Réttur - 01.10.1973, Blaðsíða 24

skoða sig um í heiminum. Miklar kröfur eru gerðar
til menntunar flugfreyja, einkum málakunnáttu (Þær
þurfa að hafa vald á 2 til 3 tungumálum), og það
sem líklega er einsdæmi, þegar gerðar eru kröfur
til starfs, sem ekki er í skemmtanaiðnaðinum, útlit
þeirra þarf að vera eftir sérstökum reglum og
bundið ákveðnu fegurðarmati. Umsækjendur um
starfið þurfa að sækja námskeið og gangast undir
hæfnispróf að því loknu. Fyrir síðustu kjarasamn-
inga flugfreyja, sem gerðir voru í desember 1973,
var ekki hægt að halda starfinu nema í 16 ár,
því þær urðu að hætta störfum við 36 ára aldur.
Starfsaldur flugstjóra, flugmanna og flugvélstjóra
hefur aftur á móti farið eftir mati læknis á heilsu
þeirra. Sé hjarta, sjón og heyrn í lagi, geta þeir
starfað fram undir sextugt, svo ekki olli erfitt starf
í háloftunum kröfunni um lágan starfsaldur. Fyrir
þessa síðustu samninga urðu þær að hætta störf-
um, er þær urðu barnshafandi, en fengu greidd laun
í hálfan mánuð ó eftir og höfðu enga tryggingu
fyrir því að verða ráðnar aftur. Með verkfalli sínu
í desember síðastliðnum, náðu flugfreyjur mjög
mikilvægum árangri, bæði í hækkuðum launum og,
það sem í rauninni skiptir miklu meira máli, í stór-
auknum félagslegum réttindum. Flámarksstarfsald-
ur er nú felldur niður. Flugfreyjur fá þriggja mán-
aða fæðingarleyfi á launum og tryggingu fyrir á-
framhaldandi starfi, hafi þær starfað I eitt ár og
þyrji aftur innan 6 mánaða. Þetta er í fyrsta sinn
hér á landi, sem atvinnurekendur, aðrir en opinberir
aðilar, gera samning um svo langt fæðingarorlof
við starfsmenn sína. Þetta var að sjálfsögðu mikill
sigur, en konur mega vara sig á, að slíkt frí verði
ekki notað gegn þeim, það gæti orðið til þess, að
atvinnurekendur sæktust, eingöngu þess vegna,
frekar eftir körlum í vinnu og á erfiðum timum
yrði konum fremur sagt upp.
6.6
Bændakonur
Lítið fer fyrir könnunum á stöðu bændakvenna
hér á landi. Fjöldi bændakvenna á Islandi tekur
beinan þátt í framleiðslunni. Þær hafa litla mögu-
leika á að starfa utan búsins, svo kona, sem giftist
bónda, hefur þannig um leið valið sér starf.
Við ákvörðun verðlagsgrundvallar landbúnaðar-
afurða eru bóndakonu reiknaðar 600 vinnustundir
á ári við búið (ath. innan við tvær stundir á dag),
og er kaup hennar látið samsvara 2. taxta Verka-
kvennafélagsins Framsóknar.1) Bónda eru reiknaðar
2.080 dagvinnustundir, ó ári, auk 412 stunda í eftir-
vinnu og 408 stunda í næturvinnu. Laun þeirra eru
reiknuð samkvæmt 5.—7. taxta Dagsþrúnar.1)
6.7
Konur sem taka vinnu heim
Nokkuð er algengt I fataiðnaðinum, að vissar
flíkur eða hluti framleiðslunnar sé unnin af konum
í heimahúsum. Þessar konur eru ekki I stéttarfélög-
um, og því er ekkert hægt að segja til um fjölda
þeirra. Sem dæmi um slíka framleiðslu tek ég
lopapeysuprjón. Prjónakonur þessar eru ekki i neinu
stéttarfélagi. Þær eru í tengslum við seljanda vör-
unnar, fá stundum hjá honum hráefnið, en hann er
ekki skyldur til að kaupa af þeim vöruna, líki
honum hún ekki, sama verður upp á teningnum,
dragi úr sölu á vörunni. Forstjóri ríkisfyrirtækis
nokkurs, sem að hans sögn selur nokkur þúsund
lopapeysur á ári, sagði aðspurður í símaviðtali við
eitt dagblaðanna síðast liðinn vetur,2) að hann gerði
ekki ráð fyrir að tímakaup þessara kvenna væri
hærra en svo ,,að í öllum tilfellum verði að líta á
þetta sem eins konar sáluhjálpar- eða tómstunda-
vinnu" og að hann teldi ekki „grundvöll fyrir að
greiða laun fyrir þessa vinnu í samræmi við al-
mennt kaup í landinu," meðan eftirspurn eftir peys-
um væri ekki meiri en nú. Greiddar eru 700 til 800
krónur fyrir hverja peysu auk garnsins. Húsnæði,
Ijós, hita og tryggingar sparar vinnukaupandinn sér
að greiða. Konurnar þora ekki að bindast samtök-
um eða gera meiri kröfur, af ótta við ,,að missa
þessa þúbót".
^) Samkvæmt upplýsingum frá skrifstofu Fram-
leiðsluráðs landbúnaðarins.
2) Dagblaðið Timinn, 30. 3. 1973.
232