Réttur - 01.05.1965, Blaðsíða 25

R É T T U R
89
liálfu af lengri vinnutíma og e. t. v. að nokkru af yfirborgunum og
í.ldurshækkunum í einstökum greinum.
1 töflu II er sýnd lilutfallsleg skipting vinnulauna og vinnutíma í
dagvinnu, eftirvinnu og næturvinnu árið 1963 hjá verkamönnum,
vörubílstjórum, verkstjórum og verkakonum. Náðurstöðurnar eru
hinar athyglisverðustu og sýna mjög ljóslega hve óralangt við erum
að komast jrá því marki að dagvinnan ein nægi til öflunar sóma-
samlegra árslekna. Þessar meðaltölur sýna að verkamenn aíla aðeins
55% tekna sinna með dagvinnu, vörubílstjórar 62%, verkstjórar
51% og verkakonur 50%. Eins og í fyrri töflunni (I) leyna þessar
meðaltölur staðreyndum eins og þeim að verkamenn í frystihúsum
afla aðeins 40% tekna sinna með dagvinnu og hafnarverkamenn
52%. Byggingavinna gefur aftur á móti 65% teknanna í dagvinnu
(verkamenn). Ekki verður heldur af niðurstöðum þessum séð
hvernig hið mikla álag yfirvinnunnar fellur á skennnri timabil,
mánuði, vikur eða daga, en skaðleg áhrif þess verða auðvitað mest
þegar nótt er jafnvel lögð v.ið dag tímum saman og menn verða að
hefja sinn langa vinnudag vansvæfta og vanhvíldir.
Eins og að framan getur eru skýrslur þær, sem hér hefur verið
rætt um ýmsum takmörkunum háðar. Engu að síður varpa þær
nokkru ljósi á stærð þess viðfangsefnis, sem íslenzk verkalýðshreyf-
ing hlýtur, ef hún vill reynast hlutverki sínu vaxin að skoða sem
brýnast allra verkefna á næstu tímum: að afnema vinnuþrældóminn,
koma á mannsæmandi vinnudegi og tryggja lífvænleg kjör af erf-
-ðislaunum fyr,ir slíkan vinnudag. Til þess að þetta takist þurfa laun
fyrir dagvinnu að hækka um 60—90% og er þá ekki gert ráð fyrir
samhliða hækkun heildarlauna frá því sem nú er, en árleg liækkun
launlauna án tillits til vinnutímalengdar verður einnig að koma til.
Það er því ekki líklegt að unnt sé að stytla vinnudaginn svo full-
nægjandi sé í einu vetfangi. Þar verður hvorttveggja að koma til,
stórfelldar breytingar í atvinnurekslrinum og aðgerðir af hálfu
verkalýðssamtakanna með samningum við atvinnurekendur og ríkis-
valdið.
Til þess að nálgast Jiað markmið sem hér ber að keppa að virðasl
eftirlaldar aðgerðir helzt koma til greina:
1- Að sett verði löggjöf um vinnuvernd, sem m. a. kveði á um liá-
mark v.innutíma á sólarhring, á viku, á mánuði og á ári, og um
algert bann við næturvinnu og helgidagavinnu þar sem hún verð-
ur ekki talin óhjákvæmileg.