Réttur - 01.01.1976, Blaðsíða 21

Guðmundur: Þegar rætt er um samskipti
verkalýðshreyfingarinnar og ríkisstjórna, þá
vildi ég aðeins áður víkja að því sem við
byrjuðum á, það er ljómanum frá kreppuár-
unum. Það sem ég tel að skorti nú, sem áður
var og við höfum kannski vonað og vænst,
það sem á að fylgja allri verkalýðshyggju,
það er óskin um betra og réttiátara þjóÖré-
lag. Það þýðir ekkert að loka augunum fyrir
því, að þessi draumsýn og hugsjón, sem hefur
verið aflgjafnn í verkalýðshreyfingunni, hún
hefur látið mikið undan síga fyrir tíma-
bundnum aðgerðum ýmiss konar, t.d. rekum
við okkur á það í sambandi við stjónarmið
— „bara að þessi hópurinn nái þessu' o. s.
frv.!
Þegar við metum árangurinn af baráttu
hreyfingarinnar, þá má líta aftur til krepp-
unnar og atvinnuleysisins og athuga síðan,
hvað verkalýðsbaráttan hefur gjörbreytt ís-
lensku þjóðlífi, íslenskri sögu og þróun. Þeg-
ar nýsköpunarstjórnin starfaði 1944—46, þá
var íslenskt atvinnulíf, allir þættir þess end-
urnýjaðir. Ef þetta hefði ekki átt sér stað, þá
hefði komið atvinnuleysi mjög snarlega eftir
stríð.
A vinstristjórnarárunum 1956—58 voru
gerðar margar umdeildar þjóöféiagslegar aö-
gerðir, en engu að síður urðu þær til þess að
íslenskt atvinnulíf fékk eins konar vítamín-
sprautu. Það er enginn vafi að framleiðslu-
möguleikar íslensks þjóðfélags gjörbreyttust.
Sama má segja um síðustu vinstri stjórn;
endurnýjun atvinnutækjanna gjörbreytti at-
vinnulífi landsbyggðarinnar allrar. I þessu
liggur árangur sem kannski sæist best, ef
þessi endurnýjun hefði ekki átt sér stað, at-
vinnulega.
Þegar svona vinstri stjórnir sitja, sem eru
kannski vinstri aðeins að hluta, þá er villandi
að tala um einhverja möguleika á þjóðfélags-
legum byltingum. Fremur eru það ákveðnar
aðgerðir, eins og ég hef t.d. nefnt, sem gera
gæfumuninn, en þar hefur verkalýðshreyfing-
in ekki verið nægilega taktföst við ríkisstjórn-
ina. Verkalýðshreyfingin á ekki að láta vinstri
stjórnir leiða sig, þó hreyfingin afsali sér kröf-
um! hún verður náttúrlega að vera svipa og
samviska viðkomandi ríkisstjórnar. Hins veg-
ar held ég, að það hafi viljað brenna við t.d.
1974 að verkalýðshreyfingin hafi verið of
skammsýn. Með því er ég ekki að segja að
vinstri stjórnin hefði orðið mikið langlífari,
því ég tel að það hafi verið ákveðinn veik-
leiki innan hennar, þar sem var hin sterka
staða Framsóknarflokksins. Eg er heldur ekki
að segja, að það hafi ekki verið réttlætanlegt
að setja fram kröfur um ákveðnar kauphækk-
anir. Heldur tel ég, að það hefði verið betra
að nánara samstarf hefði verið milli verka-
lýðshreyfingarinnar og vinstri stjórnarinnar.
Þá má líka benda á að þá eru það verkalýðs-
félögin undir stjórn hægri manna, sem setja
fram langsamlega hæstu kröfurnar og þar er
í sumum tilfellum beint samband við at-
vinnurekendur, en þeir vildu ganga að ein-
hverjum ákveðnum kaupkröfum til að knýja
fram sprengingar á verðlagi.
Sigurður: Þarna eru hvítliðarnir, samband
við atvinnurekendur!
Guðmundur: Það skiptist nú kannski ekki
alveg svona hreint. Þeir bjóða í sumum til-
fellum betur í trausti þess að geta sett vinstri
stjórn stólinn fyrir dyrnar. Eg er ekki á því
að það sé hægt að sýkna verkalýðshreyfing-
una. Eg held að í mörgum tilvikum þá hafi
ráðið þar skammsýni og ríkisstjórnina geri
ég ekki almáttuga í þeim efnum. Þarna hefði
betur farið, ef samstarf hefði verið nánara,
þó kauphækkun hefði verið minni og ýmsar
félagslegar aðgerðir í þjóðfélaginu meiri, sem
tryggðu betur þá lægst launuðu. Eg held að
þetta hafi verið afdrifarík mistök.