Réttur - 01.01.1952, Side 95

RÉTTUR
95
I upphafi var gert ráð fyrir því, að íslendingar yrðu að fórna
verulegum hluta af þeim fríðindum bæði efnahagslegum og
félagslegum er þeir höfðu áunnið sér. Þetta hefur tekizt svo vel að
s. .1 ár hefðu árslaun verkamanna miðuð við 2400 vinnustundir
á ári þurft að vera um það bil 8000 kr. hærri til að hafa sama
kaupgildi og 1947. Það þýðir að raunverulega hefur kaupgjaldið
lækkað um 25%. Við þetta bætist svo atvinnuleysið, sem Marshall-
stefnan hefur skapað. í krafti þess er með launalækkuninni af-
koman rýrð um helming miðað við 1947.
Þar var því marki náð.
En á hinu leytinu er svo, hið háa verð sem skapað hefur verið
á öllum vörum frá dollarasvæðinu með tveimur gengislækkunum.
Auðvitað er ekki um annað að ræða en að keyptar eru allar vélar
til Sogs- og Laxárvirkjunarinnar og áburðarverksmiðjunnar frá
Ameríku, þrátt fyrir það að mun lægri tilboð hafa borizt í slíkar
vélar frá Evrópulöndum. Auk þess er með slíku tryggð sala á
varahlutum og öðru slíku ófyrirsjáanlega framtíð. Þetta gildir
um fleiri lönd en ísland, og er aðeins ein af mörgum sönnunum
þess að Marshallféð er aðeins lítilsháttar iðgjaldagreiðsla til þess
xryggingarkerfis er tryggði Bandaríkjunum útflutning á krepp-
unni til Marshalllandanna.
Þó skiptir áreiðanlega mestu máli það atriði sem fyrr er á
minnst þ. e. hið algera vald, sem Bandaríkjastjórn hefur fengið
yfir öllu fjárhagskerfinu íslenzka.
Mótvirðissjóðurinn er að verða einn af stærri þáttum í fjár-
hagskerfinu og reynslan hefur þegar sýnt hve hiklaust er neitað
um notkun þess fjár til framkvæmda sem ekki eru að skapi hinna
háu herra vestan hafs. Þannig hefur íslenzka ríkið afsalað sér rétti
til að ráða sjálft í hvaða framkvæmdir er lagt, með því að ganga
inn á skilyrðið um leyfisveitingu gagnvart því fjármagni. Togar-
arnir og sementsverksmiðjan sanna einnig að ekki var hikað við
að neita um leyfi til notkunar hins erlenda gjaldeyris til ákveðinna
hluta, sem íslendingar töldu heppilega.
Samkvæmt ákvæðinu um notkun íslenzkra auðlinda hafa ís-
lendingar gengið inn á að hlíta ströngu eftirlitskerfi með hagnýt-
ingu þeirra, og hvað er fólgið í slíku ákvæði annað en afsal þeirra
réttinda, að ráða sjálfir rekstri atvinnuvega sinna. Allur atvinnu-
rekstur á íslandi byggist á hagnýtingu auðlinda íslands, og að
hlíta ströngu eftirlitskerfi með hagnýtmgu auðlindanna, er að
hlýta sama eftirlitskerfi með öllum atvinnurekstri þjóðarinnar
stórum og smáum.