Réttur - 01.07.1972, Síða 38

félagi, þar sem þúsundir verkamanna voru dæmdir
til atvinnuleysis, neyðar og ófrelsis, krafðist nú
þess valds, sem íslenzka yfirstétt alltaf hafði skort
til þess að gera ríkisvald sitt fullkomið: einskonar
hervald gegn undirstéttinni. Morgunblaðið reit 13.
nóv.: „Vanmáttur lögregluvaldsins laðar sora þjóð-
félagsins upp á yfirborðið til ofbeldis- og hryðju-
verka." — — „Lífsskilyrði eða fjöregg íslenzka
ríkisins er það að vald sé til I landinu, er hafi
þann styrkleik að haldið sé hér uppi lögum og
reglu." Og ríkislögreglan kom. Héðinn Valdimarsson
segir frá þvi í Alþýðublaðinu 14. nóv. I grein gegn
varalögreglunni að 16 nýir lögregluþjónar auk 60
„sitji nú og spili" til að „auka öryggi borgaranna."
Verklýðsblaðið segir 15. nóv. frá því að 16 nýir
lögregluþjónar séu ráðnir auk 60 varalögreglu-
þjóna og sé kostnaðurinn 1500 kr. á dag.
Verkalýður Reykjavíkur svaraði I sömu mynt.
Fjöldi verkamanna gekk i það varnarlið verkalýðs-
ins, er K.F.I. hafðí stofnað og 21. nóv. lýsti Héðinn
í Alþýðublaðinu samstöðu alþýðu um „afnám rík-
islögreglunnar eða að öðrum kosti um skipulagn-
ingu varnarliðs verkalýðssamtakanna." Gerði Dags-
brún samþykkt um stofnun alþýðuliðs til varnar al-
þýðusamtökunum.
Jafnhliða „hervæðingu" ríkislögreglu hófu nú
valdhafarnir réttarofsóknir um leið og fjárglæfra-
mál yfirstéttarinnar voru látin niður falla. Tóku þau
mál alllangan tíma fyrir undirrétti og hæstarétti. I
undirrétti höfðu 3 hinna ákærðu verið dæmdlr ó-
skilorðsbundið, en hin öll skilorðsbundið þ. á. m.
Héðinn Valdimarsson í 60 daga fangelsi. Rlkis-
stjórnin áfrýjaði dómnum hvað kommúnistana snerti
og 21. júní 1935 kvað hæstiréttur upp mjög þyngda
dóma, svo að segja alla óskilorðsbundna:
Fangelsisdóma hlutu: Þorsteinn Pétursson 6
mánaða, Guðjón Benediktsson og Haukur Björns-
son 5 mánaða, Einar Olgeirsson, Brynjólfur Bjarna-
son, Gunnar Benediktsson, Hjalti Arnason og Stef-
án Pétursson 4 mánaða hver, Jens Figved 3 mán-
aða, Erlingur Klemensson 60 daga, Adolf Petersen,
Jafet Ottósson, Halldór Kristmundsson 50 daga,
Hjörtur B. Helgason, Indiana Garibaidadóttir, Matt-
hías Guðbjartsson, Runólfur Sigurðsson, Þóroddur
Þóroddsson, Jón Guðjónsson, Ólafur Sigurðsson
og Guðni Guðmundsson í 30 daga. Refsing þeirra
Þóroddar, Jóns og Guðna var skilorðsbundin. (Það
þýðir: fellur niður eftir 5 ár, ef viðkomandi brjóta
ekki af sér).
Dómarnir mættu geysilegri andúð. Ýmslr fremstu
menn þjóðarinnar, svo sem Halldór Laxness, Þór-
þergur Þórðarson, Sigurður Thorlacius, Aðalbjörg
Sigurðardóttir og Pálmi Hannesson beittu sér fyrir
undirskriftasöfnun um sakaruppgjöf. Ríkisstjórn
breytti dómunum í skilorðsbundna, svo þeir komu
ekki til framkvæmda — Alþýða manna háði bar-
áttu sína á öllum sviðum — og með árangri.
9. nóvember varð beztu skáldum og rithöfund-
um Islands að yrkisefni — og er það nánast und-
antekning um átök verklýðshreyfingarinnar. Auk
kvæðis Jóhannesar úr Kötlum úr „Hrímhvíta móð-
ir," sem hér hefur verið vitnað i, reit Halldór
Laxnes smásögu sína „Þórður gamli halti" um
baráttu þessa, kvæði Steins Steinars „Verkamað-
ur“ á uppruna sinn 9. nóvember að þakka, en
ýtarlegast lýsir Stefán Jónsson átökunum I sinni
miklu sögu: „Vegurinn að brúnni".
Þegar ýmsir nú á tímum horfa með söknuði tii
þeirra ára, er verklýðsbaráttan var háð af slíkri
hörku og eldmóði sem 1932, þá er vert að hafa
I huga að þegar menn nú á tímum berjast fyrir
réttlátri viðbót við þolanleg lífskjör, þá er sú bar-
átta háð af hyggindum, festu og samheldni, — en
þegar slagurinn stendur um brauðið handa börnun-
um, sem svelta, og persónufrelsi fjölskyldunnar úr
helsi fátækralaganna, þá er baráttan háð með öll-
um þeim eldmóði og fórnfýsi, sem maðurinn á til.
Eða svo vitnað sé í loka-orðaskipti Halldórs við
Þórð gamla halta, sósíaldemókratiska verkamann-
inn:
„Heyrðu, kallaði ég á eftir honum. Ég held þú
sért nú samt róttækari en ég. Þú hefur barizt I
samfylklngu verkalýðsins og lagt hausinn á þér
tvisvar undir lögreglukylfurnar sama daginn, —
og sigrað. Það er það, sem þeir hafa gert I
Rússlandi.
— O, það var nú aðallega vegna barnanna,
sagði hann afsakandi, og var á brott."
Árið 1932 hafði flutt íslenzkum verkalýð dýrmæta
reynslu. Hin kúgaða stétt hafði hrist klafa sinn, svo
þjóðfélagsstoðirnar nötruðu — og fundið að hún
var „voldug og sterk“ — og að þrátt fyrir hatröm
bræðravlg, sem enn áttu eftir að aukast, gat hún
er mikið lá við staðið saman. Og reykviskur verka-
lýður hafði fundið að i Kommúnistaflokki Islands
var hann að eignast ötult og vigreift baráttulið, sem
ætíð barðist í broddi fylkingar, þá mest á reið.
Og þegar stéttabaráttan náði hámarki á Norður-
landi á næstu árum með Novuslagnum og Borðeyr-
arslagnum, þá sýndi þessi flokkur sig sem sigur-
166