Réttur - 01.05.1965, Blaðsíða 30

94
R É T T U R
af skorti á eindrægni innan stéttarinnar og rnenningarlegri einingu
ilokksfélaganna. MeS öðrum orSum, sérhver stétt hefur sína sJcipu-
lagsjrömuði. Ef vér lítum á þróun þjóðfélagsins frá þessum sjón-
arhól, þá getum vér auðvitað spurt: Er þá hið stéttlausa þjóðfélag
kommúnismans, sem kommúnistar tala um, í raun og veru fram-
kvæmanlegt?
Vissulega. Vér vilum, að stéttirnar — eins og Engels segir —
er lífrænn ávöxtur verkaskiptingarinnar, þess skipulagsslarfs, sem
var tæknileg nauðsyn framþróun þjóðfélagsins. Og það er bersýni-
legt, að jafnvel í þjóðskipulagi framtíðarinnar verður þetta skipu-
lagsstarf nauðsynlegt. Auövitað getum vér komið með þá mótbáru,
að í framtíðarþjóðfélaginu hverfi séreignin og geti ekki myndazt,
en það sé einmitt hún sem orsaki stéttirnar.
En þessu er einnig mótmælt. Prófessor Roberl Michels segir í
mjög athyglisverðri bók, Zur Soziologie des Parteiwesens in der
modernen Demokratie (Leipzig, 1910, bl. 370): „Um þetta atriði
koma fram efasemdir sem leiða til þeirrar niðurstöðu, ef íhugaðar
eru, að hafna beri algerlega möguleikanum á stéttlausu ríki. (I stað
ríki ætti að standa þjóöfélagi. N.B.) Stjórn á ómælanlegu fjármagni
(Jj. e. a. s. framleiðslutækjunum. N.B.) gefur stjórnendunum a. m. k.
jafnmikið vald og eigendum auðmagnsins, séreignarinnar.“ Frá
jjessu sjónarmiði væri ])á öll Jjjóðfélagsþróun aðeins skipli á for-
ustuhópum. (Viljredo Pareto talar einnig um „kenninguna um for-
ustuhr,ingrásina“.)
Þetla atriði verður að rannsakasl. Fái þessi fullyrðing staðizt, ]>á
er einnig rétt sú ályktun Michels, að sósíalistarnir geli sigrað en
sósíalisminn ekki.
En áður skulum vér athuga annaö dæmi. Þegar borgarastéttin
droltnar, þá drottnar hún ekki í gegnum alla einstaklinga stéttar-
innar, heldur aðeins forustuna. En vér vitum ]>að mæta vel, að þrátt
fyrir það myndast alls ekki stéttaskipting innan borgarastéttarinnar.
Stórjarðaeigendur Rússlands drottnuðu þannig, að þeir beittu fyrir
sig æðstu embætlismönnum sínum, sem handböfum valdsins og
þeir voru stór hópur, heil hjörð. En embættismennirnir lentu aldrei
á neinn hátt í andstöðu við stórjarðaeigendur sem stétt. Hvers
vegna? Af þeirri einföldu ástæðu að lífskjör þeirra voru alls ekki
lakari en hinna, menningarstigið yfirleitt ]>að sama, og þeir sem
drottnuöu komu ávallt úr þeirra röðum.
Engels hafði því á réttu að standa, að stéttirnar væru að vissu