Réttur - 01.11.1962, Qupperneq 28

300
U E T T U R
árslok 1956 voru aðeins 12 talsins. Nokkrum mánuðum seinna var
vopnabúnaður þeirra einir 19 rifflar. Andspænis þeim stóð her
einvaldsherrans Batisla, 50.000 menn, búnir fullkomnustu hertækni
sem Bandaríkin gátu í té látið. Aldrei hefur verið boðið til leiks sem
virðast mátti ójafnari. En Kúbubúar sönnuðu orð sjálfstæðisleiðtoga
síns José Martí: Þótt reynt sé að grafa hugsjón í jörðu niðri getur
hún orðið öllum herjum yfirsterkari. Á tveimur árum aðeins hrundi
veldi Batista til grunna, hann flýði land með þýfi sitt, 400 milljónir
dollara, á nýársdag 1959, en hersveitir hans leyslust upp og vopna-
búnaður þeirra lá eins og hráviði um eyjuna alla, flugvélar, skrið-
drekar, fallbyssur — einnig flugskeyti. Seinast stóðu aðeins uppi
hernaðarsérfræðingar Bandaríkjastjórnar í aðalstöðvum einræðis-
herrans; það varð fyrsta stj órnarathöfn Fidels Castro að vísa þeim
úr landi. Það voru ekki hersveitir uppreisnarmanna sem höfðu unnið
þennan sigur heldur fólkið sjálft, snauðir og fáfróðir sveitamenn
með sigðir einar að vopni, alþýða bæjanna með heimatilbúin íól
og hnefa sína. Þessi bylting var eins hrein og óflekkuð og hún hefði
verið búin til handa okkur í tilraunaglasi til að sanna hinar einföld-
ustu hugmyndir um frelsi og þjóðfélagslegt réttlæti.
Þegar byltingarmennirnir ungu höfðu náð forustu í landi sínu
gengu þeir að hinum þjóðfélagslegu verkefnum af sama eldmóði og
lífsgleði sem hafði einkennt uppreisnina sjálfa. Þeir höfðu ekki
fastmótaðar fræðikenningar um þjóðfélagsmál, þeir héldu áfram að
framkvæma tilraun, bornir uppi af óskum og kröfum alþýðu manna
um réttlátara og fegurra líf. Þeir sögðu við þær milljónir manna sem
búið höfðu i kofum af sömu gerð og Indíánar höfðust við í þegar
Kólumbus steig á land, frumstæðustu og óyndislegustu vistarverum
á jarðríki: Byggið ykkur hús; við skulum leggja til efni og íeikn-
ingar — þið byggið. Hvar sem ég fór um á Kúbu blöstu þessi nýju
smáhúsahverfi við í sveitum og borgum, fullbyggð og hálfbyggð,
og ég þarf ekki að lýsa því að fólkinu fundust hin fráleitustu ævin-
týri vera að rætast; meirihluli íhúanna hafði aldrei búið í húsum
áður, og enginn forfaðir þeirra í þessu landi.
Uppreisnarmennirnir ungu sögðu: Við bindum endi á fáfræði
þjóðar okkar. Þriðji hver maður í landinu hafði verið ólæs og
óskrifandi, þegar þeir tóku við völdum, og þeir létu sér ekki nægja
að tryggja ungu kynslóðinni skilyrði til menntunar með því að
koma upp skólum um eyjuna alla. Á síðasta ári gerðu þeir út 300
þúsund manna kennaraher sem ferðaðist um gervallt landið, kenn-