Réttur - 01.01.1983, Síða 38

fyrir sósíalisma og þjóðfrelsi. Gamli Marx
þyrfti ekki að kvarta um skort á áhangend-
um, ef hann mætti líta heiminn í dag.
Máske mundi hann stundum segja: „jeg
er ekki marxisti“ — sem forðum, er
honum leist ekki á túlkanir kenninga
hans, því eigi skortir nú í veröldinni
fjölbreytni um túlkun þeirra kenninga né
aðferðir til að framkvæma þær, — en
„allir vildu Lilju kveðið hafa.“
Þá greinir oft á um leiðir, sem í farar-
broddi fara. Við þekkjum það úr sögu
kristninnar, hve hatramt var oft deilt —
og drepið — er ágreiningur kom milli
þeirra, sem áttu að vera samherjar. Of-
stækið, sem oft er hin illa fylgja fórnfrekra
hreyfinga, gat valdið ógnarverkum. Guð-
mundur skáld Guðmundsson segir í „Friði
á jörðu“, er hann yrkir um Jesú frá
Nasaret: „í nafni hans þjóðvaldar drýgðu
dauðasyndir". Við þekkjum þetta líka úr
sögu sósíalismans, — sorgarsögu mála-
ferlanna illu eða „menningarbyltingarinn-
ar“ svokölluðu, — en minnumst jafnframt
þess fádæma hetjuskapar, er felldi forynju
fasismans með mestu fórnum, er blóðug
saga mannkynsins þekkir: Sovétþjóðirnar
einar misstu þá 20 miljónir manna, kvenna
og barna.
Einmitt sú hetjudáð Sovétþjóðanna er
lagði ófreskju fasismans að velli, gefur
mannkyninu í dag vonina um að þeirra
volduga ríki takist að hemja þá ægilegu
ófreskju ameríska auðvaldsins, þessara
„stórkaupmanna dauðans“, sem gera víg-
vélar og manndráp að gróðavænlegasta
atvinnuvegi sínum og ógna heimi öllum
með tortímingu, ef eigi sé Iátið að vilja
þeirra. Sovétstjórnin veit að á henni
næstum einni hvílir sú ábyrgð að vera það
sterkt hervald að vitfyrrt amerískt auðvald
þori ekki á land hennar að ráðast.
Von mannkynsins um frið rætist, ef allir
sósíalistar heims, — hverju nafni sem þeir
annars nefna sig — og allar friðarhreyfing-
ar heims, við hvað og hvern þær svo
kenna sig, — taka höndum saman um að
knýja fram afvopnun í veröldinni, fyrst og
fremst á þeim kjarnorkuvopnum, sem ein
saman geta grandað lífi alls mannkyns.
SKÝRINGAR:
1. Þetta voru lokaorð Engels í kveðjuræðu hans
við gröf Karls Marx 17. mars 1883. Sú fábrotna,
en afburða snjalla ræða, var birt á íslensku í
„Rétti“ 1953, bls. 48-50 og síðar í Úrvalsritum
Marx og Engels 1968, I. bindi, bls. 18-19.
2. Theodor Rogers hét breskur prófessor í hag-
fræði við háskólann í Oxford (frá 1862 til dauða
síns 1890), frjálslyndur borgari, alls ekki sósíal-
isti. Hann ritaði m.a. vísindarit: „Sex aldir vinnu
og launa" („Six centuries of work and wages").
Hann segir í því ágæta riti m.a. “Byggingaverka-
maðurinn, sem nú krefst 8 stunda vinnudags, er
aðeins að reyna að ná því aftur, sem forveri hans
hafði þegar öðlast fyrir fjórum eða fimm öld-
um.“ (Á bls. 415 í hinni þýsku þýðingu bókar-
innar, er Kautsky gerði.)
3. Rit Marx um Parísarkommúnuna 1871 er til í
íslenskri þýðingu í „Úrvalsritunum“ I: „Borg-
arastríðið í Frakklandi", bls. 221-281. — Einnig
er í „Rétti“ 1971 grein eftir Loft Guttormsson:
„Parísarkommúnan 100 ára“, bls. 11-16.
38