Réttur - 01.10.1976, Blaðsíða 21

Hjá öðrum er brugðist við vandanum með
samhjálpinni, — jpessari erfð frá ættasam-
félagi sameignarinnar, sem boðskapur krist-
indómsins um bróðurkærleikann síðar
glæddi, en yfirstéttinni tókst aldrei að drepa
með vægðarlausri drottnun sinni. Þær mynd-
ir, sem Tryggvi dregur upp af hjálpseminni,
greiðvikninni og gestrisninni við smælingj-
ann eru ógleymanlegar, — ágætu íslensku
sveitafólki til ævarandi sóma.
Sömu andstæðnanna gætir og í lýsingum
á kaupmönnunum á Akureyri: annarsvegar
hörkutóli því, er sækja lét kúna Skjöldu í
Hamarkot upp í skuld rétt fyrir jólin, — og
hinsvegar viðbrögð Kristjáns í „Versluninni
Eyjafjörður", er uppburðarlítill drengur kom
með óskalista um úttekt án staðgreiðslu á
helgum degi.
Þessi ævisaga er sagan af því hvernig stál-
ið er hert í hugum þeirra manna, sem áttu
eftir að verða brautryðjendur í þeirri kynslóð
verkalýðshreyfingarinnar, er kom vágesti fá-
tæktarinnar á kné, — sagan af þeirn harða
skóla lífsins, er bestu leiðtogar alþýðunnar
gengu í gegnum, en fátæktin bannaði þeim
aðra skólagöngu þótt jaeir þráðu mennmnina
mest. Þegar hugleitt er hlutskipti þeirra og
harmur yfir því banni, þá verður manni hugs-
að jafnt til tveggja unglinga í sveit með
hálfrar aldar millibili austan og vestan
Glóðafeykis: Stephans G. og Tryggva Emils-
sonar.
Þegar maður les um hörkuna, barsmíð-
arnar gagnvart barninu, í þessari frásögn
Tryggva, þá langar mann að breyta nokkuð
frægri og góðri setningu Laxness: Barður
þræll verður mikill maður, þegar frelsisþráin
nær að festa rætur í brjósti hans.
En eitt það furðulegásta og um leið dásam-
lega við alla frásögn Trygga af armæðunni
og harðýðginni er sá andi mildi og mannástar
höfundar, er hvílir yfir þeim harða heimi,
sem lýst er.
★
Það er mikið tilhlökkunarefni að fá fram-
hald þessara æviminninga frá hendi Tryggva:
frásögn verkamanns, sem sjálfur hefur tekið
þátt í allri vakningu verkalýðsins til sam-
taka og sóknar — og sjálfur staðið í ýmsum
hörðustu stéttaátökum aldarinnar. Mun marg-
ur bíða þess með eftirvæntingu að annað
bindið birtist hjá Máli og menningu.
Tryggvi er lesendum „Réttar" að góðu
kunnur: Eftir hann hafa áður birtst í „Rétti":
1) Frásögnin „Takið ekki brauðið frá börn-
unum", sem kom árið 1964, bls. 135—144;
2) Frásögnin frá Novubardaganum: „Verk-
fall í atvinnuleysi", árið 1965, bls. 29—38;
3) greinin „A ég að gæta bróður míns," árið
1965, bls. 156—163, og 4) kvæðið „Hand-
rit," 1965, bls. 213—217.
Eftir Emil Petersen, föður Tryggva, sem
mikill hluti bókarinnar fjallar um, birtist
ljóð í „Rétti" 1931: „Brot" á bls. 175—176.
Emil dó árið 19.36, en 1938 birtist eftir hann
„Stökur og stef", sem Tryggvi gaf út.
Annað bindi æviminninga Tryggva á að
ná fram til ársins 1947 og koma út næsta
haust.
Mikið má vera ef þessi tvö bindi verða
ekki einhver besta bókin til að kenna þeirri
kynslóð, er nú vex upp, hvað það var sem
kynslóð sú, er Tryggvi tilheyrir, varð að berj-
ast við — og sigrast á, — svo Island nú-
tímans yrði betra þjóðfélag fyrir alþýðu að
búa í — þrátt fyrir alla viðleitni drottnandi
„Draflastaða"-stéttar til að svifta alþýðu
ávöxtum baráttu sinnar.
Allur er frágangur bókarinnar af hendi
útgefandans hinn besti. E. O.
._»p9d
221