Þetta heitir að ná peningalegu jafnvægi. En hvað er
átt við með peningalegu jafnvægi?
Það skýrist einnig bezt með litlu dæmi.
Þegar ríkisstjórnin var komin í þrot með gengislækkunina í
ársbyrjun 1951 var það ráð tekið að taka upp bátagjaldeyrisfyrir-
komulagið og betlað stóraukið Marshallfé til þess að auka vöruinn-
flutninginn og gefa verzlunina frjálsa, sem kallað var. Áhrifum
þessara ráðstafana á verðlagið þarf ég ekki að lýsa. í aprílmán. s. ár
flutti viðskiptamálaráðherra erindi í útvarpið um þessa frjálsu
verzlun. Hann talar þar m. a. um skort sem verið hafi á jafn-
vægi í viðskiptalífinu, og segir síðan:
„Gengisbreytingin og aðrar ráðstafanir sem gerðar hafa verið
hafa nú gert það að verkum að þetta jafnvægi hefur náðst.
„ . . . Þrátt fyrir hækkandi vöruverð er hér ekki um verðbólgu-
fyrirbrigði að ræða meðan ekki hefst kapphlaup um kaup-
gjaldið“.
Þar höfum við einnig það. Hið peningalega jafnvægi þýðir
hækkandi vöruverð án þess að tekjur einstaklingsins megi hækka
á móti. Þýðir sama sem minnkandi tekjur, afleiðingin af því
minnkandi kaupgeta, afleiðingin af henni sölutregða og afleið-
ing af henni minnkandi framleiðsla. Það sem átt er við með að
skapa peningalegt jafnvægi er því umbúðalaust sagt, KREPPA.
Hinn 19. sept. 1949 var gengi krónunnar lækkað um 30% gagn-