Réttur - 01.05.1965, Blaðsíða 14

78
R É T T U R
og glampandi kopar á þaki villu, sjálfopnan'di bílskúrshurð eða
bara stáss í stofu.
Ef slíkt mat næði að gagnsýra íslendinga, þá værum við orðin
,.auðvaldsþjóð,“ andlega fátæk í þeirri merkingu, er Stephan G.
lagði í orðin „auðvalds-þjóð er hörmulegast snauð,“ — andleg
smáþjóð, en ekk,i lengur „stórþjóð og heimsveldi og ósigrandi
jaðar heims,“ sem andi hins fátæka alþýðuskálds gerði „þetta fá-
tæka eyland“ að í „Heimsljósi" Halldórs Kiljan Laxness.
Oss íslendingum fjölgar ört, — en mannmat borgarastéttarinn-
ar, auðvaldsþjóðfélag.ið og áróðurinn, miðar allt að því að smækka
okkur.
Baráttan stendur um, hvort það skuli takast eða ekki. Hún stend-
um um, hvort skáldin skuli kveða þjóðina til baráttu, vera sjá-
endur og þar með löggjafar framtíðar hennar, vera samvizka henn-
ar og reisnin í viðleitni hennar, — vera rauðir pennar. Eða hvort
þau skuli kappkosta að venja sig á að taka ekki hlutina alvarlega,
hafa ekkert að segja, vera bara trúðar í hégómans hofi, við heild-
salans hirð, — vera tömir pennar.
III.
Þeir halda það, skriffinnar burgeisastéttarinnar, að þeir og
þeirra lið sé nú ofan á. Tímabili hinna rauðu penna sé að fullu og
öllu lokið.
Það er mikill misskilningur.
Þeir eru að vísu ofan á í svipinn — eins og froðan sem hreykir
sér hátt. — Þeim er hreykl liátt, bornir uppi af peningum brask-
ara, hossað sleitulaust í dagblöðum borgarastéttarinnar.
En það er ekki nýtt tímabil, — tímabil hinna tómu penna, —
sem er að verða drottnandi. Það lendir saman sem í röst tvenns
konar straumum, tvenns konar ólíkri afslöðu til lífsins:
Annars vegar þeim, sem kjósa sér það hlutskipti að verða leik-
brúður yfirstéttarinnar, andleg endurspeglun yfirborðsmennskunn-
ar.
Hins vegar þeim bugsandi skáldum, sem taka fólk.ið og lííið
alvarlega, verða andlegir fulltrúar vinnandi og hugsandi manna,
— vita og sýna í verki að „lífsins kvöð og kjarni er að líða og
kenna til í stormum sinna tíða.“
Þeir, hinir rauðu pennar, eru undiraldan á þessu skeiði, er hófst
með síðasta áratug. Og það er sterk undiralda, djúp og mögnuð