Réttur - 01.10.1973, Page 39

EINAR OLGEIRSSON:
AÐ SKERA Á LÍFTAUG
UM VIÐSKIPTIÍSLANDS VIÐ SOVÉTRÍKIN
Það hefur í næstum 30 ár staðið hörð barátta um það hér á landi, hvort Island ætti
að hafa mikil viðskipti við Sovétríkin og önnur sósialistisk lönd eða ekki. Ég býst
við að flestir, sem ekki eru orðnir alveg steinblindaðir af Rússagrýlu „Sjálfstæðis-
flokksins", viðurkenni það nú, ekki síst eftir að olíuskorturinn skall yfir hinn vestræna
heim, að þau viðskipti séu oss íslendingum dýrmæt.
En þá er um leið gott að menn geri sér Ijóst hvílika baráttu það hefur kostað við aftur-
haldsöfl hér heima og erlendis að koma þeim viðskiptum á og viðhalda þeim eða
endurreisa þau. Nú myndi flestum þykja það sérréttindi, sem Island nýtur, að hafa
einkum olíuviðskipti við Sovétríkin í svo ríkum mæli. —Skal þvi nokkuð rifjað upp
hvernig þetta hefur gengið.
Viðskiptin eftir stríð hófust með þeirri ferð
er við Pétur Benediktsson fórum fyrir ný-
sköpunarstjórnina til Moskvu í árslok 1945.
I byrjun árs 1946 bauðst Sovétstjórnin til að
kaupa af Islandi mikið magn af vörum og
greiða megnið í dollurum. Eg man eftir að
þegar Olafur Thors, þáverandi forsætisráð-
herra, fékk skeytið frá sovétstjórninni um
þetta tilboð, er þótti mjög gott, þá varð hon-
um að orði: „Nú, þeir ætla ekki að láta Kan-
ana fá okkur ókeypis, Rússarnir!" Það vant-
aði hvorki gáskann né skilninginn á grund-
vallarmótsetningunum hjá honum.
Samningurinn fyrir árið 1946 var upp á
74 miljónir kr. í útflutning frá Islandi (eftir
þáverandi gengi 11,5 milj. dollara), innflutn-
247