Réttur - 01.09.1963, Side 69

RETTUR
197
Umbætur þær sem Kemal-sinnar framkvæmdu hrukku ekki til
þess að fullnægja frumstæðustu þörfum almennings og tryggðu
aljrýðu manna ekki lýðræði og frelsi. Því glötuðu Kemal-sinnar
stuðningi verkafólks en Jiað veikti enn aðstöðu Jieirra til baráttu
gegn innlendu afturhaldi og erlendu auðmagni.
Engu að síður framkvæmdu valdastéttirnar á fyrstu 10—12 árum
lýðveldisins ýmsar endurbætur sem höfðu þann tilgang að uppræta
miðaldaleyfar í stjórnarfari og menningarlífi og draga úr áhrifa-
valdi erlends auðmagns. Tekin var upp svokiilluð ríkisstefna (að
koma upp iðnfyrirtækjum á kostnað ríkisins) og styrkti það'nokkuð
efnahagslegt sjálfstæði landsins. I utanríkismálum var stefnan í
slórum dráttum jákvæð; m. a. styrkti Tyrkland fullveldi sitt og
efnahagslegt sjálfstæði með samvinnu við Sovétríkin.
En hin Jjjóðlega borgarastétt framkvæmdi Jressar ráðstafanir án
samráðs við aljjýðu manna, J)ar sem hún vildi ekki vekja frum-
kvæði alinennings. Valdastéttirnar beittu öllum ráðum til þess að
Iirjóta á bak aftur hina nýstofnuðu verkalýðshreyfingu og pólitísk
lýðræðissamtök, og ofsóknirnar gegn Kommúnistaflokknum mögn-
uðust í sífellu. Jafnframt tók erlent auðmagn að þröngva sér inn á
æ fleiri sviðum og stuðlaði að því að hin Jijóðlega horgarastétt
hallaði sér æ meir að innlendum afturhaldsöflum. Eltanríkisstefnan
gerhreyttist.
Eftir lát Alalúrks lóku valdastéttirnar opinskáa afstöðu með
heimsvaldasinnum, Jiar á meðal Þýzkalandi Hitlers. Komið var á
laggirnar afturhaldsstjórn, og var það raunar rökrétt afleiðing af
hinum þjóðlegu svikum horgarastéttarinnar.
Allur heimurinn Jiekkir hið smánarlega hlutverk tvrkneskra valda-
manna í annarri heimsstyrjöldinni. Hið yfirlýsta „hlutleysi“ kom
ekki í veg fyrir að stjórnin gerði Tyrkland að bandamanni Hitlers
í styrjöldinni gegn Sovétríkjunum.
Þegar styrjöldinni lauk var Tyrkland illa á sig komið. Efnahags-
kerfið liafði verið aðlagað styrjaldarvél Hitlers og afleiðingin var
sú að landið var á barmi gjaldþrots. Stjórnin hafði fullkomlega
glatað trausti almennings og leitaði hjálpar í herbúðum heimsvalda-
sinna. Valdhafarnir í Washington, sem lögðu mikið upp úr hern-
aðargildi 'J’yrklands, hagnýttu sér þessar aðstæður án tafar og
tryggðu sér bækistöðvar Jiaðan sem hægl væri að ögra sósíalistísku
n'kjunum og trufla þjóðfrelsisbaráltuna í löndunum fyrir botni
Miðjarðarhafs.
Efnahags- og hernaðar-,,aðstoð“ Bandaríkjanna sem hófst 1947